Στις αρχές του 2021, η Patek Philippe εντελώς ξαφνικά ανακοίνωσε ότι το περίφημο Nautilus 5711/1A, το Ιερό Δισκοπότηρο των φίλων του ρολογιού, βγαίνει εκτός παραγωγής. Το 5711/1A ήταν η έκδοση σε ατσάλι, με μπλε καντράν και ένδειξη ημερομηνίας. Η πιο κλασική, δηλαδή, εκδοχή του Nautilus -απευθείας διάδοχος του πρώτου μοντέλου με τον κωδικό 3700, που σχεδίασε ο Gérald Genta και κυκλοφόρησε το 1976. Η απροσδόκητη εκείνη κίνηση δημιούργησε αρκετό θόρυβο κι αρκετοί θυμήθηκαν ότι ίσως να μην ήταν και τόσο απροσδόκητη τελικά: Το 2019, σε μια συνέντευξή του στο βρετανικό GQ, o Διευθύνων Σύμβουλος του ελβετικού Οίκου, Thierry Stern είχε δηλώσει «θα έπρεπε ίσως να σταματήσω το Nautilus, έχουμε ήδη κυκλοφορήσει πολλά», ενώ λίγο αργότερα έλεγε στο ελβετικό Blian: «Σκεπτόμαστε σοβαρά να προχωρήσουμε σε κάτι διαφορετικό», αναφερόμενος και πάλι στη συλλογή Nautilus.
Τον Οκτώβριο του 2024, σε μια ακόμη κίνηση που μας κατέλαβε όλους εξαπίνης, η Patek Philippe παρουσίασε τα τρία πρώτα μοντέλα μιας καινούργιας συλλογής, της πρώτης της μετά από 25 χρόνια… Η γέννηση του Cubitus δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερο θόρυβο από την απόσυρση του 5711/1A, διχάζοντας την αγορά. Αλλά με το debate αυτό θα ασχοληθούμε εκτενέστερα παρακάτω.
Πριν από 3 εβδομάδες, η κορυφαία ελβετική ωρολογοποιία ανακοίνωσε τη διακοπή της παραγωγής μερικών ακόμη κωδικών της. Ανάμεσά τους και ο 5712A, δηλαδή το Nautilus με κάσα από ατσάλι και ενδείξεις Φάσεων της Σελήνης. Αυτή τη στιγμή, στη μόνιμη συλλογή του Οίκου, ο μοναδικός κωδικός που έχει κάσα από ατσάλι και διάμετρο 40,5 χιλιοστών (γιατί το ατσάλι παραμένει στην παραγωγή, αλλά στα μικρότερα, «γυναικεία» Nautilus) είναι ο 5726, τα δύο μοντέλα δηλαδή με το ετήσιο ημερολόγιο και τις φάσεις της σελήνης, σε εκδόσεις με μπρασελέ ή με λουράκι. Το 5711/1A αντικαταστάθηκε από το 5811/1G, που είναι πια η ναυαρχίδα της συλλογής, ωστόσο είναι φτιαγμένο από λευκό χρυσό και αποτελεί μια σαφώς πιο πολυτελή εκδοχή του αρχικού μοντέλου που εμπνεύστηκε ο Genta.
Ο συνδυασμός όλων των παραπάνω και κυρίως το γεγονός ότι σχεδιαστικά το Cubitus παραπέμπει έντονα στο Nautilus έχει κάνει αρκετούς ειδικούς να συζητούν σοβαρά το ενδεχόμενο ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στο να δούμε να συμβαίνει αυτό που υπονοούσε ο Stern πριν από 6 χρόνια: Η συλλογή Nautilus να αποσυρθεί και να αντικατασταθεί από κάτι διαφορετικό. 4 μήνες μετά την κυκλοφορία του Cubitus και λίγες εβδομάδες πριν την Watches & Wonders της Γενεύης, όπου η Patek Philippe θα παρουσιάσει τις καινούργιες της δημιουργίες για φέτος, είναι μια καλή περίοδος για να συζητήσουμε λίγο παραπάνω για την καινούργια συλλογή και το μέλλον της, τώρα που ο θόρυβος που δημιούργησε το λανσάρισμά της έχει μειωθεί αρκετά.
