(Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2014)
Μια επιστολή ήταν η αφορµή. «Θέλω να µοιραστώ µαζί σας κάποια από τα σηµαντικότερα µελλοντικά σχέδια του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης», τόσο απλά, προσωπικά, η Πρόεδρος του ΜΚΤ Σάντρα Μαρινοπούλου αρχίζει την ηλεκτρονική επιστολή σε όλους τους Φίλους του Μουσείου για να ανακοινώσει ότι ξεκινούσε ένα µακροπρόθεσµο έργο ανάπλασης, αρχής γενοµένης από το Cycladic Café στο κτήριο της Νεοφύτου Δούκα. Στη συνέχεια προλόγιζε το πολύ ουσιαστικό πρόγραµµα του µουσείου για τη φετινή χρονιά. Επιδιώξαµε να συναντηθούµε µε τη Σάντρα Μαρινοπούλου, να συζητήσουµε από κοντά για τα µελλοντικά αυτά σχέδια. Μιλήσαµε για πολλά, θα αναφερθούµε µόνο σε όσα πραγµατοποιούνται άµεσα και όσα έπονται τους επόµενους µήνες – ο προγραµµατισµός του Μουσείου δεν σταµατά εκεί, αλλά η Πρόεδρος και η στενή οµάδα των συνεργατών της δεν χαρακτηρίζονται από «µεγάλα» λόγια και «λεκτικά» πυροτεχνήµατα, προτιµούν να µιλούν τα έργα.
«Για την ανακαίνιση αναζητήσαµε προτάσεις από αρκετούς νέους Έλληνες αρχιτέκτονες», διευκρινίζει. «Η τελική επιλογή µας κατέληξε στο βραβευµένο αρχιτεκτονικό γραφείο Kois Associated Architects. Αυτή την εποχή, όλοι µας εδώ “συµπάσχουµε” σε εργοταξιακό ρυθµό ώστε µέχρι τέλη Οκτωβρίου να έχει ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο, η ανακαίνιση του Café. Το Cycladic Café, διατηρώντας την ιδιαιτερότητά του ως “κρυµµένη” όαση βλάστησης και φωτός στο εσωτερικό του κτηρίου, ανανεώνεται ριζικά. Τα υπόλοιπα σχέδια ανακαίνισης θα ακολουθήσουν σταδιακά, είναι θέµα προϋπολογισµού και εποχής». Ευχής έργον να ακολουθήσει σύντοµα η πρόταση της ολοκληρωµένης ανάπλασης του κτηρίου. Σύγχρονης αισθητικής και εξαιρετικής µορφολογικής έµπνευσης, στιβαρή, η πρόταση των Kois Associated Architects διαθέτει τη δυναµική να επαναπροσδιορίσει ως τοπόσηµο της πόλης το κτήριο της Νεοφύτου Δούκα.
Φωτορεαλιστική απεικόνιση του υπό ανακαίνιση CycladicCafe, Kois Associated Architects
Και ενώ το Café επιταχύνει για να µην αργήσει στο rdv του µε τη σεζόν, οι εκθέσεις τρέχουν τις δικές τους προκαταρκτικές διαδροµές σε Ελλάδα και εξωτερικό. Αναπόσπαστο µέρος της λειτουργίας του Μουσείου, οι περιοδικές εκθέσεις αρχαιολογικού περιεχοµένου αλλά σηµερινού ενδιαφέροντος αποτελούν το κυριότερο στοιχείο του προγράµµατος. «Την έκθεση Έρως (2009) όλοι τη θυµόµαστε – τώρα µε την Ίασις* (Υγεία στην Αρχαία Ελλάδα) και την έκθεση για το Θάνατο και τη Ζωή Μετά** ολοκληρώνεται η τριλογία-αφιέρωµα στα πανανθρώπινα θέµατα της ύπαρξης», λέει η Σάντρα Μαρινοπούλου. «Πάντα ο άνθρωπος προσπαθούσε και προσπαθεί να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής του, να διατηρήσει την υγεία του, να καταλάβει τι προκαλεί τις ασθένειες και να βρει τρόπους να τις αντιµετωπίσει. Η ιδέα της Υγείας προσωποποιήθηκε σαν µια πανέµορφη θεά που συνήθως συνοδεύεται από ένα φίδι, σύµβολο της ανανέωσης καθώς αλλάζει το δέρµα του, και της θεραπείας. Ένα τέτοιο καταπληκτικό άγαλµα θα έρθει από τη Ρόδο, το οποίο και θα συναντά ο επισκέπτης στην πρώτη αίθουσα της έκθεσης. Η έκθεση παρουσιάζει την εξέλιξη των αρχαίων θεραπευτικών µεθόδων, ξεκινώντας από τη µαγικο-θρησκευτική θεραπεία, δηλαδή την προσευχή στους θεούς για ένα θαύµα που θα κάνει καλά τον ασθενή. Συνεχίζει µε την επιστηµονική ιατρική, δηλαδή τους αρχαίους γιατρούς, τις χειρουργικές επεµβάσεις, τα εργαλεία της εποχής, τα φυτικά φάρµακα και τις συνταγές µε θεραπευτικά βότανα».
