Ιδρυμα Μποδοσάκη: Οι τέσσερις Ελληνες επιστήμονες που βραβεύθηκαν για το έργο τους

«Η επιστήμη είναι η μελέτη της ομορφιάς του κόσμου, αυτός είναι ο πραγματικός ορισμός της», έλεγε η Σιμόν Βέιλ για το ισχυρότερο ελατήριο της ανθρώπινης προόδου. Ένα μέρος από τα ακατάπαυστα θαυμαστά επιτεύγματα στην προώθηση της επιστημονικής γνώσης ανήκει σε νέα ελληνικά μυαλά.

Τη φωτεινή κορυφή τους βραβεύει για 13η φορά φέτος το Ιδρυμα Μποδοσάκη, που από το 1992 και κάθε δύο χρόνια επιλέγει τους λαμπρότερους νέους (έως 40 ετών) Ελληνες επιστήμονες, οι οποίοι με τις εξαιρετικές επιδόσεις, το ολοκληρωμένο έργο, τη διεθνή επιρροή τους έχουν διακριθεί από τον μεγάλο αριθμό νέων Ελλήνων που προοδεύουν σε ένα διεθνές περιβάλλον και αποτελούν τον αληθινό πλούτο της Ελλάδας. 

Τα επιστημονικά βραβεία του Ιδρύματος, από τις υψηλότερες διακρίσεις παγκοσμίως, που προβάλλουν την Ελλάδα που θέλουμε να έχουμε και αναδεικνύουν πρότυπα προς μίμηση, απονέμονται σε τέσσερις κάθε φορά επιστήμονες, σε τέσσερα διαφορετικά πεδία, που φέτος είναι εκείνα της Πολιτικής Επιστήμης, των Βιοϊατρικών Επιστημών, της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Φυσικής. Μέχρι τώρα τα Βραβεία έχουν δοθεί σε 65 νέους Ελληνες επιστήμονες, οι οποίοι στη συνέχεια έλαμψαν στο διεθνές επιστημονικό στερέωμα.

Οι φετινοί  βραβευθέντες είναι οι:

• Η Βασιλική Φούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Stanford University, η οποία βραβεύεται με το Επιστημονικό Βραβείο για τις Κοινωνικές Επιστήμες στον κλάδο της  Πολιτικής Επιστήμης.
• H Σταυρούλα Χάτζιου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μοριακής, Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας και Χημείας στο Yale University, η οποία βραβεύεται με το Επιστημονικό Βραβείο για τις Βιοεπιστήμες στον κλάδο των Βιοϊατρικών Επιστημών.
• Ο Ιωάννης Γκιουλέκας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Ινστιτούτο Ρομποτικής του Carnegie Mellon University, ο οποίος βραβεύεται με το Επιστημονικό Βραβείο στις Εφαρμοσμένες Επιστήμες Τεχνολογίας στον κλάδο της Τεχνητής Νοημοσύνης. 
• Η Μαρία Πετροπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής στο Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η οποία βραβεύεται με το Επιστημονικό Βραβείο για τις Βασικές Επιστήμες στον κλάδο της Φυσικής.

Είναι εντυπωσιακοί οι ορίζοντες που ανοίγουν σε τομείς όπως η επίδραση των ομαδικών ταυτοτήτων στις κοινωνικές συμπεριφορές, οι επιπτώσεις του οξειδωτικού στρες στο γαστρεντερικό σύστημα, η υπολογιστική απεικόνιση του εγκεφαλικού φλοιού εν ζωή, η επιτάχυνση των σωματιδίων στα αστροφυσικά πλάσματα. 

Συγκεκριμένα η Βασιλική Φούκα ερευνά τους παράγοντες που διαμορφώνουν την κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά των ανθρώπων και τη συγκρότηση κοινωνικών και ομαδικών ταυτοτήτων, ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για τον σχεδιασμό δημόσιων πολιτικών. Με εργαλεία και μεθόδους από την οικονομική επιστήμη και την κοινωνική ψυχολογία, μοντέλα ανθρώπινης συμπεριφοράς και ιστορικά δεδομένα, ανιχνεύει την εξέλιξη κοινωνικών και ομαδικών ταυτοτήτων, τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζονται από κρατικές πολιτικές, καθώς και την επίδρασή τους στην εκλογική συμπεριφορά, την επιλογή συντρόφου ή τόπου διαμονής, καθώς και σε φαινόμενα όπως η βία κατά μελών άλλων φυλετικών ή εθνοτικών ομάδων. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά, συμπεριλαμβανομένων των American Political Science Review, Annual Review of Political Science και Review of Economic Studies, ενώ έχει βραβευθεί με το Austin Robinson Memorial Prize, Economic Journal και το Joseph L. Bernd Best Paper Award, Journal of Politics.