Η επιλογή του τετραγώνου
Ασχέτως του αν τελικά το Cubitus κατέφθασε για να αντικαταστήσει το Nautilus ή όχι, αυτό που είναι σαφές είναι ότι πρόκειται για ένα τετράγωνο ρολόι, της κατηγορίας «πολυτελές σπορ». Η Patek Philippe έχει, βέβαια, τεράστια ιστορία στα τετράγωνα ή παραλληλόγραμμα ρολόγια, ωστόσο τα προηγούμενά της μοντέλα, όπως το Gondolo “Cabriolet” για παράδειγμα, δεν ανήκουν στην σπορ κατηγορία. Ο ίδιος ο Thierry Stern έχει πολλάκις εκφράσει την αγάπη του για τις κάσες με διαφορετικές γραμμές από το κλασικό, στρογγυλό σχήμα. Έχει μάλιστα δηλώσει πως ένα από τα αγαπημένα του ρολόγια είναι το Monaco, ο εμβληματικός τετράγωνος χρονογράφος της TAG Heuer, τον οποίο όμως θεωρεί πολύ παχύ -κάτι που ισχύει, αν τον συγκρίνουμε με ένα Cubitus. Με δεδομένο ότι το 85% των ρολογιών που κυκλοφορούν στην αγορά είναι στρογγυλά και πως η τεράστια επιτυχία του Nautilus είχε να κάνει και με το σχήμα της κάσας του, που αρνιόταν να ακολουθήσει τη γενική τάση, δεν είναι παράλογο η επιλογή της Patek Philippe για την σπορ συλλογή της να είναι μια τετράγωνη κάσα. Η δημοφιλία του Santos της Cartier, εξάλλου, δείχνει ότι στη συγκεκριμένη κατηγορία αυτά τα σχήματα αγαπιούνται πολύ.
Η Patek Philippe έχει το μέγεθος και το κύρος ώστε όχι μόνο να μην ακολουθεί τάσεις, αλλά να δημιουργεί νέες. Έτσι, όσες αρνητικές κριτικές κι αν μάζεψε το Cubitus, η μόνη πρόβλεψη που μπορούμε να κάνουμε για την έκθεση της Γενεύης, στις αρχές Απριλίου, είναι ότι θα δούμε ακόμη περισσότερα Cubitus. Από το τι ακριβώς θα παρουσιάσει ο Οίκος, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και η πιθανότητα για το ξεκίνημα μιας νέας τάσης, για σπορ ρολόγια σε τετράγωνο σχήμα.
Ο ίδιος ο Thierry Stern έχει πολλάκις εκφράσει την αγάπη του για τις κάσες με διαφορετικές γραμμές από το κλασικό, στρογγυλό σχήμα. Έχει μάλιστα δηλώσει πως ένα από τα αγαπημένα του ρολόγια είναι το Monaco, ο εμβληματικός τετράγωνος χρονογράφος της TAG Heuer.
Οι αντιρρήσεις και οι ανατροπές
Υποσχεθήκαμε πιο πριν μια αναφορά στο debate που ξέσπασε τον Οκτώβριο. Το Cubitus κατηγορήθηκε ως ανέμπνευστο («είναι απλά ένα Nautilus σε πιο τετράγωνο σχήμα»), ως πολύ μεγάλο («όσο λεπτό κι αν είναι, η κάσα των 45 χιλιοστών δείχνει τεράστια σε μικρό καρπό») και ως πολύ ακριβό. Για το τελευταίο επιχείρημα δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση. Οι τιμές των μοντέλων της Patek Phlippe τα τελευταία χρόνια καθορίζονται περισσότερο από τη δευτερογενή αγορά, παρά από τις ανακοινώσεις της εταιρείας. Ήδη, λίγες εβδομάδες μετά την κυκλοφορία των Cubitus, υπήρχαν συλλέκτες που τα αγόραζαν από τους πρώτους ιδιοκτήτες τους σε αρκετά υψηλότερη τιμή.
Για το πρώτο επιχείρημα, ότι το Cubitus μοιάζει πάρα πολύ με το Nautilus, τα είπαμε αναλυτικά πιο πάνω. Αν όντως έρχεται να το αντικαταστήσει ως η «πολυτελής σπορ» συλλογή του Οίκου, δεν είναι παράλογο να πατά πάνω σε παρόμοια σχεδιαστικά μοτίβα. Το ίδιο κάνει, άλλωστε, και η άλλη σπορ σειρά της Patek Philippe που δεν έχει στρογγυλό σχήμα, δηλαδή η συλλογή Aquanaut. H πρόσφατη διακοπή του Nautilus Moonphase 5712A αφήνει χώρο στο Cubitus 5822P-001, το μοντέλο με την κάσα από λευκόχρυσο και το μπλε καντράν με φάσεις σελήνης και ενδείξεις ημέρας και ημερομηνίας. Είναι το πιο ακριβό από τα τρία Cubitus, στα 101.500€*, αλλά αν στη Γενεύη παρουσιαστεί μια παρόμοια έκδοση σε ατσάλι, τότε θα μιλάμε για έναν ξεκάθαρο διάδοχο.
