Η δημοκρατική διαδικασία μπορεί να φέρει στην εξουσία επικίνδυνους δημαγωγούς, μπορεί όμως να προκαλέσει και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Ετσι, η Γερμανία φαίνεται έτοιμη να χαλαρώσει το «φρένο» χρέους, που δεν επιτρέπει τον ετήσιο δανεισμό της χώρας να υπερβεί το 0,35% του ΑΕΠ. Ο περιορισμός αυτός θεσπίστηκε με τροποποίηση του συντάγματος το 2009, όταν η γερμανική οικονομία ανθούσε και το μόνο πρόβλημα που φαινόταν να αντιμετωπίζουν η χώρα και η Ευρώπη ήταν η ελληνική κρίση χρέους. Ομως, όταν τα πράγματα δυσκόλεψαν, με την πανδημία και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το μέτρο ανεστάλη για τέσσερα χρόνια. Τώρα που επανήλθε φαίνεται πόσο περιοριστικό είναι. Ενώ ο Σοσιαλδημοκράτης (SDP) καγκελάριος Ολαφ Σολτς ήθελε να χαλαρώσει το «φρένο», ο αρχηγός του συντηρητικού κόμματος της αντιπολίτευσης (CDU), Φρίντριχ Μερτς, απέρριπτε την ιδέα. Οι Φιλελεύθεροι που συμμετείχαν στην κυβέρνηση Σολτς προτίμησαν να αποπεμφθούν παρά να συμφωνήσουν σε χαλάρωση, έτσι η χώρα οδηγείται σε πρόωρες εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου. Τώρα ξαφνικά ο Μερτς δείχνει πρόθυμος να συζητήσει χαλάρωση του ορίου δανεισμού.
Τι συνέβη; Εάν επιβεβαιωθούν οι δημοσκοπήσεις, ο Μερτς θα είναι ο επόμενος καγκελάριος, ίσως σε «μεγάλο συνασπισμό» με τους Σοσιαλδημοκράτες. Τότε θα αντιμετωπίσει το αδιέξοδο που ταλαιπώρησε τον Σολτς. Το «φρένο» θεσπίστηκε επί θητείας της Αγκελα Μέρκελ, όταν η οικονομία αναπτυσσόταν και οι θέσεις εργασίας αυξάνονταν.
Τα δομικά προβλήματα της Ευρωζώνης ωφέλησαν τη Γερμανία, καθώς η φυγή χρήματος προς την ασφάλεια των τραπεζών της σήμαινε ότι η κυβέρνηση και οι εταιρείες της είχαν πρόσβαση σε άφθονο φθηνό χρήμα. Τότε, επίσης, η (ρωσική) ενέργεια ήταν φθηνή και οι ΗΠΑ φρόντιζαν για την ασφάλεια της Ευρώπης. Φαινόταν ότι όλος ο κόσμος και ολοένα περισσότεροι κάτοικοι της Γερμανίας δούλευαν για το Βερολίνο. Η τότε κυβέρνηση, όμως, δεν αξιοποίησε την ευκαιρία για να χτίσει νέες υποδομές. Τώρα που συσσωρεύονται τα προβλήματα, η Γερμανία θα αναγκαστεί να υπερβεί το όριο του 0,35% του ΑΕΠ σε δανεισμό. Οπως σημείωσε ο Σολτς την Τετάρτη, χρειάζεται χαλάρωση επειδή οι αμυντικές δαπάνες δεν πρέπει να αυξηθούν εις βάρος των επενδύσεων και προγραμμάτων πρόνοιας. «Νομίζω ότι στοχευμένες, ήπιες αλλαγές στο “φρένο” χρέους είναι πιθανές», είπε ο υπουργός Οικονομικών Γιεργκ Κούκιες την Παρασκευή, επισημαίνοντας την ανάγκη και να διατηρηθεί η οικονομική σταθερότητα και να υπάρξουν καλύτερα κίνητρα για δημόσιες επενδύσεις.
Οι πολιτικοί θίγουν το ζήτημα προσεκτικά, καθώς μεγάλο μέρος του πληθυσμού φοβάται το χρέος και τον πληθωρισμό. Εάν τα λαϊκιστικά κόμματα της άκρας Δεξιάς και άκρας Αριστεράς (AfD και BSW) κερδίσουν πάνω από το ένα τρίτο των εδρών στη Βουλή, ο κυβερνητικός συνασπισμός δεν θα διαθέτει την αναγκαία πλειοψηφία για τροποποίηση του συντάγματος.
Εάν η Γερμανία δεν μπορέσει να δανειστεί όσα χρειάζεται θα οδηγηθεί σε οικονομικό αδιέξοδο, σε αμυντική αποδυνάμωση, στην περικοπή προγραμμάτων πρόνοιας και στα κοινωνικά προβλήματα που αυτή θα προκαλούσε. Αυτό θα ευνοούσε τα ακραία κόμματα στο εσωτερικό και τους εχθρούς στο εξωτερικό. Μια πληγωμένη και ακόμη πιο εσωστρεφής Γερμανία θα υπονόμευε σοβαρά την πολιτική, οικονομική και αμυντική αξιοπιστία της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Γερμανοί βουλευτές και άλλοι συμμετέχοντες στη δημόσια ζωή κατανοούν την ανάγκη να συμβάλουν στην ενίσχυση της Ευρώπης. Γι’ αυτό, η προσήλωση σε αυστηρή οικονομική πειθαρχία δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός.
Ευτυχώς, το ζήτημα πολιτικής επιβίωσης που η δημοκρατία θέτει στους πολιτικούς σε τακτά χρονικά διαστήματα τους οδηγεί σε μια χρήσιμη ευελιξία. Σε αυτή την περίπτωση, αυτό ωφελεί και τη χώρα τους και την Ευρώπη.
