Βλέποντας τις εικόνες από τις γιγάντιες πυρκαγιές στον Αμαζόνιο, λίγες ημέρες μετά τις τεράστιες πυρκαγιές στον Αρκτικό Κύκλο και λίγες εβδομάδες μετά την πρωτοφανή απώλεια πάγων στη Γροιλανδία, το μυαλό κάποιου δεν μπορεί παρά να πάει σε ένα και μόνον πράγμα: το παράδοξο του Φέρμι.
Κάθε φορά που διαβάζω μια νέα έκθεση του IPCC ή ειδησάρια για ένα ακόμα ρεκόρ πυρκαγιών, μέσης θερμοκρασίας ή λιωμένων παγετώνων, το παράδοξο του Φέρμι σκέφτομαι. Μπορεί όντως να συμβεί κάποιο τεχνολογικό θαύμα και να τη σκαπουλάρουμε κάπως (ίσως πολύ λιγότεροι από ό,τι είμαστε σήμερα) και μπορεί τα παιδιά μας και τα παιδιά των παιδιών μας να βρουν τρόπο να επιβιώσουν σε έναν πολύ πιο δυσάρεστο κόσμο και να μη μας μισήσουν πάρα πολύ τελικά, αλλά, αν όχι, τότε είναι πιθανό αυτό να είναι το δικό μας «μεγάλο φίλτρο»: η ανικανότητά μας να εξελιχθούμε ως είδος και να αναπτύξουμε την οικονομία μας και την τεχνολογία μας με τρόπο που να μην καταστρέφει τελικά αυτό που πάμε να φτιάξουμε. Υπάρχουν πάρα πολλοί πάρα πολύ έξυπνοι άνθρωποι που είναι πολύ απαισιόδοξοι γι’ αυτό το θέμα, και κάποιοι από αυτούς μιλούν πια ανοικτά και δημόσια. Ο γνωστός θεωρητικός φυσικός Κάρλο Ροβέλι, ας πούμε, στο μικρό βιβλιαράκι του «Seven Brief Lessons on Physics», το θέτει ως εξής.
«Πιστεύω ότι το είδος μας δεν θα αντέξει για πάρα πολύ ακόμα», γράφει. «Δεν είναι φτιαγμένο με τα υλικά που επέτρεψαν στις χελώνες, ας πούμε, να συνεχίσουν να υπάρχουν λίγο – πολύ απαράλλαχτες εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια. […] Εμείς ανήκουμε σε ένα γένος βραχύβιων ειδών. Ολα τα ξαδέρφια μας έχουν ήδη εξαφανιστεί. Επιπλέον, εμείς κάνουμε και ζημιά. Οι βίαιες κλιματικές και περιβαλλοντικές αλλαγές που έχουμε πυροδοτήσει πιθανότατα θα είναι ανεπαίσθητες για τον πλανήτη μας, αλλά δεν πιστεύω ότι εμείς θα τη γλιτώσουμε αλώβητοι – ειδικά αν αναλογιστεί κανείς ότι η κοινή γνώμη και οι πολιτικοί προτιμούν να αγνοούν τους κινδύνους. Είμαστε ίσως το μοναδικό είδος στη Γη που έχει συναίσθηση της θνητότητάς του καθενός από εμάς ξεχωριστά. Φοβάμαι ότι σύντομα θα γίνουμε το μοναδικό είδος που θα παρακολουθήσει ηθελημένα το συλλογικό του τέλος ή, έστω, τoν χαμό του πολιτισμού του».
