Σχεδόν έξι χρόνια στο τρίτο τη τάξει πολιτειακό αξίωμα, επί 25 χρόνια βουλευτής Ιωαννίνων, διατελέσας υφυπουργός Αμυνας στην κυβέρνηση Καραμανλή, υπουργός Πολιτισμού στην κυβέρνηση Σαμαρά και δήμαρχος Κηφισιάς με 65% –πόλη την οποία περιδιαβάζει με μία γκλίτσα για τον φόβο των αδέσποτων σκύλων–, ο Κώστας Τασούλας παραμένει ένας πολιτικός μακριά από τις φορτισμένες συνδηλώσεις της ιδιότητας στα άγια τούτα χώματα. Σαν ένας εξωπολιτικός της πολιτικής.
Γεννημένος στις 17 Ιουλίου του 1959 στα Ιωάννινα, ο νομικός νυν πρόεδρος της Βουλής παραμένει ένας τρυφερά αυστηρός, συντηρητικός διανοούμενος της εποχής μας – όπως έχει πει ο ίδιος, «δεν υπήρξα ποτέ οργισμένος νέος». Πιστός στο γράμμα και το πνεύμα του νόμου, στη δημοκρατία και τη διαρκή επικαιροποίησή της, στο χιούμορ ως αντίδοτο και στη γνώση ως πανοπλία, ο υποψήφιος Πρόεδρος της Δημοκρατίας αυτοχαρακτηρίζεται, σε αυτό το πλαίσιο, ένας πολιτικός με ντεμοντέ αντίληψη. Οπως και το… αρχαιολογικού ενδιαφέροντος κινητό που χρησιμοποιεί, αρνούμενος να το αντικαταστήσει με «έξυπνο».
«Δεν υποκύπτω στις επιταγές της τεχνολογίας»
«Δεν αλλάζω συνήθειες, δεν υποκύπτω στις επιταγές της τεχνολογίας. Προτιμώ να ψάχνω στη βιβλιοθήκη, παρά στην οθόνη. Οπως προτιμώ και την προσωπική επαφή με τους πολίτες. Χρησιμοποιώ ακόμη ένα προπολεμικό κινητό Nokia, μάλλον γιατί δεν είμαι των διαρκώς ακαριαίων αντιδράσεων που η κοινότητα της υπερσύγχρονης τεχνολογίας ακολουθεί. Αρα δεν έχω Facebook, ούτε Twitter, ούτε κάνω σέλφι».
Προτιμά μια ευπρεπή συμπεριφορά από ένας ευπρεπές ντύσιμο –«περισσότερη σημασία από το dress code έχει το attitude code, τι να τον κάνω τον καλοντυμένο που υβρίζει ή που ωρύεται;»– και ποτέ δεν θεώρησε ότι η πολιτική είναι σαν τον αθλητισμό όπου η νίκη επιστεγάζει τις προσπάθειες χρόνων. Οταν εξελέγη πρόεδρος της Βουλής δεν πίστεψε ότι αυτή η τιμή δικαίωσε την κοινοβουλευτική του παρουσία· ίσως πιστεύει το ίδιο και σήμερα που έχει ανοίξει ο δρόμος για το ύπατο πολιτειακό αξίωμα.
Η κρίση και τα ρουσφέτια
― Ποιο θεωρείτε απαραίτητο πλεονέκτημα για έναν πολιτικό μέσα στην κρίση;
― Να αντέχει τα βλέμματα που μόλις μου περιγράψατε και να νιώθει ότι παρά αυτά τα βλέμματα πρέπει να εξηγήσουμε ότι αυτό που γινόταν ώς το 2010 ήταν τεράστιο λάθος και τώρα πρέπει να κτίσουμε μια κανονική χώρα που να μοιάζει λιγότερο ή περισσότερο με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που θαυμάζουμε και επικαλούμαστε.
― Το ρουσφέτι ισχύει ακόμη;
― Δεν θέλω να σας κάνω τον έκπληκτο. Εχω κάνει κι εγώ ρουσφέτια, έχω συμπράξει εντόνως σε αυτήν την ιστορία γιατί δεν είχα τον τρόπο να το αποφύγω και γιατί εκείνη την εποχή εθεωρείτο –και για πολλούς θεωρείται ακόμη– σαν κάτι περίπου φυσιολογικό.
