To βούρτσισμα των μαλλιών, το στρίψιμο του τιμονιού του αυτοκινήτου ή η μεταφορά της τσάντας με τα ψώνια του σούπερ μάρκετ είναι απλές εργασίες οι οποίες γίνονται πολύ δυσκολότερες όταν ο ώμος, ο αγκώνας ή ο καρπός πονάει. Όταν όμως αυτός ο πόνος εμφανίζεται ξαφνικά και φαινομενικά από το πουθενά –χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός από κάποιο χτύπημα ή ατύχημα– η ενόχληση μπορεί να μοιάζει ακατανόητη. Για τους γιατρούς, ωστόσο, η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί κανένα μυστήριο. Τα χέρια μας βρίσκονται σε συνεχή χρήση και, άρα, είναι ευάλωτα σε διάφορα βραχυχρόνια ή μακροχρόνια προβλήματα που προκαλούν πόνο, παρατηρεί η δρ Tamara Rozental, επικεφαλής του Τμήματος Χειρουργικής Άκρας Χειρός και Άνω Άκρων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess. «Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που βλέπουμε δεν έχουν κάποια εμφανή κάκωση», δηλώνει η δρ Rozental. «Δεν πρόκειται για μια ασυνήθιστη κατάσταση». Κατηγορίες πόνου Ο πόνος που εμφανίζεται χωρίς τραυματισμό μπορεί να εμπίπτει σε διάφορες κατηγορίες –ορισμένες από τις οποίες είναι πιο συνηθισμένες στις γυναίκες– ανάλογα με το αν πλήττει τον ώμο, τον αγκώνα, τον καρπό ή έναν συνδυασμό αρθρώσεων του βραχίονα, αναφέρει η δρ Rozental. Σε κάποιο βαθμό, είμαστε επιρρεπείς σε αυτόν τον τύπο πόνου απλώς επειδή μεγαλώνουμε. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι οι κακώσεις λόγω προηγούμενης υπερβολικής χρήσης και καταπόνησης, κάποιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, που μπορεί να αυξήσουν το πάχος των τενόντων και των συνδετικών ιστών γύρω από τις αρθρώσεις, καθώς και επαγγέλματα που απαιτούν έντονη χρήση των χεριών και των βραχιόνων ή χρήση εργαλείων με δόνηση. Η δρ Rozental επισημαίνει τις εξής συχνές αιτίες: Αρθρίτιδα. Η μορφή της νόσου που οφείλεται στη φυσιολογική φθορά και ονομάζεται οστεοαρθρίτιδα –και η οποία πλήττει τους μισούς ενήλικες 65 ετών και άνω– είναι μια πολύ πιθανή αιτία πόνου στον ώμο, στον αγκώνα ή στον καρπό, καθώς ο χόνδρος φθείρεται με την ηλικία και τη χρήση. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οποία είναι λιγότερο συχνή, προκαλείται από υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο επιτίθεται στον υμένα που καλύπτει τις αρθρώσεις. Και οι δύο τύποι αρθρίτιδας είναι συχνότεροι στις γυναίκες, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ. Θυλακίτιδα. Η συχνή στήριξη του αγκώνα σε ένα γραφείο ή άλλη σκληρή επιφάνεια καθιστά αυτή την άρθρωση περισσότερο επιρρεπή στη θυλακίτιδα, δηλαδή στη φλεγμονή των μικρών, γεμάτων υγρό σάκων που ονομάζονται θύλακες και που προστατεύουν και λιπαίνουν τα οστά, τους τένοντες και τους μυς. Η πάθηση αυτή μπορεί ωστόσο να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε άρθρωση, καθώς θύλακες υπάρχουν σε όλο το σώμα. Παγωμένος ώμος. Ο παγωμένος ώμος (επιστημονικά ονομάζεται ρικνωτική ή συμφυτική θυλακίτιδα), ο οποίος είναι