Όταν παρουσιάστηκε το J12, το 2000, κανείς δεν ήταν έτοιμος γι’ αυτό που θ’ ακολουθούσε. Ούτε ο κόσμος της μόδας-και σίγουρα όχι ο κόσμος της ωρολογοποιίας. Μέχρι τότε τα fashion watches δεν ήταν παρά εφήμερες, συνήθως φθηνές δημιουργίες τις οποίες κατασκεύαζε κάποιος εξωτερικός συνεργάτης. Το πολύ να αποτυπώνονταν κάποια βασικά σχεδιαστικά στοιχεία του Οίκου, πέραν του λογοτύπου, στο καντράν του ρολογιού -αλλά μέχρι εκεί. Στην κλειστή λέσχη με τα εκλεκτά μέλη, κάποια εκ των οποίων έχουν ιστορία αιώνων (η Vacheron Constantin, για παράδειγμα, γιορτάζει φέτος τα 270α της γενέθλια) και κάποια άλλα (βλέπε Rolex) έχουν κυκλοφορήσει μοντέλα που ούτε λίγο ούτε πολύ ορίζουν τις φόρμες και τα «πρέπει» ενός καλού ρολογιού εδώ και δεκαετίες, το πείραμα της Chanel έμοιαζε αυθάδικο. Στην αρχή, ίσως κάποιοι να το θεωρούσαν και καταδικασμένο. Το στερεότυπο του «μη παραδοσιακού ωρολογοποιού» αρκούσε για να πέσεις θύμα του γνωστού σνομπισμού που διακρίνει το χώρο.
Fast-forward ένα τέταρτο του αιώνα μετά… Το J12 γιορτάζει τα 25α του γενέθλια με τρόπο μεγαλοπρεπή. Στην πρόσφατη Watches & Wonders της Γενεύης, την ετήσια έκθεση όπου 60 από τις κορυφαίες ωρολογοποιίες συναντιούνται σ’ ένα πολυτελέστατο πάρτι για να παρουσιάσουν τις καινούργιες τους δημιουργίες, το μπλε περίπτερο (ή μέγαρο, πιο σωστά) της Chanel βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Μια καινούργια, limited συλλογή από 9 νέα μοντέλα J12, σ’ ένα εντυπωσιακό, σκούρο μπλε χρώμα γίνεται από τις πιο πολυσυζητημένες της έκθεσης. Γιατί το J12 είναι πια ένα από τα πιο εμβληματικά ρολόγια της υψηλής ωρολογοποιίας, αφού άνοιξε νέους ορίζοντες για το χώρο με την τολμηρή χρήση του κεραμικού ως υλικό κατασκευής και χάρη στις «καθαρές» του γραμμές, και που, 25 χρόνια μετά συνεχίζει να μεταμορφώνεται (με τους σχετικά αργούς ρυθμούς, βεβαίως, του κλειστού κλαμπ στο οποίο πλέον ανήκει) και να πρωταγωνιστεί με κάθε του καινούργια ενσάρκωση, γεφυρώνοντας το κάποτε χαοτικό χάσμα μεταξύ μόδας και πολύπλοκων μηχανισμών.
Στα manufactures της haute horlogerie κατασκευάζονται νέα κράματα υλικών, με πρακτικά ανύπαρκτη ημερομηνία λήξης. Τοποθετούνται μικροσκοπικοί πολύτιμοι λίθοι σε συνθέσεις που κόβουν την ανάσα…
Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε την επιρροή του J12 στην αγορά, ταξιδέψαμε στο La-Chaux-De-Fonds, εξερευνώντας το από μέσα προς τα έξω. Εκεί βρίσκεται το manufacture της εταιρείας. Ο όρος δεν είναι απλά μια μετάφραση της λέξης «εργοστάσιο» στα γαλλικά. Στον κόσμο της ωρολογοποιίας διαχωρίζει τους Οίκους με κύρος από τους ωρολογοποιούς της σειράς. Στα manufactures της haute horlogerie, τα περισσότερα απ’ τα οποία βρίσκονται στα ελβετικά όρη Γιούρα, πραγματοποιούνται καθημερινά μικρά θαύματα. Σχεδιάζονται και υλοποιούνται μηχανισμοί με πολύπλοκα γραναζώματα, που μπορούν να μετρούν όχι μόνο την ώρα, αλλά και την ημερομηνία ή της φάσεις της Σελήνης, χωρίς να χρειάζονται ρύθμιση ούτε καν τα δίσεκτα έτη. Κατασκευάζονται νέα κράματα υλικών, με πρακτικά ανύπαρκτη ημερομηνία λήξης. Τοποθετούνται μικροσκοπικοί πολύτιμοι λίθοι σε συνθέσεις που κόβουν την ανάσα…
Τo La-Chaux-De-Fonds είναι το κέντρο αυτού του σύμπαντος και η Chanel, που το εξερευνά ήδη από το 1987 όταν κυκλοφόρησε το πρώτο της ρολόι, αγόρασε το εργαστήριο των αδελφών Chatelain το 1993, ξεκινώντας το σχεδιασμό και τη παραγωγή του πιο εμβληματικού της μοντέλου. Μπορεί το J12 να σχεδιάστηκε στο Παρίσι, από τον τότε δημιουργικό της διευθυντή Jacques Hélleu (και να επανασχεδιάζεται στη γαλλική πρωτεύουσα από τον επικεφαλής του τμήματος ωρολογοποιίας της Arnaud Chastaingt τα τελευταία χρόνια), αλλά η κατασκευή του γίνεται εκεί που χτυπά η καρδιά της ελβετικής ωρολογοποιίας. Κι αν πήρε 7 χρόνια στον Hélleu να καταλήξει στο πρώτο J12, για το νέο χρώμα («αρκετά μαύρο για να μην είναι μπλε, αρκετά μπλε για να μην είναι μαύρο», όπως λένε στο Maison) ο Chastaingt και η ομάδα του χρειάστηκαν τουλάχιστον 5. Πέντε χρόνια «αλληλογραφίας» μεταξύ Παρισίων και Γιούρα, μέχρι να βρεθεί η σωστή απόχρωση.