Στην ανακάλυψη νέων θεραπευτικών εργαλείων για γαστρεντερικές λοιμώξεις και τον καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος στοχεύει η Σταυρούλα Χάτζιου, συνδυάζοντας χημεία και μικροβιολογία. Στόχος του ερευνητικού προγράμματος του εργαστηρίου της είναι να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα βακτηριακά κύτταρα και τα κύτταρα ξενιστές προσαρμόζονται στο οξειδωτικό στρες κατά τη διάρκεια της μόλυνσης, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη σοβαρών ασθενειών. Η ομάδα της έχει αναδείξει κρίσιμα μονοπάτια και αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς άμυνας για τη βελτίωση της διάγνωσης και της θεραπείας ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων σοβαρών γαστρεντερικών καρκίνων. Έχει πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως το Nature Chemical Biology και Cell και έχει βραβευθεί μεταξύ άλλων με το Sloan Research Fellowship in Chemistry και το Beckman Young Investigator Award.

Το έργο του Ιωάννη Γκιουλέκα κινείται μεταξύ τεχνητής νοημοσύνης, όρασης υπολογιστών και γραφικών υπολογιστών και εστιάζει στην υπολογιστική απεικόνιση. Μελετάει τον συνδυασμό οπτικών, ηλεκτρονικών και υπολογιστικών τεχνικών με σκοπό τη δημιουργία συστημάτων απεικόνισης με πρωτοφανείς δυνατότητες. Η έρευνά του βρίσκει εφαρμογές στην ιατρική σε συστήματα για τη μη επεμβατική απεικόνιση αγγείων αίματος ή εγκεφαλικών κυττάρων, σε συστήματα οπτικής τομογραφίας για εφαρμογές αντιμετώπισης καταστροφών και σε συστήματα που «βλέπουν» γύρω από γωνίες σε εφαρμογές πλοήγησης και παρακολούθησης. Ο Ιω. Γκιουλέκας έχει συμβάλει καίρια στην απόδοση για την ογκομετρική απεικόνιση και το έργο του έχει λάβει σημαντική αναγνώριση, καθώς μεταξύ άλλων διακρίσεων έχει λάβει το βραβείο NSF CAREER και Sloan Research Fellowship.

Η Μαρία Πετροπούλου αναζητά λύσεις για θεμελιώδη προβλήματα της αστροφυσικής, εστιάζοντας στις διεργασίες ακτινοβολίας σε αστροφυσικά πλάσματα, στις διαδικασίες επιτάχυνσης σωματιδίων σε υψηλές ενέργειες και παραγωγής νετρίνων. Ξεκίνησε την ανεξάρτητη ερευνητική της πορεία το 2020 και έχει σημειώσει εντυπωσιακή πορεία δικών της δημοσιεύσεων με 97 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και με 3.700 αναφορές. Η Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών και η Αστρονομία Πολλαπλών Αγγελιοφόρων, αποτελούν τα κύρια πεδία των ερευνητικών της ενδιαφερόντων. 

Η Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων και οι Ειδικές Επιτροπές Κρίσεως αποτελούν τα κύρια όργανα του θεσμού των Επιστημονικών Βραβείων του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Οι υποψήφιοι προτείνονται είτε από επιστήμονες του ιδίου κλάδου, ίδιας ή ανώτερης βαθμίδας, είτε από τα Πανεπιστήμια και τα Ιδρύματα στα οποία υπηρετούν. Στη συνέχεια, οι Ειδικές Επιτροπές Κρίσεως, οι οποίες συγκροτούνται ειδικά για κάθε κλάδο στον οποίο απονέμεται Βραβείο, αξιολογούν τις υποψηφιότητες. Κάθε Ειδική Επιτροπή Κρίσεως υποβάλλει τις προτάσεις της σχετικά με τους επιλεγόμενους από αυτήν υποψηφίους στην Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων, η οποία με τη σειρά της εισηγείται στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος τους επικρατέστερους υποψηφίους προς βράβευση. 

Η Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων αποτελείται από τον Γιάννη Αϋφαντή, Καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Θεοδώρα Βαρβαρίγου, Καθηγήτρια στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, Νίκο Βέττα, Καθηγητή στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ, Γιώργο Κόλλια, Ακαδημαϊκό, Καθηγητή στην Ιατρική Αθηνών και συνεργαζόμενο ερευνητή στο «Αλέξανδρος Φλέμιγκ», Νάνσυ Μακρή, Καθηγήτρια Χημείας και Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Illinois at Urbana-Champaign, Κώστα Μεγήρ, Καθηγητή στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Yale, Μιχάλη Τριανταφύλλου, Καθηγητή Marine Technology του MIT, επισκέπτη ερευνητή στο Woods Hole Oceanographic Institution των ΗΠΑ, διευθυντή του Center for Ocean Engineering, του Testing Tank Facility και του Propeller Tunnel του MIT, Θανάση Φωκά, Καθηγητή στο Τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου Cambridge.

Στην Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων συμμετέχουν εκ μέρους του Ιδρύματος οι Αθηνά Δεσύπρη, Πρόεδρος Δ.Σ. Ιδρύματος Μποδοσάκη και ο Θεόδωρος Θεοδώρου, Καθηγητής στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του  Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Αντιπρόεδρος Δ.Σ. Ιδρύματος Μποδοσάκη.

Η Τελετή Απονομής των Επιστημονικών Βραβείων 2025  θα πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο στο Ζάππειο Μέγαρο.