Μαρμάρινο αγαλμάτιο της Υγείας, κόρης του Ασκληπιού και προστάτιδα της
υγείας. 3ος-4ος αι.μ.Χ., Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου Photo: Γιώργος Κασιώτης
«Ένα µήνα αργότερα θα ανοίξει στο κοινό η έκθεση Ο Θάνατος και η Ζωή Μετά στην Αρχαία Ελλάδα, όπου µέσα από 120 αντικείµενα από 21 µουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού θα παρουσιασθεί ένα από τα σηµαντικότερα µυστήρια που απασχόλησε και εξακολουθεί να απασχολεί τον άνθρωπο: η τύχη της ψυχής µετά το θάνατο. Ένα από τα αντικείµενα της έκθεσης που ξεχωρίζουν, και σίγουρα θα εντυπωσιάσει, είναι το χάλκινο κεφάλι του θεού Ύπνου από το Βρετανικό Μουσείο. Έχει µεγάλο ενδιαφέρον πως για τους αρχαίους Έλληνες ο Ύπνος και ο Θάνατος ήταν αδέλφια και µάλιστα δίδυµα! Είµαστε επίσης πολύ περήφανοι γιατί η έκθεση, η οποία πραγµατοποιείται σε συνεργασία µε το Ίδρυµα Ωνάση, θα ταξιδέψει στη συνέχεια στο ανακαινισµένο Olympic Tower της Νέας Υόρκης. Τις εκθέσεις αυτές επιµελείται ο Διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Νίκος Σταµπολίδης, µε τον Γιώργο Τασούλα (Ίασις) και τη Σταυρούλα Οικονόµου (Θάνατος)», καταλήγει.
Εξαιρετικά µεγάλη έκθεση η Ίασις θα περιλαµβάνει σχεδόν 300 αρχαία αντικείµενα από 41 µουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως πληροφορούµεθα. Πώς οργανώνεται οικονοµικά η υποστήριξη ενός τέτοιου µεγέθους εγχειρήµατος και µάλιστα σήµερα;
«Η Ίασις είναι µια πολύ ακριβή έκθεση», προσθέτει η Πρόεδρος. «Καταφέραµε ένα µέρος της να το καλύψουµε από χορηγούς, αλλά όχι όλο! Γι’ αυτό η έκθεση θα ταξιδέψει εικονικά, µαζί µας, στο Victoria and Albert Museum στο Λονδίνο για ένα δείπνο µε εισιτήριο και µία διάλεξη που συνδυάζει τους σκοπούς του µουσείου µας για την προώθηση του ελληνικού πολιτισµού στο εξωτερικό, µε την προώθηση της συγκεκριµένης έκθεσης. Κατά τη διάρκεια του δείπνου θα υπάρξει οπτικοακουστική παρουσίαση της έκθεσης καιοι επιµελητές θα εξηγήσουν στους προσκεκληµένους το σκεπτικό. Ως ιδιωτικό αρχαιολογικό µουσείο που είµαστε – δεν λαµβάνουµε επιχορηγήσεις από το κράτος- τα τελευταία χρόνια έχουµε βρει αυτόν τον τρόπο να συµπληρώνουµε τους απαραίτητους πόρους ώστε να καταφέρνουµε να πραγµατοποιούµε τις µεγάλες µας εκθέσεις και παράλληλα να προάγουµε τον πολιτισµό µας στο εξωτερικό. Ωραίοι και αξιόλογοι χώροι πολιτισµού, συνήθως µουσεία, έχουν ήδη φιλοξενήσει προηγούµενες εκδηλώσεις µας – το American Museum of Natural History στη Νέα Υόρκη, το British Museum στο Λονδίνο, το Μουσείο της Ακρόπολης και το Εθνικό Θέατρο».
