Ανήκει οριστικά στο παρελθόν η βεβαιότητα ότι η ευμάρεια είναι συνώνυμο της αφθονίας των πόρων. Ομως, πνεύμα και καρδιά συντηρούν την επιβλαβή αυτή πίστη, απωθώντας στρουθοκαμηλικά την ιδέα των περιορισμών και των στενών ορίων. Ζούμε ημέρες επίμονης ξηρασίας. Τα καμπανάκια ήδη χτυπούν. Δεν τα ακούμε στο πολυπληθές άστυ. Φερόμαστε σαν να διαθέτουμε σε σπίτια και δήμους έναν ανεξάντλητο Νιαγάρα. Βούρτσισμα δοντιών και ξύρισμα με τη βρύση ανοιχτή, πλύσιμο αυτοκινήτων και πεζοδρομίων με το λάστιχο, γεμάτες πισίνες σε ταράτσες και κήπους, διαλυμένα δημοτικά συστήματα ποτίσματος, σπασμένοι αγωγοί, προβληματικά αρδευτικά συστήματα αδειάζουν τον μισό Μόρνο. Ζέστη και σκόνη αντλούν παραπάνω νερό από εκείνο που έχει ήδη λιγοστέψει. Φέτος αναπληρώθηκαν μόλις 100 από τα 400 εκατ. κ.μ. νερού που καταναλώνει κάθε χρόνο η Αθήνα. Οι τελευταίες ξηρασίες στέρησαν από τους τέσσερις ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ 300 εκατ. κ.μ. – έμειναν σκάρτα 800 εκατ. από τα 1,1 δισ. κ.μ. σε Εύηνο, Μόρνο, Υλίκη, Μαραθώνα.
Απέχουμε αισθητά από τις συνθήκες παρατεταμένης λειψυδρίας του ’90 (τον Νοέμβριο του 1993 υπήρχαν στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ μόλις 100 εκατ. κ.μ.), όταν βάζαμε τούβλα στα καζανάκια για εξοικονόμηση, μαζεύαμε νερό σε λεκάνες, ούτε διανοούμασταν το πλύσιμο αυλών και μπαλκονιών και τη βουτιά στην μπανιέρα. Ομως, το βέλος βρίσκεται στην κατιούσα. Τότε μας έσωσε ο Εύηνος. Σήμερα; Παλιές γεωτρήσεις, οι πηγές της Μαυροσουβάλας, άλλες λεκάνες απορροής, αφαλατώσεις; Και τα νησιά; Ηδη σε άνυδρα νησιωτικά θέρετρα, που φορτώνονται τουρίστες πέραν των υδατικών τους ικανοτήτων τα ντους στις παραλίες στέρεψαν, πέφτει η πίεση του νερού, αγκομαχούν οι αφαλατώσεις που δεν αρκούν, σπεύδουν υδροφόρες του ναυτικού να σβήσουν την άμεση δίψα.
Τα έργα –νέα δίκτυα, φράγματα, μονάδες ανάκτησης νερού από λύματα, πλωτά αντλιοστάσια κ.ά.– θα εξουδετερώνουν μόνο πρόσκαιρα τη νάρκη της λειψυδρίας αν δεν αλλάξει το βλέμμα εκείνων που ζουν καλά, πάνω στη στέρηση που παραφυλάει στους κόλπους του αύριο. Αν το Η2Ο δεν γίνει ξανά αντιληπτό ως η φυσική βάση των πάντων. Οτι δεν είναι απλά το καταναλωτικό αγαθό υπό τεχνολογική διαχείριση και επιτήρηση, που κυκλοφορεί αδιάκοπα σε υδραυλικούς σωλήνες και αποβάλλεται ακάθαρτο από τις αποχετεύσεις νεροχυτών και λουτροκαμπινέδων, αλλά ο κύριος πυλώνας της ζωής, το στοιχείο που όχι μόνο ξεβρωμίζει αλλά και εξαγνίζει, αναψύχει, αναζωογονεί, το κρυστάλλινο ζων ύδωρ των ονείρων, μαζί αγίασμα και ελιξίριο. Δηλαδή στοιχείο υπερπολύτιμο.
Τα καμπανάκια ήδη χτυπούν, αλλά δεν τα ακούμε. Φερόμαστε σαν να διαθέτουμε σε σπίτια και δήμους έναν ανεξάντλητο Νιαγάρα.
Με καμπάνιες ενημέρωσης και τιμολογιακές πολιτικές ενδέχεται η σπατάλη να περιοριστεί, όμως για να στεριώσει η πρακτική της εξοικονόμησης χρειάζεται να χτιστεί με τα υλικά της επιθυμίας. Δεν αρκεί να καταλάβουμε ότι ο επαπειλούμενος φυσικός πόρος που κουβαλάει όλη την ανθρώπινη πρόοδο και τα αποπλύματά της, στο εξής δεν θα χαρίζεται αλλά θα κερδίζεται. Χρειάζεται να λαχταράμε την τρεχούμενη διαύγεια, τη ζωογόνο δύναμη, την αθάνατη ηχώ του. Τον κελαριστό συλλαβισμό της ροής του, που όχι μόνο σκάβει την πέτρα, αλλά και σβήνει τον καημό, δυναμώνει την ελπίδα – κατακλύζει μέσα μας όλες τις στέρνες, όπως λέει ο Βρεττάκος.
Το 84% του γλυκού νερού στον γαλάζιο πλανήτη ρουφούν η γεωργία (72%) και η βιομηχανία (12%)· νοικοκυριά και υπηρεσίες το 16%. Αν λείψει –σε λίγα χρόνια προβλέπουν ειδήμονες πως ο μισός πληθυσμός της Γης, λίγο έως πολύ, θα το στερείται– θα λείψουν τρόφιμα, θα βαραθρωθεί η οικονομία.
Παρατεταμένα επεισόδια ξηρασίας στο παρελθόν προκάλεσαν οικονομικές και κοινωνικές ταραχές, πολέμους, μετακινήσεις πληθυσμών, κατέστρεψαν πολιτισμούς. Οι ίδιοι κίνδυνοι υφίστανται και σήμερα. Και διαπράττονται τα ίδια και νέα λάθη. Εκτεταμένη αποψίλωση των δασών για την αύξηση της γεωργικής γης. Είσοδος των δομημένων περιοχών στην άγρια φύση. Ανεπαρκής συντήρηση των υδατικών υποδομών. Απουσία μακρόπνοου σχεδιασμού (όπου υπήρξε –Ισραήλ, Σιγκαπούρη, Αυστραλία– μαζί με τεχνολογικές λύσεις, ανάβλυσε πλούσιο αποτέλεσμα). Κατακερματισμένη ασυντόνιστη διαχείριση κοινών πηγών (276 διασυνοριακών λεκανών νερού που μοιράζονται 148 χώρες), απουσία διεθνούς συνεργασίας. Κακή διαχείριση των υδάτων. Η τελευταία είναι από τις καταστροφικότερες παραμέτρους της υδατικής τραγωδίας.
Οχι η καταστροφικότερη. Αυτή είναι η εθελοτυφλία. Να παραβλέπεις τη σημερινή δυσκολία που εγκυμονεί το αυριανό δράμα. Να πιστεύεις ότι η λειψυδρία είναι πρόβλημα κάποιου άλλου. Δεν είναι. Είναι δικό σου.