― Είναι;
― Δεν θα μπω στην περιπτωσιολογία ούτε ότι το αναιμικό κράτος είναι σχέδιο για να φέρνει τον πολίτη δορυάλωτο στην αρπάγη της πολιτικής. Δεν είμαστε τόσο άξιοι για να κάνουμε ένα τέτοιο σχέδιο. Το χάλι του κράτους που οδηγεί στην απαίτηση του ρουσφετιού, δεν είναι σχέδιο, είναι αποτυχία. Και το ρουσφέτι δεν έχει να κάνει μόνο με το χωλαίνον κράτος αλλά και με το γκρέμισμα του όποιου κράτους υπάρχει. Γιατί ρουσφέτι δεν είναι η επανόρθωση αδικιών αλλά και η διάπραξη αδικιών, άρα είναι κάτι πιο βαθύ, δεν έχει να κάνει με τη Μεταπολίτευση, αλλά με την εποχή που η Ελλάδα πάλευε να γίνει κράτος.
Από την ξύλινη βιβλιοθήκη της Κηφισιάς…
Αυτό θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι απόρροια της τεράστιας ξύλινης βιβλιοθήκης του σπιτιού της Κηφισιάς, η οποία είναι το καταφύγιό του. Η μετριοπάθεια του ανδρός εδράζεται στα ποιήματα του Καβάφη που απαγγέλλει από μνήμης, ο διαχρονικός πατριωτισμός του στα έργα του Παλαμά που επίσης ανασύρει αυτολεξεί («λόγος το τραύλισμα έγινε και νερομάνα η στάλα»), ο μελαγχολικός σαρκασμός του στις λέξεις του Καρυωτάκη.
Φλεγματικό χιούμορ
Ο αρχηγός της Νίκης Δημήτρης Νατσιός επανέφερε στη Βουλή μια παλιά fake δήλωση του Χένρι Κίσινγκερ που έλεγε πως «για να υποτάξουμε τους Ελληνες πρέπει να τους αποκόψουμε από το παρελθόν τους και από την ελληνική παιδεία». Κληθείς να σχολιάσει την τοποθέτηση του προέδρου της Νίκης ο πρόεδρος της Βουλής, σε δημοσιογραφικό πηγαδάκι, επιστράτευσε το φλεγματικό χιούμορ του λέγοντας πως οι Ελληνες δεν περιμένουν κάποιο σχέδιο για να αποκοπούν από την παιδεία της χώρας τους, «καθώς το κάνουν μια χαρά και μόνοι τους», προκαλώντας –όπως ήταν φυσικό– πολλά γέλια.
Μάλιστα, σε συνέντευξη με τη Μαρία Κατσουνάκη το 2014, όταν ερωτήθηκε για τη σχέση του με τον πολιτισμό προτού γίνει υπουργός Πολιτισμού, είχε απαντήσει: «Είχα τη σχέση ενός μοναχικού αναζητητή, ενός ανθρώπου του βιβλίου, ανήκω πλήρως στα βιβλία, είμαι σινεφίλ, παρακολουθώ όχι συχνά θέατρο, έχω σχέση με την εικαστική δημιουργία – σχέση που διαμορφώθηκε νωρίς και έχει να κάνει με τους εικαστικούς προσανατολισμούς και τις σπουδαίες εικαστικές γνώσεις του Ευάγγελου Αβέρωφ».
Ο Κώστας Τασούλας, που επιμένει να διαβάζει Ιστορία και να παρακολουθεί κατά το δυνατόν αρχαίες τραγωδίες στην Επίδαυρο, είναι ένας άνθρωπος εστιασμένος στην τιμιότητα, την αγάπη για τη γνώση και τον σεβασμό και την πίστη στην πατρίδα. Λησμονημένες αξίες, όπως θεωρεί ο ίδιος, που πρέπει να αποκατασταθούν. Αλλωστε, αυτό το επιβεβαίωσε με τον Οδυσσέα Ελύτη που είχε ανασύρει για να συνοδεύσει και την κατάθεση στεφάνου για την 50ή επέτειο της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου. «Μια μέρα το παρελθόν θα μας ξαφνιάζει για το πόσο επίκαιρο είναι».
