Οι δημόσιες συζητήσεις για την ηθική διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης θα είναι πάντα ευπρόσδεκτες, ιδίως όταν αυτές οργανώνονται από νέους ανθρώπους που επιμένουν να θέτουν καίρια ερωτήματα μέχρι να πάρουν ικανοποιητικές απαντήσεις. Στις 8 Μαΐου, το νεότευκτο μη κερδοσκοπικό ινστιτούτο Ethikon, διοργάνωσε στη βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Λασκαρίδη, την ΑΙDay, μια ημερίδα γεμάτη παρουσιάσεις και συζητήσεις γύρω απ’ τις σοβαρές ηθικές και νομικές προκλήσεις που κομίζει η τεχνολογική επανάσταση της ΑΙ. Η ημερίδα παρουσίασε ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί το Ethikon απαρτίζεται από μια δραστήρια ομάδα νέων –με μέσο όρο ηλικίας τα 30 χρόνια– νομικών, μηχανικών και διδακτόρων, στον πυρήνα της οποίας θάλλει η ιδέα της διεπιστημονικότητας.
Ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Σταμάτης Γατιρδάκης, νέος νομικός ο ίδιος, κήρυξε την έναρξη της εκδήλωσης στη φιλόξενη βιβλιοθήκη και έδωσε τον λόγο στον συνάδελφό του και αντιπρόεδρο Απόστολο Σπανό, ο οποίος σκιαγράφησε το πλαίσιο των εργασιών της ημερίδας, μιλώντας για το τρίπτυχο «Δίκαιο, Ηθική, Τεχνολογία». Στα στρογγυλά τραπέζια τέθηκε με επάρκεια μια ευρεία γκάμα ζητημάτων, απ’ την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων έως τις αρχές της επεξηγησιμότητας, της λογοδοσίας και των μη διακρίσεων.
«Η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιεί δύο τύπου δεδομένων: δεδομένα που ανήκουν στο κοινό κτήμα και δεδομένα που προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα», είπε σε μία απ’ τις ομιλίες που ξεχώρισαν η ερευνήτρια Σιγιάνα Λίλοβα. Κάποιες χρήσεις δεν φαίνεται να είναι ούτε νόμιμες ούτε ηθικές, και γι’ αυτό πρέπει να αναληφθεί δράση. Οι λύσεις που πρότεινε η Λίλοβα αφορούν την πολιτική, τη νομοθεσία, την αγορά και την τεχνολογία. Για την ανάγκη συντονισμού πολλών δυνάμεων μίλησαν σχεδόν όλοι οι ομιλητές. Σ’ ένα πολύ ενδιαφέρον πάνελ για τη σχέση της νομικής επιστήμης με την τεχνητή νοημοσύνη, που συντόνιζε η Μαρία Βουκελάτου, νομικός και εκτελεστική διευθύντρια του Ethikon, έγινε αντιληπτό από όλους ότι βρισκόμαστε σ’ ένα πολύ κρίσιμο και ρευστό σημείο. Ο δικηγόρος Στέργιος Κωνσταντίνου πληροφόρησε το κοινό ότι στη Μεγάλη Βρετανία μόλις αδειοδοτήθηκε για πρώτη φορά ένα λογισμικό ΑΙ για να προσφέρει νομικές υπηρεσίες.
Σημαντικός θεματικός άξονας της ημερίδας ήταν οι επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαίδευση. Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των Εκπαιδευτηρίων Δούκα, Κωνσταντίνος Δούκας, διακόνησε την πίστη του στην αξία της χρήσης της τεχνολογίας στην εκπαίδευση, αλλά δεν παρέλειψε να θυμίσει ότι αν θέλει κάποιος να διαπρέψει σ’ αυτή τη νέα εποχή θα πρέπει να αποδεχτεί ότι «θα διαβάζει για πάντα». Η νομική σύμβουλος Ελσα Παπαδοπούλου μίλησε για την νέα έννοια του vibe coding, του προγραμματισμού μέσω εντολών σε φυσική γλώσσα, κι έκανε τη χρήσιμη διάκριση μεταξύ ηθικής της ΑΙ και ήθους της ΑΙ. Ο επικεφαλής εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Microsoft, Γιάννης Αναστασόπουλος, μοιράστηκε ένα πολύ κρίσιμο στοιχείο για τις κατακλυσμιαίες αλλαγές που φέρνουν οι τεχνολογικές εξελίξεις, λέγοντας ότι λείπουν κάθε χρόνο απ’ την αγορά περίπου 8.000 με 10.000 επαγγελματίες. Αυτό το κενό κανείς δεν ξέρει πώς θα καλυφθεί.
Κλείνοντας την ημερίδα, η ερευνήτρια Ροντάινα Χμέντε τόνισε το απαραίτητο συστατικό της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, που είναι ο ανθρωποκεντρισμός. Η μόνη μεγάλη παράλειψη, στις πέντε και πλέον ώρες των ομιλιών και των συζητήσεων, ήταν η απουσία έστω και μιας μικρής αναφοράς στη συμβολή της ΑΙ στην κλιματική κρίση. Κατά τα φαινόμενα, το Ethikon θα μακροημερεύσει και θα έχει την ευκαιρία να αφιερώσει ολόκληρο πάνελ στην περιβαλλοντική διάσταση της ΑΙ. Τα μέλη της ομάδας εξέφρασαν την αισιοδοξία τους, άκουσαν προσεκτικά τα σχόλια και συζήτησαν με το πολυπληθές κοινό. Το Ethikon μπήκε με φόρα στην κουβέντα για την ηθική της τεχνητής νοημοσύνης. Μάθαμε ότι ετοιμάζεται πυρετωδώς ένα κόμικ με αντικείμενο τη διάδοση και την επεξήγηση της ΑΙ, ενώ αξίζει συγχαρητηρίων το επιστημονικό άρθρο που μόλις δημοσίευσε η ομάδα με τίτλο «Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του αποτελέσματος;» (Who owns the output?). Η δράση του νέου οργανισμού αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει σοβαρότητα, προσήλωση και συνεργατικό πνεύμα μπορούν να γίνουν πολλά.
