Ηταν Μάιος του 2015, όταν ο δημοσιογράφος Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου βρισκόταν στο Ποντιφικό Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο της Ρώμης –πανεπιστήμιο όπου σπούδασε και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος– ως υπότροφος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Την ίδια περίοδο, η μητέρα του είχε διαγνωστεί με καρκίνο και υποβαλλόταν σε χημειοθεραπείες. Προκειμένου να την ξεκουράσει από τις δύσκολες μέρες και, όπως λέμε, να αλλάξει παραστάσεις, την κάλεσε στην ιταλική πρωτεύουσα.
«Ως υπότροφοι του Βατικανού, συναντιόμασταν στο Αποστολικό Ανάκτορο συχνά με τον Πάπα Φραγκίσκο», λέει ο ίδιος στην «Κ», για αυτήν την περίοδο στη Ρώμη, στην οποία διατέλεσε εκκλησιαστικός συντάκτης και σήμερα είναι διευθυντής του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι. «Ορισμένοι είχαν μάθει για την ταλαιπωρία της μητέρας μου και για το γεγονός ότι θα επισκεπτόταν τη Ρώμη».
Ορισμένοι είχαν μάθει για την ταλαιπωρία της μητέρας μου και για το γεγονός ότι θα επισκεπτόταν τη Ρώμη.
Ετσι, οι υπεύθυνοι των υποτρόφων ρώτησαν τον ίδιο εάν εκείνος και η μητέρα του θα είχαν αντίρρηση να συναντηθούν με τον Πάπα. «Η τιμή ήταν μεγάλη – και η έκπληξη επίσης», θυμάται ο Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου. «Δεν είχα πει τίποτε στη μητέρα μου, της το είχα κρατήσει ως έκπληξη».
«Γνώριζε τα πάντα»
Σε μία από τις καθιερωμένες ακροάσεις του Ποντίφικα τις Τετάρτες, ο ίδιος και η μητέρα του, μαζί με μία φίλη τους που είχε επίσης περάσει από έναν σκόπελο στην υγεία της, βρέθηκαν απέναντι από τον θρόνο του Φραγκίσκου στο Αποστολικό Ανάκτορο. «Αφού είχε ολοκληρώσει τις επαφές με επισήμους και καρδιναλίους, ήρθε προς το μέρος μας. Τριγύρω υπήρχαν και άλλοι άνθρωποι, πιθανολογώ με προβλήματα υγείας».
Μία ακόμα έκπληξη έμελλε να συναντήσει τον συνομιλητή μας. «Ο Ποντίφικας γνώριζε πάρα πολύ καλά το πρόβλημα της μητέρας μου, είχε πάσα γνώση της περίπτωσής της». Τότε, ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που, ως ανοιχτή αγκαλιά, δεν διαχώριζε τους ορθόδοξους και τις υπόλοιπες χριστιανικές ομολογίες από τους καθολικούς, της πρόσφερε λόγια αγάπης και θάρρους. «Ηταν όμορφα τα λόγια του. Εδωσε και στους δυο μας κουράγιο και ενθάρρυνε τη μητέρα μου να ενισχύσει την πίστη της».
Αισθάνθηκα ότι δεν ήμουν μόνος μου και ότι όλο αυτό δεν ήταν καθόλου μια τυπική διαδικασία εκ μέρους του προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Μια απλή πράξη που όντως έδωσε κουράγιο στην αείμνηστη μητέρα μου. Και μόνο γι’ αυτή την καλοσύνη του, που δεν είχε καμιά υποχρέωση να κάνει, θα τον θυμάμαι με ευγνωμοσύνη πάντοτε και θα τον μνημονεύω στις προσευχές μου.
Η ποιμαντική εμπειρία του Πάπα Φραγκίσκου ήταν πασίδηλη, θυμάται ο Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου. «Την έκανε να αισθανθεί οικεία. Και εκείνη, αλλά και τη φίλη της που είχε περάσει δύσκολες στιγμές με την υγεία της», όπως λέει στην «Κ». «Αισθάνθηκα ότι δεν ήμουν μόνος μου και ότι όλο αυτό δεν ήταν καθόλου μια τυπική διαδικασία εκ μέρους του προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Μια απλή πράξη που όντως έδωσε κουράγιο στην αείμνηστη μητέρα μου. Και μόνο γι’ αυτή την καλοσύνη του, που δεν είχε καμιά υποχρέωση να κάνει, θα τον θυμάμαι με ευγνωμοσύνη πάντοτε και θα τον μνημονεύω στις προσευχές μου».
Η αλληλεγγύη και ο διάλογος διά των υποτροφιών
Ο συνομιλητής μας θυμάται ότι η έννοια της αλληλεγγύης μεταξύ των υποτρόφων του Βατικανού αποκρυσταλλωνόταν στην αλληλοκατανόηση. Εξάλλου, γι’ αυτό είχε δημιουργηθεί αυτό το πρόγραμμα τη δεκαετία του ’60, μετά τη συνάντηση του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα και του Πάπα Παύλου ΣΤ΄, οι οποίοι τον Δεκέμβριο του 1965 ήραν τα αναθέματα του σχίσματος του 1054.
