Ο χώρος μοιάζει απολύτως εγκαταλελειμμένος. Κάποια από τα κτίρια φαντάζουν ετοιμόρροπα, σπασμένα τζάμια κυριαρχούν, ενώ μία σειρά από λακκούβες και κενά χαίνουν σε όλη την περίμετρο. Τίποτα δεν σε προδιαθέτει ότι βρίσκεσαι στο σημείο όπου θα στεγαστεί η εγχώρια αιχμή της τεχνολογικής εξέλιξης.
Το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο του Λαυρίου έχει μακρά ιστορία. Εκεί ξεκίνησε η εν Ελλάδι 1η και 2η Βιομηχανική Επανάσταση.
Το Πάρκο λειτουργεί στις εγκαταστάσεις της πρώην Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου, ενός από τα σημαντικότερα βιομηχανικά συγκροτήματα του 19ου αιώνα στην Ελλάδα.
Στον χώρο έχουν διατηρηθεί και αποκατασταθεί ιστορικά κτίρια, όπως το Πλινθοποιείο, η Καμινία και ο Ηλεκτρικός Σταθμός. Το τελευταίο –ένα κτίριο 1.500 τμ.– αποτελεί πλέον την έδρα του εθνικού υπερυπολογιστή «Δαίδαλος».
Εκεί, ακριβώς στη μέση του κτιρίου, μία γυάλινη τριήρης θα καλύπτει τον υπερσύγχρονο υπολογιστή.
Σήμερα ανακοινώθηκε η έναρξη της κατασκευής του εθνικού υπερυπολογιστή και του Κέντρου Δεδομένων. Το έργο είναι προϋπολογισμού 58,9 εκατ. ευρώ και εντάσσεται στη «Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025».
«Ενα πρώτο ταξίδι φτάνει στο τέλος και ξεκινά ένα νέο, πιο δύσκολο, το να δημιουργήσουμε εθνικές υποδομές για την ΑΙ», δήλωσε στην «Κ» ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, σημειώνοντας ότι όλα τα προγράμματα τα «τρέχαμε» στο εξωτερικό, αλλά «πλέον δημιουργούμε τις υποδομές για να μπορούν νεοφυείς επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια να “τρέχουν” οτιδήποτε θεωρούν χρήσιμο στην Ελλάδα».
Στον ίδιο χώρο, άλλωστε, θα βρίσκεται η βάση του «Φάρου», του εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης.
Ο Δαίδαλος στη λίστα TOP500
Ο Δαίδαλος θα εγκατασταθεί στο ιστορικό βιομηχανικό συγκρότημα του πρώην Ηλεκτρικού Σταθμού του Λαυρίου, συνολικής επιφάνειας 1.500 τ.μ. Το κτίριο έχει χαρακτηριστεί μνημείο σύγχρονης βιομηχανικής κληρονομιάς και η αξιοποίησή του αναβαθμίζει τον ρόλο του Τεχνολογικού Πάρκου Λαυρίου ως τεχνολογικού κόμβου.
Το Κέντρο Δεδομένων που θα δημιουργηθεί καλύπτει τις προδιαγραφές του οργανισμού Uptime Institute για διαθεσιμότητα και ασφάλεια. Η υπολογιστική ισχύς του νέου συστήματος ανέρχεται σε 89 PetaFlops, καθιστώντας τον «Δαίδαλο» 150 φορές ισχυρότερο από τον σημερινό ελληνικό υπερυπολογιστή ARIS.
Πρόκειται για υπολογιστική απόδοση της τάξης των 89 τετράκις εκατομμυρίων πράξεων κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο. Με αυτά τα χαρακτηριστικά, αναμένεται να καταταγεί μεταξύ των 20 πρώτων στον κόσμο, τόσο στη λίστα TOP500 (επιδόσεις) όσο και στη λίστα GREEN500 (ενεργειακή αποδοτικότητα).
Αναθέτουσα αρχή του έργου είναι το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε.), φορέας του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Το έργο χωρίζεται σε δύο τμήματα: την προμήθεια και εγκατάσταση του υπολογιστικού εξοπλισμού (ανάδοχος η Hewlett Packard Enterprise, προϋπολογισμός 41 εκατ. ευρώ) και τη διαμόρφωση των υποδομών (ανάδοχος η MainSys A.E., προϋπολογισμός 17,9 εκατ. ευρώ).