«Να ξανα-ανακαλύψουμε τη γοητεία του πολιτισμού μας»
«Μεγάλη ευκαιρία να ξανα-ανακαλύψει ο ελληνικός λαός τη γοητεία του πολιτισμού του, τη γοητεία ενός πολιτισμού που δεν τον κρατάει δεμένο με το παρελθόν, αλλά του δίνει κουράγιο για να ξεπεράσει το δύσκολο παρόν».
Αυτές τις αξίες φαίνεται ότι έχει λάβει από τον φιλόλογο και άλλοτε νομάρχη Κρήτης πατέρα του, Αναστάσιο Τασούλα, που είχε διατελέσει και διευθυντής του Ιδρύματος Βαρώνου Μιχαήλ Τοσίτσα στην Κάτω Κηφισιά, όπου ο πρόεδρος της Βουλής είχε φιλοξενηθεί από τα εννιά του χρόνια. Εξάλλου, με την οικογένεια Αβέρωφ συνδέονται με δεσμούς δεκαετιών, όπως έχει γράψει ο Παύλος Παπαδόπουλος. Μάλιστα, ο παππούς του, Κώστας Μάντζος, ήταν κομματάρχης του Αβέρωφ, έχοντας μάλιστα ως εργολάβος χτίσει το Αρχοντικό Τοσίτσα στο Μέτσοβο, και ο Κώστας Τασούλας ήταν τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια μέλος της αβερωφικής νεολαίας και προσωπικός γραμματέας του Ευάγγελου Αβέρωφ. Γι’ αυτό ίσως και δεν απέκτησε ποτέ ο ίδιος γραμματέα. «Ξέρω τόσο καλά τη δουλειά του γραμματέα, που μπορώ να είμαι γραμματέας του εαυτού μου».
Πλειοψηφίες και μειοψηφίες
Παρότι εξασκημένος στις πλειοψηφίες, κάνει ό,τι του ορίζει η συνείδησή του ως ανθρώπου, νομικού και κοινοβουλευτικού για τα δικαιώματα της μειοψηφίας. Φάνηκε, εξάλλου, και από τον ψύχραιμο –και πάντα συντηρητικό– λόγο του κατά την ψήφιση του νομοσχεδίου για την ισότητα στον γάμο σχεδόν έναν χρόνο πριν. Οπως είχε γράψει και ο Μιχάλης Τσιντσίνης, ο Κώστας Τασούλας είχε εξηγήσει «με σπάνια διαύγεια ότι ο θεσμός της οικογένειας, για τον οποίο πολλοί στηθοκοπήθηκαν, δεν απειλείται από τη διεύρυνσή του. Αντιθέτως. Ενισχύεται. Για τους πολίτες που από χθες συμπεριλαμβάνει διανοίγει όχι τη σφαίρα της ελεύθερης επιθυμίας, αλλά –κατά τον Τασούλα– τη σφαίρα της ευθύνης – του συζυγικού και γονεϊκού καθήκοντος. Πλέον όλοι αδιακρίτως οι Ελληνες θα μπορούν να παντρευτούν και να “νοικοκυρευτούν”».
Κάνει ό,τι του ορίζει η συνείδησή του ως ανθρώπου, νομικού και κοινοβουλευτικού για τα δικαιώματα της μειοψηφίας, αλλά δεν ορρωδεί προ ουδενός όταν χρειάζεται να τις απομονώσει.
Ο γνωστός και ο άξιος
«Πολλοί πολιτικοί φροντίζουν να εμφανίζονται ως άξιοι απλώς με το να γίνονται γνωστοί, κάτι που είναι εύκολο, λόγω της παντοδυναμίας και της ευκολίας της εικόνας. Το δύσκολο είναι να φτιάξουν ένα δρόμο ή ένα γεφύρι ή να ενδυναμώσουν την άμυνα της χώρας, όπως έκανε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, ακολουθώντας προφανώς την επιταγή του Περικλή στον Επιτάφιο, που θέλει “τὴν πόλιν καὶ ἐς πόλεμον καὶ ἐς εἰρήνην αὐταρκεστάτην”. Εδώ ευθύνονται και εκείνοι οι πολίτες, που είναι πολλοί, και θεωρούν συνώνυμες τις λέξεις γνωστός και άξιος».