Έχοντας ταξιδέψει πολύ στην Ελλάδα και επισκεφθεί πολλά αρχαιολογικά µουσεία θα θέλαµε να µάθουµε ποια είναι «αγαπηµένα» της µουσεία. «Εκτός βέβαια από το Μουσείο της Ακρόπολης, υπάρχουν πολλά µικρά αρχαιολογικά µουσεία, όπως το ολοκαίνουριο, πανέµορφο µουσείο της Καλύµνου, τα οποία µε εντυπωσιάζουν – όχι µόνον για τα εξαιρετικά αντικείµενά τους, αλλά και για την αυταπάρνηση των ανθρώπων που τα στηρίζουν».
Μουσειοσκευές "δωρεές πολιτιμού"
Σε αυτό το σηµείο θα ήταν άδικο να µην αναφερθούµε στη µικρή οµάδα των εθελοντριών που µε µεγάλο κέφι και ζήλο εµπλέκεται στη εύρυθµη λειτουργία του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Πρέσβειρες στο εξωτερικό, πανταχού παρούσες, η οµάδα των οκτώ γυναικών είναι ένα executive committee µε σοβαρά βιογραφικά, που βρίσκεται στο µουσείο σε καθηµερινή βάση, µε σοβαρές αρµοδιότητες. «Ιστορικά το µουσείο είχε πάντα εθελόντριες», µας πληροφορεί η Πρόεδρος. «Δουλεύουµε όλες µαζί γύρω από ένα τραπέζι ανταλλάσσοντας ιδέες και επιλέγουµε τις καλύτερες».
Η πολιτιστική διπλωµατία είναι µόνο ένα από τα µέτωπα που δραστηριοποιείται το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Το εκπαιδευτικό σκέλος παραµένει στρατηγικής σηµασίας, φιλοξενώντας καθηµερινά 7-8 σχολικές τάξεις. Η σύγχρονη εκδοχή των Μουσειοσκευών αποτελεί ένα «εργαλείο» για το οποίο δικαιούται να καµαρώνει. «Βαλίτσες εκπαίδευσης και πολιτισµού υπήρχαν από την ίδρυση του Μουσείου», εξηγεί η Σάντρα Μαρινοπούλου. «Τότε και για πολλά χρόνια ήταν βαλίτσες τύπου Samsonite που ταξίδευαν σε όλη την Ελλάδα µε εκπαιδευτικό υλικό για τις τρεις θεµατικές ενότητες – Κυκλαδικός Πολιτισµός, Ελληνική Κεραµική και Η Ενδυµασία στην Αρχαιότητα. Κάθε χρόνο, στην Ελλάδα, τις δανείζονται περισσότερα από 150 σχολεία και 15.000 περίπου µαθητές. Στο πέρασµα των χρόνων, όπως είναι φυσικό από το πολύ πηγαινέλα οι βαλίτσες “κουράστηκαν”! Αποφασίσαµε λοιπόν να αναθέσουµε σε ειδικό το “lifting” και έτσι η αρχιτέκτων Χαρά Μαραντίδου σχεδίασε τις Μουσειοσκευές από την αρχή µε τρόπο σύγχρονο και ανθεκτικό».