συχνότερος στις γυναίκες 40 ετών και άνω, μπορεί να αναπτυχθεί κυριολεκτικά εν μία νυκτί. Εμφανίζεται όταν η «κάψουλα» συνδετικού ιστού που περιβάλλει την άρθρωση του ώμου παχαίνει και σκληραίνει, προξενώντας διαπεραστικό πόνο με διάφορες κινήσεις του βραχίονα. Στην πάροδο του χρόνου, ο ώμος μπορεί να γίνει δύσκαμπτος και να «παγώσει» για μήνες ή και περισσότερο. Τα χέρια µας βρίσκονται σε συνεχή χρήση και, άρα, είναι ευάλωτα σε διάφορα βραχυχρόνια ή µακροχρόνια προβλήµατα που προκαλούν πόνο. Ρήξη στροφικού πετάλου του ώμου. Η γήρανση ή η εκτέλεση εργασιών που απαιτούν κίνηση του βραχίονα πάνω από το ύψος του κεφαλιού –όπως στον ελαιοχρωματισμό ή σε εργασίες στην αυλή– αυξάνουν τις πιθανότητες ρήξης του στροφικού πετάλου του ώμου, μιας ομάδας τεσσάρων μυών που σταθεροποιούν την άρθρωση του ώμου. Οι ρήξεις μπορεί να είναι μικρές αρχικά και να επιδεινώνονται με τον καιρό, προκαλώντας σφύζοντα πόνο που μπορεί να δημιουργεί δυσκολίες ακόμη και στον ύπνο. Τενοντίτιδα. Ο «αγκώνας του τενίστα» και ο «ώμος του κολυμβητή» είναι εύστοχα ψευδώνυμα για την τενοντίτιδα, τον ερεθισμό των τενόντων που συνδέουν τον μυ στο οστό κοντά σε αυτές τις αρθρώσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις μπορούν σιγά σιγά να πιέσουν τους τένοντες, προκαλώντας πόνο και ευαισθησία. Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Αυτό το σύνδρομο συμπίεσης νεύρου, το οποίο είναι τρεις φορές συχνότερο στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, προκαλεί πόνο ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος στον βραχίονα ή στην παλάμη. Προκαλείται από συμπίεση του μέσου νεύρου στο σημείο που περνά μέσα από τον καρπιαίο σωλήνα, μια στενή δίοδο μεταξύ συνδέσμων και οστών στον καρπό. Σύνδρομο ωλένιου σωλήνα. Συγγενής με το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, αυτός ο τύπος συμπίεσης νεύρου παρατηρείται στον αγκώνα. Μπορεί να προκληθεί από πίεση λόγω μακροχρόνιου λυγίσματος του αγκώνα. Ο χώρος γύρω από το νεύρο μπορεί επίσης να στενέψει στην πάροδο του χρόνου. Πολλές παθήσεις των βραχιόνων μοιάζουν να εμφανίζονται από το πουθενά. Οι θεραπείες Ο γιατρός μπορεί συνήθως να διαγνώσει εύκολα πολλές από τις αιτίες του πόνου στον ώμο, στον αγκώνα ή στον καρπό, απλώς ακούγοντας προσεκτικά τον ασθενή. «Συνήθως μπορούμε να πούμε ποιο είναι το πρόβλημα ακούγοντας απλώς την ιστορία του ασθενούς και κατανοώντας ποιες δραστηριότητες προκαλούν πόνο», αναφέρει η δρ Rozental. Ωστόσο, «οι κακώσεις που οφείλονται σε επαναλαμβανόμενη καταπόνηση είναι πολύ πιο δύσκολο να διαγνωστούν – δεν υπάρχει κάποιο σαφές υποκείμενο πρόβλημα που μπορείς να αναγνωρίσεις». Αρχικά, η δρ Rozental συνιστά μέτρα που εφαρμόζονται κατ’ οίκον, όπως είναι η προσέγγιση RICE (ανάπαυση, πάγος, συμπίεση, ανύψωση), τα μη συνταγογραφούμενα αντιφλεγμονώδη παυσίπονα όπως η ιβουπροφαίνη ή η ναπροξένη ή η χρήση νάρθηκα που επιτρέπει στον βραχίονα να ξεκουραστεί έως ότου μειωθεί ο