Τα περισσότερα από τα καινούργια J12 φορούν τον Caliber 12.1, ένα πιστοποιημένο χρονόμετρο από τον COSC (τον ανεξάρτητο οργανισμό που δίνει σε ένα ρολόι τη «σφραγίδα» της ύψιστης ακρίβειας).
Τους δυσκόλεψε το κεραμικό, το υλικό που καθιέρωσε το J12 ως το ρολόι που ξεκίνησε μια ολοκαίνουργια «σχολή» στην υψηλή ωρολογοποιία, αλλά που θέτει σοβαρούς περιορισμούς στη φαντασία των σχεδιαστών όσον αφορά στις αποχρώσεις. Το τελικό αποτέλεσμα είναι πανάλαφρο και ασύλληπτα ανθεκτικό. Όποιος έχει φορέσει ποτέ ένα J12 απλά ξεχνά ότι το έχει στον καρπό του -και σίγουρα δεν φοβάται μη το γδάρει η το σπάσει, όπως συμβαίνει με άλλα υλικά απ’ τα οποία κατασκευάζονται ρολόγια. Στο Chatelain θα δούμε, πάντως, και τα εξαντλητικά τεστ στα οποία υπόκεινται τα νέα μοντέλα, για να βεβαιωθεί ο Οίκος ότι θα αντέξουν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Θα ανακαλύψουμε το σύνθετο τρόπο της κατασκευής μιας κεραμικής κάσας και ενός μπρασελέ. Και -ίσως το πιο εντυπωσιακό απ’ όλα- θα μυηθούμε στον κόσμο του sertissage: Είτε είναι mécanique, είτε traditionnel, είτε martelé, κάθε ένθεση πολύτιμου λίθου γίνεται στο χέρι -και δεν χρησιμοποιείται ποτέ κόλλα.
Στην καρδιά ενός σπουδαίου ρολογιού, βεβαίως, χτυπά πάντα ένας κορυφαίος μηχανισμός. H Chanel, έχει αγοράσει ένα ποσοστό 20% της Kenissi, μιας τοπικής εταιρείας που ασχολείται αποκλειστικά με την κατασκευή αυτόματων μηχανισμών και τροφοδοτεί επίσης ωρολογοποιίες όπως η Tudor και η Norqain. Τα περισσότερα από τα καινούργια J12 φορούν τον Caliber 12.1, ένα πιστοποιημένο χρονόμετρο από τον COSC (τον ανεξάρτητο οργανισμό που δίνει σε ένα ρολόι τη «σφραγίδα» της ύψιστης ακρίβειας).
Στην κορυφή όμως της φετινής, limited, συλλογής βρίσκεται ένα tourbillon με τον χειροκίνητο μηχανισμό Caliber 5 του Οίκου. Ο Arnaud Chastaingt ήθελε ένα διαμάντι πάνω από το tourbillon -και τα 0,18 καράτια του πονοκεφάλιασαν για αρκετό καιρό τους σχεδιαστές του μηχανισμού, στο τμήμα haute horlogerie του Chatelain, εκεί που σχεδιάζονται τα πιο ιδιαίτερα κομμάτια. Το έξτρα βάρος του ανακατευόταν με την ντελικάτη κίνηση του tourbillon. Τελικά τα κατάφεραν. Γιατί, όπως αποδεικνύει ξανά και ξανά η Chanel αυτά τα 25 χρόνια ιστορίας του J12, τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο. Σίγουρα όχι το να καθιερώσουν το καινούργιο τους μπλε (που, ειρήσθω εν παρόδω, δεν ανήκει καν στην παλέτα της Pantone) ως το χρώμα της χρονιάς. Το μπλε της Chanel είναι εδώ και ήδη τα νέα J12 γίνονται ανάρπαστα. Mην ανησυχείτε αν δεν προλάβετε να αποκτήσετε κάποιο απ’ αυτά. Οι ωρολογοποιοί της Chanel μας διαβεβαίωσαν ότι αυτό το μπλε ήρθε για να μείνει. Σύντομα θα το δούμε και σε μοντέλα που θα ενσωματωθούν στην μόνιμή της συλλογή.