Υπολογιστικοί πόροι και data
Την ανάγκη συγκρότησης ενός ευρωπαϊκού οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης, με έμφαση στην αξιοποίηση δεδομένων και την ύπαρξη ισχυρών υπολογιστικών υποδομών, υπογράμμισε ο Βαγγέλης Καρκαλέτσης, διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του «Δημόκριτου» και μέλος της Εθνικής Συμβουλευτικής Επιτροπής Τεχνητής Νοημοσύνης.
Μιλώντας στην «Κ», αναφέρθηκε στην εθνική πρόταση που οδήγησε στη δημιουργία του AI Factory. Ο «Φάρος» ξεκινά επισήμως την 1η Απριλίου και αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία τον Ιανουάριο του 2026, με την ενεργοποίηση του «Δαίδαλου» και του Κέντρου Δεδομένων.
«Η τεχνητή νοημοσύνη χρειάζεται δύο πράγματα: υπολογιστικούς πόρους και δεδομένα. Ο Δαίδαλος καλύπτει το πρώτο. Για το δεύτερο, το στοίχημα είναι πανευρωπαϊκό. Υπάρχουν θεματικά data spaces σε πολλές χώρες, τα οποία πρέπει να διαλειτουργήσουν», σημείωσε.
«Ο Δαίδαλος είναι ένα εμβληματικό έργο και έγιναν οι απαραίτητες υποδομές», λέει στην «Κ» ο Βασίλης Καρκατζούνης, νομικός σύμβουλος του υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Αφού τονίζει ότι υπάρχει μία διεθνής συζήτηση για το κατά πόσο η Ε.Ε. με την «υπερ-ρύθμιση» στον τομέα των δεδομένων και της ΑΙ, υπονομεύει την καινοτομία, σημειώνει ότι «ο Δαίδαλος είναι μια σημαντική απόδειξη ότι πέρα από το νομοθετούμε και να ρυθμίζουμε, χτίζουμε ισχυρές υποδομές».
«Η ΑΙ που εκφράζεται από τις υποδομές του Δαιδάλου θα αξιοποιήσει δεδομένα από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα με έναν ασφαλή τρόπο, έτσι ώστε να χτίσει ένα οικοσύστημα καινοτομίας και να βοηθήσει το Δημόσιο να λαμβάνει καλύτερες αποφάσεις σε αυτή την νέα εποχή της ΑΙ».
«Θα αναμετρηθούμε με τον χρόνο»
Ο Δημήτρης Παπαστεργίου εμφανίζεται αισιόδοξος για το χρονοδιάγραμμα, εκτιμώντας ότι σε ένα χρόνο ακριβώς το έργο θα είναι έτοιμο. «Συγχρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, άρα δεν έχουμε περιθώρια», δηλώνει.
Ενώ περπατάμε προς τον χώρο όπου θα στηθεί ο Δαίδαλος, ο κ. Παπαστεργίου προειδοποιεί τους πάντες να προσέχουν τα κενά (που είναι πολλά).
«Το κτίριο είναι καταπληκτικό. Σε πάει από μία Βιομηχανική Επανάσταση σε μία άλλη. Στο κέντρο θα είναι η γυάλινη ελλειψοειδής κατασκευή, το πλοίο, που μέσα του θα έχει τον Δαίδαλο, σε ένα περιβάλλον χωρίς σκόνη».
Ο χώρος θα είναι επισκέψιμος και εδώ θα μπορούν και νεοφυείς επιχειρήσεις να αναπτύξουν το έργο τους. «Θα είναι σαν ένα μεγάλο data center αλλά και ένα μεγάλο co-working space».
Το AI Factory ξεκινά την 1η Απριλίου. «Το σημαντικό είναι να τρέξουν μαζί τα έργα και το κτιριακό».
Από την πλευρά του, ο κ. Καρκαλέτσης έδωσε έμφαση στα δεδομένα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στον τομέα της υγείας, τα οποία «με την κατάλληλη ανωνυμοποίηση και επιμέλεια μπορούν να αξιοποιηθούν για την εξαγωγή κρίσιμων συμπερασμάτων πολιτικής και την ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών, τόσο από το Δημόσιο όσο και από ιδιωτικές επιχειρήσεις».
