Στα παιδιά προκαλεί φόβο· στους μεγάλους προσφέρει πεδίο μυστικότητας – και, ενίοτε, παρανομίας· για τους ρομαντικούς γίνεται καμβάς εξομολογήσεων· για τους αστρονόμους, όμως, το σκοτάδι αποτελεί τον πιο πολύτιμο και απαραίτητο σύμμαχο για τη συμπαντική παρατήρηση.
Και η έρημος Ατακάμα, ένα από τα πιο άνυδρα και σκοτεινά μέρη στον πλανήτη, προσφέρει το πιο κατάλληλο πεδίο μελέτης.
Όμως, ο σκοτεινός, παρθένος, ιδανικός για την επιστήμη της αστρονομίας ουράνιος θόλος της Χιλής δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο, καθώς απειλείται από τη φωτορύπανση που προκαλούν η αστική και βιομηχανική ανάπτυξη, προειδοποιούν οι αστρονόμοι.
Οπως σημειώνει ο Ανχέλ Οταρόλα, αστρονόμος και μέλος της επιτροπής της Αστρονομικής Αστρονομικής Εταιρείας, η φωτορύπανση γύρω από το υπερσύγχρονο Αστεροσκοπείο Paranal είναι σήμερα περίπου 1%, ωστόσο εκφράζονται φόβοι για την απώλεια της σκοτεινότητας που είναι ζωτικής σημασίας για τις μελέτες τους.
«Αυτό που μας προστάτευε μέχρι πρότινος ήταν η απόσταση. Όμως, πλέον τα πρότζεκτ αυτά πλησιάζουν ολοένα και περισσότερο» εξηγεί ο Οταρόλα, προσθέτοντας πως οι υποδομές και ο φωτισμός που απαιτείται από τις βιομηχανίες «θα αρχίσουν πιθανότατα να αυξάνουν την τεχνητή φωτορύπανση».
Η Χιλή, η μεγαλύτερη παραγωγός χαλκού στον κόσμο και η δεύτερη μεγαλύτερη σε λίθιο, βιώνει τα τελευταία χρόνια μια τεράστια ανάπτυξη στην εξορυκτική της βιομηχανία και τα μεγάλα πρότζεκτ ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο βόρειο τμήμα της, πλούσιο σε ορυκτά κοιτάσματα.
Σύμφωνα με τη Μαρσέλα Εσπινόζα, χειρίστρια του τηλεσκοπίου Paranal, είναι ζωτικής σημασίας για τη Χιλή η διατήρηση της ποιότητας «του καλύτερου ουρανού του κόσμου», ώστε και άλλες χώρες να την επιλέγουν για την εγκατάσταση των αστρονομικών υποδομών τους.
Το Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο (European Southern Observatory – ESO) βρίσκεται σε διαδικασία κατασκευής ενός εξαιρετικά μεγάλου τηλεσκοπίου (Extremely Large Telescope – ELT), κόστους 1,45 δισ. ευρώ.
Το κυριότερο έργο για το οποίο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου οι επιστήμονες, είναι το «Inna», ένα υπερφιλόδοξο πράσινο έργο ανάπτυξης υδρογόνου και αμμωνίας από την AES Andes, θυγατρική της αμερικανικής AES Corporation.
Οπως δήλωσε η AES στο Reuters, το έργο Inna, το οποίο ξεκίνησε το 2021, δεν είχε δεχτεί αντιδράσεις ή ενστάσεις ως προς το θέμα της φωτορύπανησης έως τον Αύγουστο του 2024. Σύμφωνα με την εταιρεία, το έργο βρίσκεται σε μια περιοχή που το κράτος έχει προορίσει για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και οι περιβαλλοντικές απαιτήσεις σημαίνουν ότι «δεν υπάρχει δυνατότητα μετεγκατάστασης ενός έργου».
«Το έργο μπορεί να συνυπάρξει με την αστρονομική παρατήρηση και εμείς να συνεργαστούμε με τον κόσμο και την αστρονομική κοινότητα της Χιλής, για να ενισχύσουμε τα πρωτόκολλα ασφαλείας και να αποδείξουμε πως, με τη νέα τεχνολογία και τις πολιτιστικές αλλαγές για την προστασία του σκοτεινού ουρανού της Χιλής, η συνύπαρξη είναι εφικτή», δήλωσε η εταιρεία.
Πηγή: Reuters
