Περπατώντας στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, δύο πράγματα, μοναδικά για ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, εντυπωσιάζουν αρνητικά ξένους φίλους της Ελλάδας: τα πολλά ερειπωμένα κτίρια και οι μουντζουρωμένοι τοίχοι. Αμηχανία προκαλεί η φυσική και αυτονόητη ερώτηση για ποιο λόγο συμβαίνει κάτι τέτοιο… Τι να πει κανείς; Οτι απουσιάζει το θεσμικό πλαίσιο, ότι δεν εφαρμόζονται οι νόμοι, ότι δεν υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί, ότι οι πολίτες στην πλειονότητά τους αδιαφορούν, ότι η κυβέρνηση δεν ιεραρχεί ψηλά τον πολιτισμό στην Αθήνα, ότι η δημοτική αρχή δεν αγγίζει τους παραβάτες, ότι… Ατελείωτος ο κατάλογος.
Οι περισσότεροι ξένοι θεωρούν ότι αυτή η αποκαρδιωτική εμφάνιση της πρωτεύουσας με εξαθλιωμένα –αρχιτεκτονικά αξιόλογα– κτίρια και βανδαλισμένους τοίχους και μνημεία είναι αποτέλεσμα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης. Ενδομύχως το χρεώνουν σε έναν χαμηλής στάθμης αστικό πολιτισμό. Δεν γνωρίζουν, ευτυχώς, ότι και τα δύο αυτά φαινόμενα, άσχετα μεταξύ τους αλλά συνδεόμενα ως προς το πολιτισμικό τους αίτιο, είναι κάτι ενδημικό στην κοινωνία μας.
Η Αθήνα με τη σειρά αστικών ερειπίων του 19ου και του 20ού αιώνα (στην Αμαλίας, στην Πατησίων, στη Σταδίου, στην Αθηνάς, στην Πειραιώς και σε όλες τις γειτονιές) θυμίζει πόλη που συνέρχεται από μια καταστροφή. Καμία πόλη του δυτικού κόσμου δεν έχει τέτοια εγκατάλειψη και δεν δείχνει τέτοια αδυναμία να οριστεί ένα νομοθετικό πλαίσιο ευκαιριών, κινήτρων και υποχρεώσεων. Το πρόγραμμα για την ανακαίνιση των όψεων χιλιάδων ταλαιπωρημένων από τον χρόνο πολυκατοικιών δεν πέτυχε και κανείς δεν εξήγησε πώς αυτό μπορεί να βελτιωθεί ώστε να γίνει ελκυστικό στους πολίτες. Υπάρχουν χιλιάδες πολυκατοικίες που δεν έχουν συντηρηθεί από τότε που χτίστηκαν, πριν από 90, 70 ή 60 χρόνια… Αδιανόητο και όμως αληθινό. Και μοναδικά ελληνικό.
Τα γκράφιτι και οι μουντζούρες σε όλους τους τοίχους θυμίζουν περιοχές γκέτο. Κανείς δεν ασχολείται. Ενας τοίχος καθαρίζεται και δέκα μουντζουρώνονται. Μνημεία παραμένουν στιγματισμένα με σπρέι. Δείτε την αθηναϊκή τριλογία.
Με τους ξένους επισκέπτες ανεβαίναμε την οδό Θρασύλλου, απέναντι στο Μουσείο της Ακρόπολης και παραπλεύρως του Θεάτρου του Διονύσου. Το ποιητικό ανάγλυφο των ταπεινών κτισμάτων της παλιάς Αθήνας, στη σκιά της Ακρόπολης, εμφανιζόταν σε αυτό το όμορφο δρομάκι εξαθλιωμένο και βανδαλισμένο. Σκεφτόμουν: για δες, ούτε 50 μέτρα ευπρέπειας και αυτοσεβασμού δεν μπορούμε να κρατήσουμε δίπλα στην Ακρόπολη…
Και η πόλη έχει τόσες δυνατότητες…