Τόνισε πως η ενοποίηση τέτοιων δεδομένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με την έλευση του ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, συνιστά «συγκριτικό πλεονέκτημα για την Ευρώπη, αν θέλουμε πράγματι να γίνει “ήπειρος τεχνητής νοημοσύνης”».
Απαντώντας στο ερώτημα αν η Ευρώπη υστερεί σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ήταν κατηγορηματικός: «Οχι ως προς την τεχνολογία. Εχουμε εξειδικευμένο προσωπικό. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί έχουν φύγει. Δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Είναι ευρωπαϊκό το ζήτημα».
Κι όπως συμπλήρωσε, «για να υλοποιηθεί το ευρωπαϊκό όραμα χρειάζονται περίπου 20 εκατομμύρια ειδικοί στην ΑΙ ενώ σήμερα έχουμε 12 εκατ. Το στοίχημα είναι μεγάλο. Υπάρχει πεδίο δόξης λαμπρό για τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τις κυβερνήσεις. Και, φυσικά, πρέπει να επαναπατριστούν οι Ελληνες επιστήμονες της διασποράς».
Ενας χώρος-γέφυρα ανάμεσα σε Βιομηχανικές Επαναστάσεις
Η υποδομή φιλοξενείται σε χώρο συνολικής επιφάνειας 3.000 τ.μ., με βασικό πυρήνα το κτίριο του πρώην Ηλεκτρικού Σταθμού (1.500 τ.μ.), έργο του τέλους του 19ου αιώνα.
Η ανάπλαση περιλαμβάνει στατική ενίσχυση, αναπαλαίωση, ειδική διαμόρφωση για την υποστήριξη HPC και υποδομών RE Cloud, καθώς και ενεργειακή αυτονομία με σταθμό ισχύος 6 MVA και συστήματα υδρόψυξης ελάχιστης ενεργειακής κατανάλωσης.
Η επιλογή του χώρου έγινε για λόγους τεχνικής καταλληλότητας και ιστορικού συμβολισμού.
Το ΤΠΠΛ ήδη φιλοξενεί ερευνητικά εργαστήρια, τεχνοβλαστούς και πολιτιστικούς φορείς.
Η εγκατάσταση του «Δαίδαλου» λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ βιομηχανικής κληρονομιάς και ψηφιακής μετάβασης.
Η λειτουργία του υπερυπολογιστή θα υποστηριχθεί από περισσότερους από 60 εργαζομένους της ΕΔΥΤΕ, ενώ κατά την κατασκευαστική φάση έχουν ήδη απασχοληθεί 200 άτομα από την ανάδοχο MainSys και 30 από την ομάδα σχεδιασμού της ΕΔΥΤΕ.
Η υπολογιστική ισχύς του «Δαίδαλου» θα διατεθεί σε σημαντικό ποσοστό αποκλειστικά για εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης του «Φάρου», με πρόσβαση υψηλής ταχύτητας έως 400Gbps μέσω του RE-Cloud.
«Pharos», το ελληνικό AI Factory
Ο Δαίδαλος θα αποτελέσει την υπολογιστική βάση του νέου ελληνικού AI Factory «Pharos».
Η υποδομή του υπερυπολογιστή έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τη βιωσιμότητα: θα αξιοποιεί ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προηγμένα συστήματα ψύξης για τη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.
Κατά την παρουσίαση, ο πρόεδρος του ΕΔΥΤΕ και ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ, Στέφανος Κόλλιας, χαρακτήρισε τον Δαίδαλο «τεχνολογικό άλμα για τη χώρα», επισημαίνοντας ότι η ΕΔΥΤΕ στηρίζει την ανάπτυξη μέσω του τρίπτυχου «υποδομές – δεδομένα – ταλέντο».
Εκπρόσωποι των αναδόχων χαρακτήρισαν το έργο «ορόσημο» για την Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή, επισημαίνοντας ότι οι νέες υποδομές θα ενισχύσουν τη θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό χάρτη υψηλής υπολογιστικής ισχύος και καινοτομίας.