«Μέσα από αυτά τα προγράμματα χτίζοντας σχέσεις μεταξύ των χριστιανικών ομολογιών, εμβαθύνονταν οι δεσμοί των χριστιανών και επαναπροωθείτο ο διάλογος μεταξύ των Εκκλησιών, όπως συμβαίνει, άλλωστε, μέχρι σήμερα».
Πάντοτε οι συναντήσεις των υποτρόφων με τον Πάπα Φραγκίσκο ήταν εγκάρδιες, είτε στο Αποστολικό Ανάκτορο είτε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της Οικουμενικής Προσευχής.
Ο Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου, μάλιστα, θυμάται να απορεί που σε έναν τόσο μεγάλο και δαιδαλώδη μηχανισμό όπως το Βατικανό, που είναι ταυτόχρονα η κεφαλή της μεγαλύτερης χριστιανικής Εκκλησίας και κράτος, ο προκαθήμενος, ενώ θα μπορούσε να παρασυρθεί στην αποστασιοποίηση από το ποίμνιο και την καθημερινότητα, εκείνος επέλεξε συνεργάτες που μοιράζονταν τις ιδέες και τις αρχές του για μιαν Εκκλησία «έξω στον δρόμο», διαφανή και με το βλέμμα στο μέλλον της αλληλεγγύης των ανθρώπων.
«Πάντοτε οι συναντήσεις των υποτρόφων με τον Πάπα Φραγκίσκο ήταν εγκάρδιες, είτε στο Αποστολικό Ανάκτορο είτε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας της Οικουμενικής Προσευχής», μας λέει ο συνομιλητής μας, που θυμάται τον Ποντίφικα, ταυτόχρονα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, να πιστεύει ότι ο διάλογος είναι η λύση σε όλα.
Βαρθολομαίος – Φραγκίσκος, οι διαρκείς συναντήσεις τους
Μάλιστα, οι δύο προκαθήμενοι συναντήθηκαν περισσότερες φορές απ’ οποιουσδήποτε άλλους πάπες και πατριάρχες, όπως επισημαίνει ο Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου. «Μάλιστα, στην περίφημη εγκύκλιο Laudato Si’, o Ποντίφικας αναφέρει ιδιαίτερα το παράδειγμα του Παναγιότατου».
Ο Πάπας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η κλιματική κρίση
Εκτός της Καθολικής Εκκλησίας, άλλες Εκκλησίες και χριστιανικές κοινότητες –και άλλες θρησκείες επίσης– έχουν εκφράσει βαθιά ανησυχία και έχουν προσφέρει πολύτιμες σκέψεις σε ζητήματα που όλοι μας βρίσκουμε ενοχλητικά. Για να δώσω ένα μόνο χαρακτηριστικό παράδειγμα, θα αναφέρω τις δηλώσεις του αγαπημένου Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, με τον οποίο μοιραζόμαστε την ελπίδα για πλήρη εκκλησιαστική κοινωνία.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος έχει μιλήσει ιδιαίτερα για την ανάγκη να μετανοήσουμε ο καθένας μας για τους τρόπους με τους οποίους έχουμε βλάψει τον πλανήτη, διότι «καθώς όλοι δημιουργούμε μικρή οικολογική ζημιά», καλούμαστε να αναγνωρίσουμε «τη συμβολή μας, μικρότερη ή μεγαλύτερη, στην παραμόρφωση και την καταστροφή της κτίσης». Το έχει επανειλημμένα δηλώσει αυτό με σθένος και πειστικότητα, προκαλώντας μας να αναγνωρίσουμε τις αμαρτίες μας κατά της δημιουργίας: «Για τους ανθρώπους… η καταστροφή της βιολογικής ποικιλομορφίας της δημιουργίας του Θεού· για τους ανθρώπους η υποβάθμιση της ακεραιότητας της γης προκαλώντας αλλαγές στο κλίμα της, απογυμνώνοντας τη γη από τα φυσικά της δάση ή καταστρέφοντας τους υγροτόπους της· για τους ανθρώπους η μόλυνση των υδάτων της γης, του αέρα της και της ζωής της – αυτές είναι αμαρτίες». Διότι «το να διαπράττουμε έγκλημα κατά του φυσικού κόσμου είναι αμαρτία κατά του εαυτού μας και αμαρτία κατά του Θεού».