Στον πρώην βουλευτή της Ν.Δ. Κωνσταντίνο Μπογδάνο όταν εκείνος είχε αναρτήσει, στοχοποιώντας, ονόματα νηπίων προσφύγων· είχε εκφράσει την απερίφραστη καταδίκη της «απαράδεκτης ενέργειας» του πρώην βουλευτή. Βέβαια, λίγες ώρες αργότερα, σε τηλεφωνική συνομιλία των δύο, ο Κώστας Τασούλας είχε δώσει συγχωροχάρτι στον ειλικρινώς και πειστικώς μετανοήσαντα, όπως είπε, Κωνσταντίνο Μπογδάνο.
Οι χίμαιρες και το πολιτικό κόστος
Αυτές οι αντιδράσεις του ήταν συνεπείς με την υπόσχεσή του, όταν εξελέγη για πρώτη φορά πρόεδρος της Βουλής το 2019, ότι η καλή νομοθέτηση δεν θα είναι μια χίμαιρα, σχολιάζοντας με άλλη αφορμή ότι έχουμε παραδοθεί στην επιείκεια του λάθους, υποδηλώνοντας σαφή δυσανεξία σε όσα αντιτίθενται στην ευπρέπεια που θεωρεί πάντα ότι επιβάλλουν το Κοινοβούλιο και «το ιερό του βήμα».
Εξάλλου, σε παλαιότερη συνέντευξή του στη Σοφία Χρήστου, είχε μιλήσει για την κοινοβουλευτική στάση που επιθυμούσε να δείξει, «η οποία περισσότερο ταιριάζει σε παραδόσεις –ας το πω έτσι τολμηρά– βρετανικού Κοινοβουλίου και όχι ελληνικού». Είχε, βέβαια, εργαστεί στο Λονδίνο –υπότροφος, μάλιστα, του Βρετανικού Συμβουλίου στο King’s College– ως νέος δικηγόρος.
Είχε κάνει έκκληση να βάλουμε όλοι πλάτη στην κανονικότητα. Είχε υποδηλώσει σαφή δυσανεξία σε όσα αντιτίθενται στην ευπρέπεια που θεωρεί πάντα ότι επιβάλλουν το Κοινοβούλιο και «το ιερό του βήμα».
Ισως αυτό είχε φανεί και από την αλλαγή στο γραφείο του προέδρου: αφαίρεσε βιτρίνες με διάφορα εκθέματα και το άφησε σχεδόν γυμνό για να αναδείξει τον μοναδικό κεραμικό διάκοσμό του, όπως είχε γράψει η Μαρία Κατσουνάκη, σε ένα Γεύμα με την «Κ» όπου μας καλούσε όλους και όλες να βάλουμε «πλάτη στην κανονικότητα» – παρότι είχε από πολύ νωρίς κατηγορηθεί για νομοθετικές διαδικασίες εξπρές και φωτογραφικές διατάξεις στην αρχή της θητείας του, τις οποίες είχε δικαιολογήσει ως κατεπείγουσες για την επιστροφή σε αυτή την κανονικότητα. Είχε προτιμήσει τον όρο «επιτάχυνση».
Η τιμή και η πρόκληση
Ο Κώστας Τασούλας, που τα κοινοβουλευτικά χρόνια της κρίσης τού έμαθαν, σύμφωνα με τον ίδιο, να μην υπολογίζει το πολιτικό κόστος, βρίσκεται ενώπιον μίας τιμής και μίας πρόκλησης: αναλαμβάνει, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, αρχηγός του κράτους και μία θέση που δεν έχει πολιτικό κόστος – αντιθέτως.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο ύπατος έπαινος τα «είπες καλά» πρέπει να αντικατασταθεί από τον ύπατο έπαινο «τα έκανες καλά».
Μένει να φανεί, δηλαδή, εάν αυτός ο συντηρητικός ευρυμαθής υποστηρικτής της ηθικοπολιτικής προόδου θα οδηγήσει το εξοχότατο αξίωμα ένα βήμα παρακάτω στην παραγωγή ηθικής και πολιτικής που είχε υιοθετήσει η προκάτοχός του –επίσης επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη– Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
Αλλωστε, με τα δικά του λόγια, «σε αυτή τη χώρα είναι συμπαθές το να λες και όχι το να πράττεις. Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο ύπατος έπαινος τα “είπες καλά” πρέπει να αντικατασταθεί από τον ύπατο έπαινο “τα έκανες καλά”».
Κεντρική φωτογραφία: ©Βαγγέλης Ζαβός/Καθημερινή