Σχεδιασµένη για να φέρει πιο κοντά τον κόσµο του Μουσείου στα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς της επαρχίας, κάθε Μουσειοσκευή περιέχει αντίγραφα αντικειµένων, φωτογραφίες, βιβλία, εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδια. «Το περιεχόµενο µεταφράστηκε στα αγγλικά και έτσι µπορούµε πλέον να προωθούµε τις Μουσειοσκευές µας και στο εξωτερικό µε τη βοήθεια της Aegean Airlines, που υποστηρίζει αυτήν την πολιτιστική προσπάθεια», συµπληρώνει η Πρόεδρος. «Στόχος µας είναι να τις υιοθετήσουν σχολεία και µουσεία σε όλο τον κόσµο. Ήδη στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης ένας Φίλος του Μουσείου δώρισε τρεις Μουσειοσκευές, µια από κάθε ενότητα, και έτσι σήµερα συµπεριλαµβάνονται στα εκπαιδευτικά προγράµµατα ενός από τα µεγαλύτερα µουσεία του κόσµου. Στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, µπορεί όποιος θέλει να αναλάβει το έξοδο µιας Μουσειοσκευής και να την προσφέρει στο σχολείο του τόπου του – µε αυτόν τον τρόπο, παραµένει µόνιµα στο σχολείο αυτό. Σκεφτήκαµε ότι είναι ένας άµεσος τρόπος να προωθήσουµε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισµό µε τη βοήθεια του κόσµου. Ένας ακόµα στόχος µας είναι ο κυκλαδικός πολιτισµός να γίνει, ακόµα περισσότερο, γνωστός διεθνώς. Εκτός από τις Μουσειοσκευές θέλουµε να ταξιδέψουν τα ίδια τα κυκλαδικά µας ειδώλια σε µεγάλα µουσεία του εξωτερικού».
Φυσικό επόµενο η συζήτηση να στραφεί σε αρχαιολογικά θέµατα «της ηµέρας», που ενδιαφέρουν όλο και περισσότερο τους Έλληνες, όπως το θέµα της επιστροφής των Μαρµάρων του Παρθενώνα.
«Θα έπρεπε να βρίσκονται µαζί», απαντά η Πρόεδρος. «Όσες προσπάθειες έχουν γίνει µέχρι σήµερα δεν έχουν αποδώσει. Για όσο καιρό ακόµα δεν µπορούµε να πετύχουµε να είναι µόνιµα µαζί, ίσως θα µπορούσαν να συναντιούνται…». Από τα παιδιά στους νέους, η προσέγγιση δεν είναι ίδια, αλλά καθώς φαίνεται το Μουσείο κερδίζει και εδώ ολοένα έδαφος. Από τη σύγχρονη παρουσίαση µιας αρχαιολογικής έκθεσης έως τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και από τη δυναµική παρουσία του Μουσείου στα social media έως τα Cycladic Late Nights και τις dj βραδιές (πολλές φορές σε συνεργασία µε ραδιόφωνα όπως ο Pepper 96.6 και ο En Lefko 87.7), όλα υποστηρίζουν την ανάπτυξη σχέσεων µε το νεανικό κοινό – η αυξανόµενη ανταπόκριση το αποδεικνύει. «Στους στόχους µας είναι να επικοινωνούµε µε κάθε κοινό, Έλληνες και ξένους, όλων των ηλικιών, να ανταποκρινόµαστε στις απαιτήσεις τους, να µιλάµε τη γλώσσα τους, ώστε το Μουσείο να τους γεµίζει και να περνάνε καλά κοντά µας».
Photos: Panos Davios (D-Tales)
Επιμέλεια: Λίλα Κουτσιουμάρη
*Η έκθεση «Ίασις: Υγεία, Νόσος, Θεραπεία από τον Όµηρο στον Γαληνό» εγκαινιάστηκε στις 20 Νοεµβρίου στο κτήριο της Νεοφύτου Δούκα.
**Η έκθεση «Ο Θάνατος και η Ζωή Μετά στην Αρχαία Ελλάδα» εγκαινιάστηκε στις 11 Δεκεµβρίου στο Μέγαρο Σταθάτου.
Οι εκθέσεις πραγµατοποιούνται σε συνεργασία µε το ΥΠΠΟΑ.
Η έκθεση «Ο Θάνατος και η Ζωή Μετά στην Αρχαία Ελλάδα» χρηµατοδοτείται από το ΕΣΠΑ 2007-13.
Συµµετέχοντας στις εκδηλώσεις για το έτος Γκρέκο, παρουσιάζεται επίσης το µικρό αφιέρωµα «Ο Θάνατος στο έργο του Γκρέκο» από τις 14 Νοεµβρίου στο Μέγαρο Σταθάτου.
*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2014