πόνος. Αν η εφαρμογή αυτών των οδηγιών για μερικές εβδομάδες δεν προσφέρει ανακούφιση, η δρ Rozental συνιστά επίσκεψη στον γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας. Το υπερηχογράφημα είναι ένα συχνό διαγνωστικό εργαλείο, που παρέχει στους γιατρούς μια οικονομική δυνατότητα απεικόνισης των επώδυνων περιοχών. Τα επόμενα βήματα μπορεί να περιλαμβάνουν φυσικοθεραπεία ή ενέσεις στεροειδών (υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση όταν χρειάζεται) στις πάσχουσες περιοχές, προκειμένου να μειωθούν η φλεγμονή και ο πόνος. Η χειρουργική επέμβαση είναι κατά κανόνα η ύστατη λύση, όταν έχουν αποτύχει οι συντηρητικές θεραπείες. Σκοπός της είναι η αποκατάσταση του συγκεκριμένου προβλήματος, είτε πρόκειται για ρήξη στροφικού πετάλου είτε για στένωση του καρπιαίου σωλήνα ή φθορά του χόνδρου. «Είναι δύσκολο να μιλήσουμε για τον πόνο στον ώμο σαν να πρόκειται για μία μόνο μεγάλη κατηγορία», δηλώνει η δρ Rozental. «Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, η συμβουλή μου είναι να καταφύγετε σε πιο επεμβατικές θεραπείες μόνο αφού πρώτα έχετε δοκιμάσει όλα τα κατ’ οίκον μέτρα και εξακολουθείτε να έχετε επίμονη ενόχληση».
28 Νοεμβρίου 2024
«Επ’ ώμου, αρμ!» για τον περίεργο πόνο
To βούρτσισμα των μαλλιών, το στρίψιμο του τιμονιού του αυτοκινήτου ή η μεταφορά της τσάντας με τα ψώνια του σούπερ μάρκετ είναι απλές εργασίες οι οποίες γίνονται πολύ δυσκολότερες όταν ο ώμος, ο αγκώνας ή ο καρπός πονάει. Όταν όμως αυτός ο πόνος εμφανίζεται ξαφνικά και φαινομενικά από το πουθενά –χωρίς να έχει προηγηθεί τραυματισμός από κάποιο χτύπημα ή ατύχημα– η ενόχληση μπορεί να μοιάζει ακατανόητη.
Για τους γιατρούς, ωστόσο, η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί κανένα μυστήριο. Τα χέρια μας βρίσκονται σε συνεχή χρήση και, άρα, είναι ευάλωτα σε διάφορα βραχυχρόνια ή μακροχρόνια προβλήματα που προκαλούν πόνο, παρατηρεί η δρ Tamara Rozental, επικεφαλής του Τμήματος Χειρουργικής Άκρας Χειρός και Άνω Άκρων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess.
«Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που βλέπουμε δεν έχουν κάποια εμφανή κάκωση», δηλώνει η δρ Rozental. «Δεν πρόκειται για μια ασυνήθιστη κατάσταση».
Κατηγορίες πόνου
Ο πόνος που εμφανίζεται χωρίς τραυματισμό μπορεί να εμπίπτει σε διάφορες κατηγορίες –ορισμένες από τις οποίες είναι πιο συνηθισμένες στις γυναίκες– ανάλογα με το αν πλήττει τον ώμο, τον αγκώνα, τον καρπό ή έναν συνδυασμό αρθρώσεων του βραχίονα, αναφέρει η δρ Rozental.
Σε κάποιο βαθμό, είμαστε επιρρεπείς σε αυτόν τον τύπο πόνου απλώς επειδή μεγαλώνουμε. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι οι κακώσεις λόγω προηγούμενης υπερβολικής χρήσης και καταπόνησης, κάποιες παθήσεις όπως ο διαβήτης, που μπορεί να αυξήσουν το πάχος των τενόντων και των συνδετικών ιστών γύρω από τις αρθρώσεις, καθώς και επαγγέλματα που απαιτούν έντονη χρήση των χεριών και των βραχιόνων ή χρήση εργαλείων με δόνηση.
