Μήπως τραγουδώντας ή χορεύοντας τη δυσκολία ή τη δυστοπία η πραγματικότητα γίνεται πιο υποφερτή; Μήπως ο χρόνος αραιώνει με τον ρυθμό, δεν σφίγγει σα θηλιά γύρω μας; Δύο μιούζικαλ με απαιτητικά θέματα, με την υπογραφή σκηνοθετών που έχουν δηλώσει την αγάπη τους στον ρεαλισμό, μπορεί να μη συνθέτουν, σε απόλυτα μεγέθη, τάση, ενισχύουν όμως μια κατεύθυνση. Η «Emilia Perez» του Ζακ Οντιάρ προβάλλεται ήδη στις αίθουσες συνοδευόμενη από εγκωμιαστικέςκιν κριτικές, ενώ σε λίγες μέρες (από τις 12 Δεκεμβρίου) θα προστεθεί το «The end» του Τζόσουα Οπενχάιμερ. Η πρώτη είναι ένα οδοιπορικό αναζήτησης ταυτότητας φύλου και παράλληλα συνείδησης, κοινωνικής και ιδεολογικής. Η ύπαρξη, υποστηρίζει ο Οντιάρ, απελευθερώνεται μέσα από την επιλογή του φύλου, αλλά δεν ολοκληρώνεται αν δεν συμπεριλάβει ένα βλέμμα στον κόσμο που μας περιβάλλει, στα ζωτικά προβλήματά του, στον άλλον. Η δεύτερη μας μεταφέρει στο μέλλον, 25 χρόνια μετά μια περιβαλλοντική καταστροφή η οποία έχει μετατρέψει τη Γη σε μη κατοικήσιμο πλανήτη. Μια οικογένεια με τρία ακόμη έμπιστά της πρόσωπα επιβιώνει σε ένα πολυτελές καταφύγιο. Ολοι προσπαθούν να διατηρήσουν μια συνθήκη κανονικότητας, συνεχίζοντας τις τελετουργίες της καθημερινότητας και την ελπίδα ζωντανή, έως τη στιγμή που η άφιξη μιας άγνωστης διαταράσσει τη ρουτίνα.
Αν στηριχθούμε στη δήλωση του Οντιάρ, «είμαι παρατηρητής της εποχής μου και αναζητώ τρόπους να την εκφράσω», ενισχύοντάς τη με την άποψη του Οπενχάιμερ ότι «το μιούζικαλ είναι ένα είδος που απογειώνεται μέσα από τις φρούδες ελπίδες», μήπως, πράγματι, είμαστε μπροστά σε μια αναβίωση του είδους, πολύ μακριά από τη χολιγουντιανή εκδοχή του, των δεκαετιών ’40 και ’50; Ενα μετα-μιούζικαλ, σκοτεινό, ένα σαρκαστικό μείγμα μαύρης κωμωδίας, ιδιότυπης επιστημονικής φαντασίας και ψυχολογικού θρίλερ με πολιτικές προεκτάσεις και οικολογικούς απόηχους. Η περιγραφή ταιριάζει στο «The end», αλλά με μικρές μετατοπίσεις αφορά και το εκρηκτικό, εκκεντρικό μελόδραμα του Οντιάρ, την Εμίλια Πέρεζ, μια τρανς ηρωίδα (πρώην Μεξικανός βαρώνος ναρκωτικών, ο οποίος το μόνο που επιθυμεί είναι να γίνει γυναίκα). Ομως καμία αλλαγή δεν απομονώνεται· προκαλεί μια αλληλουχία κινήσεων, επιλογών, εξελίξεων.
Η «Emilia Perez» και το «The end» δανείζονται από τη νοσταλγική μνήμη της χολιγουντιανής δόξας του είδους, για να προσγειωθούν στις αναπόδραστες αλήθειες.
Το μετα-μιούζικαλ, ως έκφραση των προβληματισμών της εποχής μας, δανείζεται από τη νοσταλγική μνήμη της χολιγουντιανής δόξας του για να προσγειωθεί σε μια αναπόδραστη αλήθεια. Πρόκειται, βέβαια, για δύο ταινίες ευφάνταστες και θαυμάσια σκηνοθετημένες, όπου το τραγούδι και η κίνηση δεν καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος (ειδικά στο «The end», είναι πολύ περιορισμένο). Καμία δεν γειτνιάζει με τις υπερπαραγωγές των αρχών του 21ου αιώνα, που επανέφεραν το είδος μέσα από την ιδιότυπη «γραφή» των σκηνοθετών τους: ούτε με το «Χορεύοντας στο σκοτάδι» του Λαρς φον Τρίερ (2000) ούτε με το παραληρηματικό «Μουλέν Ρουζ» του Μπαζ Λούρμαν. «Αυτή η ταινία έχει φτιαχτεί από μια βαθιά ελπίδα που έχω ότι αν ενωθούμε ως είδος και αναγνωρίσουμε τα προβλήματά μας –γιατί ο χρόνος μας είναι περιορισμένος– τότε ίσως έχουμε μια ευκαιρία να αλλάξουμε. Αν δεν το κάνουμε αυτό, θα είμαστε καταδικασμένοι να συνεχίζουμε σε έναν δρόμο προς τη δική μας εξαφάνιση και τη λήθη», είπε ο Τζόσουα Οπενχάιμερ, ευαισθητοποιημένος πολίτης και εξαιρετικός ντοκιμαντερίστας, από τη σκηνή του «Ολύμπιον», όπου προβλήθηκε η ταινία του, στη λήξη του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου. «Το γεγονός ότι είναι μιούζικαλ το κάνει από μόνο του μια ταινία αφήγησης για τις αρνήσεις και τις αυταπάτες. Για το πώς λέμε ιστορίες για να κρυφτούμε από τον κόσμο αλλά και από τον εαυτό μας, για να κατευνάσουμε τις ενοχές μας», προσέθεσε ο σκηνοθέτης.
«Το μέλλον είναι φωτεινό», τραγουδούν οι προνομιούχοι του «Τέλους», σαρκάζοντας την ουτοπία που ούτε οι ίδιοι πιστεύουν. Ο χορός των ψευδαισθήσεων στην αρχή μασκαρεύεται την ελπίδα και καταλήγει καταστροφικός· είτε από άγνοια είτε από μέθη.