Ταυτόχρονα, ο Βαρθολομαίος έχει επιστήσει την προσοχή στις ηθικές και πνευματικές ρίζες των περιβαλλοντικών προβλημάτων, οι οποίες απαιτούν να αναζητούμε λύσεις όχι μόνο στην τεχνολογία αλλά και σε μια αλλαγή της ανθρωπότητας· διαφορετικά θα αντιμετωπίζαμε απλώς συμπτώματα. Μας ζητεί να αντικαταστήσουμε την κατανάλωση με θυσία, την απληστία με γενναιοδωρία, τη σπατάλη με πνεύμα μοιράσματος, έναν ασκητισμό που «συνεπάγεται τη μάθηση να δίνουμε, και όχι απλώς να τα παρατάμε. Είναι ένας τρόπος αγάπης, να απομακρυνόμαστε σταδιακά από αυτό που θέλω σε αυτό που χρειάζεται ο κόσμος του Θεού. Είναι απελευθέρωση από τον φόβο, την απληστία και τον καταναγκασμό». Ως χριστιανοί, καλούμαστε επίσης «να δεχτούμε τον κόσμο ως μυστήριο κοινωνίας, ως τρόπο μοιράσματος με τον Θεό και τους πλησίον μας σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι ταπεινή μας πεποίθηση ότι το θείο και το ανθρώπινο συναντώνται στην παραμικρή λεπτομέρεια στο άψογο ένδυμα της δημιουργίας του Θεού, στην τελευταία κηλίδα σκόνης του πλανήτη μας».
Οι δύο εκκλησιαστικοί ηγέτες ποτέ δεν έπαψαν να συνομιλούν. Η πρώτη τους συνάντηση, άλλωστε, όπως μας υπενθυμίζει ο Νίκος-Γιώργος Παπαχρήστου, ήταν στην ενθρόνιση του Πάπα Φραγκίσκου στο Βατικανό, που αποτέλεσε ένα ισχυρό μήνυμα συνέχισης του διαλόγου που είχε ξεκινήσει τη δεκαετία του ’60 από τους προκατόχους των δύο χριστιανικών θρόνων.
Παράλληλα, είχαν συναντηθεί στη Μόρια της Λέσβου, το 2016. «Ηρθα εδώ με τους αδελφούς μου, τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, απλώς για να είμαι μαζί σας και να ακούσω τις ιστορίες σας. Ηρθαμε για να επιστήσουμε την προσοχή του κόσμου σε αυτή τη σοβαρή ανθρωπιστική κρίση και να ζητήσουμε την επίλυσή της. Ως άνθρωποι της πίστης, επιθυμούμε να ενώσουμε τις φωνές μας για να μιλήσουμε εκ μέρους σας. Ελπίζουμε ότι ο κόσμος θα λάβει υπόψη αυτές τις σκηνές τραγικής και πράγματι απεγνωσμένης ανάγκης και θα ανταποκριθεί με τρόπο αντάξιο της κοινής μας ανθρωπιάς», είχε πει ο Πάπας Φραγκίσκος.
Κλάψαμε καθώς βλέπαμε τη σκληροκαρδία των αδελφών μας να κλείνουν τα σύνορα.
«Κλάψαμε καθώς βλέπαμε τη Μεσόγειο Θάλασσα να γίνεται νεκροταφείο για τους αγαπημένους σας. Κλάψαμε καθώς γίναμε μάρτυρες της συμπάθειας και της ευαισθησίας του λαού της Λέσβου και άλλων νησιών. Αλλά κλάψαμε επίσης καθώς βλέπαμε τη σκληροκαρδία των αδελφών μας να κλείνουν τα σύνορα», είχε αναφέρει ο Οικουμενικός Πατριάρχης.
Το 2014 ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης επισκέφτηκαν μαζί τον Ναό της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ, προσευχήθηκαν στον Πανάγιο Τάφο και υπέγραψαν Κοινή Διακήρυξη για την πλήρη κοινωνία Ορθόδοξης και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Παρά την ασθενή του υγεία, ο Πάπας Φραγκίσκος εκδήλωσε την ισχυρή επιθυμία να επισκεφτεί το Φανάρι το 2025.
Μάλιστα, παρά την ασθενή του υγεία, ο Πάπας Φραγκίσκος εκδήλωσε την ισχυρή επιθυμία να επισκεφτεί το Φανάρι το 2025. Εξάλλου, βαθιά επιθυμία των δύο προκαθημένων ήταν να επιστρέψουν σύντομα οι δυο Εκκλησίες σε μόνιμο, κοινό εορτασμό του Πάσχα.
«Ολα αυτά τα δώδεκα χρόνια της παποσύνης του στάθηκε πιστός φίλος, συνοδοιπόρος και συμπαραστάτης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, γνήσιος φίλος της Ορθοδοξίας, γνήσιος φίλος των ελαχίστων αδελφών του Κυρίου, για τους οποίους πολλές φορές ομίλησε, ενήργησε, ένιψε τους πόδας των, σε ένα παράδειγμα γνησίας ταπεινώσεως και αδελφικής αγάπης», ήταν η αποχαιρετιστήρια δήλωση του κ.κ. Βαρθολομαίου, ο οποίος θα παραστεί και στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου.
Κεντρική φωτογραφία: Ο Πάπας Φραγκίσκος ευλογεί τη μητέρα του Νίκου-Γιώργου Παπαχρήστου. (Πηγή: Facebook)