Η δρ Rozental επισημαίνει τις εξής συχνές αιτίες:
Αρθρίτιδα. Η μορφή της νόσου που οφείλεται στη φυσιολογική φθορά και ονομάζεται οστεοαρθρίτιδα –και η οποία πλήττει τους μισούς ενήλικες 65 ετών και άνω– είναι μια πολύ πιθανή αιτία πόνου στον ώμο, στον αγκώνα ή στον καρπό, καθώς ο χόνδρος φθείρεται με την ηλικία και τη χρήση. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οποία είναι λιγότερο συχνή, προκαλείται από υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο επιτίθεται στον υμένα που καλύπτει τις αρθρώσεις. Και οι δύο τύποι αρθρίτιδας είναι συχνότεροι στις γυναίκες, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ.
Θυλακίτιδα. Η συχνή στήριξη του αγκώνα σε ένα γραφείο ή άλλη σκληρή επιφάνεια καθιστά αυτή την άρθρωση περισσότερο επιρρεπή στη θυλακίτιδα, δηλαδή στη φλεγμονή των μικρών, γεμάτων υγρό σάκων που ονομάζονται θύλακες και που προστατεύουν και λιπαίνουν τα οστά, τους τένοντες και τους μυς. Η πάθηση αυτή μπορεί ωστόσο να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε άρθρωση, καθώς θύλακες υπάρχουν σε όλο το σώμα.
Παγωμένος ώμος. Ο παγωμένος ώμος (επιστημονικά ονομάζεται ρικνωτική ή συμφυτική θυλακίτιδα), ο οποίος είναι συχνότερος στις γυναίκες 40 ετών και άνω, μπορεί να αναπτυχθεί κυριολεκτικά εν μία νυκτί. Εμφανίζεται όταν η «κάψουλα» συνδετικού ιστού που περιβάλλει την άρθρωση του ώμου παχαίνει και σκληραίνει, προξενώντας διαπεραστικό πόνο με διάφορες κινήσεις του βραχίονα. Στην πάροδο του χρόνου, ο ώμος μπορεί να γίνει δύσκαμπτος και να «παγώσει» για μήνες ή και περισσότερο.
Τα χέρια µας βρίσκονται σε συνεχή χρήση και, άρα, είναι ευάλωτα σε διάφορα βραχυχρόνια ή µακροχρόνια προβλήµατα που προκαλούν πόνο.
Ρήξη στροφικού πετάλου του ώμου. Η γήρανση ή η εκτέλεση εργασιών που απαιτούν κίνηση του βραχίονα πάνω από το ύψος του κεφαλιού –όπως στον ελαιοχρωματισμό ή σε εργασίες στην αυλή– αυξάνουν τις πιθανότητες ρήξης του στροφικού πετάλου του ώμου, μιας ομάδας τεσσάρων μυών που σταθεροποιούν την άρθρωση του ώμου. Οι ρήξεις μπορεί να είναι μικρές αρχικά και να επιδεινώνονται με τον καιρό, προκαλώντας σφύζοντα πόνο που μπορεί να δημιουργεί δυσκολίες ακόμη και στον ύπνο.
Τενοντίτιδα. Ο «αγκώνας του τενίστα» και ο «ώμος του κολυμβητή» είναι εύστοχα ψευδώνυμα για την τενοντίτιδα, τον ερεθισμό των τενόντων που συνδέουν τον μυ στο οστό κοντά σε αυτές τις αρθρώσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις μπορούν σιγά σιγά να πιέσουν τους τένοντες, προκαλώντας πόνο και ευαισθησία.
Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα. Αυτό το σύνδρομο συμπίεσης νεύρου, το οποίο είναι τρεις φορές συχνότερο στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, προκαλεί πόνο ή αίσθηση μυρμηγκιάσματος στον βραχίονα ή στην παλάμη. Προκαλείται από συμπίεση του μέσου νεύρου στο σημείο που περνά μέσα από τον καρπιαίο σωλήνα, μια στενή δίοδο μεταξύ συνδέσμων και οστών στον καρπό.
Σύνδρομο ωλένιου σωλήνα. Συγγενής με το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, αυτός ο τύπος συμπίεσης νεύρου παρατηρείται στον αγκώνα. Μπορεί να προκληθεί από πίεση λόγω μακροχρόνιου λυγίσματος του αγκώνα. Ο χώρος γύρω από το νεύρο μπορεί επίσης να στενέψει στην πάροδο του χρόνου.
Πολλές παθήσεις των βραχιόνων μοιάζουν να εμφανίζονται από το πουθενά.
Οι θεραπείες
Ο γιατρός μπορεί συνήθως να διαγνώσει εύκολα πολλές από τις αιτίες του πόνου στον ώμο, στον αγκώνα ή στον καρπό, απλώς ακούγοντας προσεκτικά τον ασθενή. «Συνήθως μπορούμε να πούμε ποιο είναι το πρόβλημα ακούγοντας απλώς την ιστορία του ασθενούς και κατανοώντας ποιες δραστηριότητες προκαλούν πόνο», αναφέρει η δρ Rozental. Ωστόσο, «οι κακώσεις που οφείλονται σε επαναλαμβανόμενη καταπόνηση είναι πολύ πιο δύσκολο να διαγνωστούν – δεν υπάρχει κάποιο σαφές υποκείμενο πρόβλημα που μπορείς να αναγνωρίσεις».
Αρχικά, η δρ Rozental συνιστά μέτρα που εφαρμόζονται κατ’ οίκον, όπως είναι η προσέγγιση RICE (ανάπαυση, πάγος, συμπίεση, ανύψωση), τα μη συνταγογραφούμενα αντιφλεγμονώδη παυσίπονα όπως η ιβουπροφαίνη ή η ναπροξένη ή η χρήση νάρθηκα που επιτρέπει στον βραχίονα να ξεκουραστεί έως ότου μειωθεί ο πόνος. Αν η εφαρμογή αυτών των οδηγιών για μερικές εβδομάδες δεν προσφέρει ανακούφιση, η δρ Rozental συνιστά επίσκεψη στον γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας.
Το υπερηχογράφημα είναι ένα συχνό διαγνωστικό εργαλείο, που παρέχει στους γιατρούς μια οικονομική δυνατότητα απεικόνισης των επώδυνων περιοχών. Τα επόμενα βήματα μπορεί να περιλαμβάνουν φυσικοθεραπεία ή ενέσεις στεροειδών (υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση όταν χρειάζεται) στις πάσχουσες περιοχές, προκειμένου να μειωθούν η φλεγμονή και ο πόνος.
Η χειρουργική επέμβαση είναι κατά κανόνα η ύστατη λύση, όταν έχουν αποτύχει οι συντηρητικές θεραπείες. Σκοπός της είναι η αποκατάσταση του συγκεκριμένου προβλήματος, είτε πρόκειται για ρήξη στροφικού πετάλου είτε για στένωση του καρπιαίου σωλήνα ή φθορά του χόνδρου.
«Είναι δύσκολο να μιλήσουμε για τον πόνο στον ώμο σαν να πρόκειται για μία μόνο μεγάλη κατηγορία», δηλώνει η δρ Rozental. «Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, η συμβουλή μου είναι να καταφύγετε σε πιο επεμβατικές θεραπείες μόνο αφού πρώτα έχετε δοκιμάσει όλα τα κατ’ οίκον μέτρα και εξακολουθείτε να έχετε επίμονη ενόχληση».
Λάβατε αυτό το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου επειδή εγγραφήκατε στο Newsletter της Καθημερινής από την φόρμα εγγραφής. Για να σταματήσετε να λαμβάνετε αυτά τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, απεγγραφείτε εδώ.