Πόσο μάλλον, αν παρουσιαστεί και σε μικρότερο μέγεθος… Και εδώ μπαίνουμε στην τρίτη και πιο σημαντική συζήτηση: Ναι, το Cubitus έχει διαστάσεις κάσας 44,5 επί 44,9 χιλιοστών, αλλά το πάχος του είναι μόλις 8,3 χιλιοστά. Αν το γυρίσει κανείς ανάποδα, θα δει από τη διάφανη πλάτη του ότι ο μηχανισμός είναι εξαιρετικά μικρός. Ο Calibre 26-330 S C που κινεί το 5821/1A με την κάσα από ατσάλι και το πράσινο καντράν, έχει διαστάσεις 27 x 3,3 χιλιοστά, είναι δηλαδή ιδανικός για ένα ρολόι πολύ μικρότερων διαστάσεων. Θα λέγαμε ότι είναι εξαρχής σχεδιασμένος για μικρότερα μοντέλα. Και θα τολμούσαμε την πρόβλεψη ότι θα δούμε τέτοια μοντέλα στη Γενεύη.
Aπό το «θόρυβο» στην δυναστεία
Ο κ. Stern πολλές φορές μοιάζει να αντλεί ικανοποίηση από το να παίζει με τους haters. Ο τρόπος που πολλές αποφάσεις της εταιρείας -όπως η διακοπή του 5711 ή η κυκλοφορία του Cubitus- έρχονται από το πουθενά, ή κάποια σχόλιά του, αφήνουν την εντύπωση ότι δεν τον πειράζει ο θόρυβος που δημιουργείται -ίσα ίσα τον αποζητά. Στο πλαίσιο του debate γύρω από το Cubitus, ίσως αυτό που συζητήθηκε περισσότερο να ήταν μια δήλωσή του που θεωρήθηκε αλαζονική, αλλά που αντικειμενικά περιέγραφε το τοπίο ιδανικά. Μιλώντας πάλι στο ελβετικό περιοδικό Bilanz, είπε: «Οι haters μας είναι κυρίως άνθρωποι που ποτέ δεν είχαν ένα Patek και ποτέ δεν πρόκειται να αποκτήσουν. Συνεπώς δεν με ενοχλούν ιδιαίτερα». Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε εδώ -αν μας επιτρέπεται- ότι όχι μόνο δεν ενοχλούν, αλλά βολεύουν κιόλας τον Οίκο. Δημιουργώντας μια συζήτηση έντονη, στρέφουν το ενδιαφέρον των συλλεκτών και των φανατικών πελατών της Patek Philippe πάνω στα νέα μοντέλα και δημιουργούν ένα ιδιαίτερο premium, αφού οι πιθανοί αγοραστές τους κάνουν εντύπωση και δημιουργούν αίσθηση αγοράζοντας ένα ρολόι του Οίκου -ενώ οι υπόλοιποι απλά συζητώντας το.
Όπως όλες οι εταιρείες πολυτελείας, η Patek Philippe στοχεύει σε έναν συγκεκριμένο τύπο πελάτη που, με τη σειρά του, ενισχύει την εικόνα της. Στην περίπτωσή της Patek, η εικόνα αυτή βασίζεται στην αποκλειστικότητα, η οποία περνά από γενιά σε γενιά. Αντί να απευθύνεται στις φιλοδοξίες των καταναλωτών, απευθύνεται σε όσους ήδη κατέχουν υψηλό κοινωνικό status. Το περίφημο σλόγκαν της τονίζει ότι «δεν σας ανήκει ποτέ πραγματικά» ένα Patek Philippe, αλλά ότι «το διαφυλάσσετε για τις επόμενες γενιές». Πίσω από αυτό το μήνυμα κρύβεται η παραδοχή ότι, αν δεν ανήκει κάποιος ήδη σε αυτόν τον κόσμο, δεν πρόκειται να αποκτήσει ένα τέτοιο ρολόι.
Η πιο πρόσφατη περίπτωση που το λανσάρισμα μιας νέας συλλογής δημιούργησε τέτοιο ντόρο -με αρκετές αρνητικές κριτικές- ήταν το 2019 (τι σύμπτωση! είναι η ίδια χρονιά όταν ο Thierry Stern άρχισε να συζητά την απόσυρση του Nautilus) με το Code 11.59 της Audemars Piguet, ενός ακόμη από τους «Τρεις Μεγάλους» της ελβετικής ωρολογοποιίας (ο τρίτος είναι η Vacheron Constantin). Η Audemars Piguet όχι μόνο δεν πτοήθηκε από τους haters, αλλά εξέλιξε τόσο τη νέα συλλογή, ώστε το 2023 κατέκτησε την κορυφαία διάκριση “Aiguille d’Or” στα Βραβεία GPHG -τα αποκαλούμενα και «Όσκαρ της Ωρολογοποιίας».
Αν συνδυάσουμε όλα τα παραπάνω, θα συνειδητοποιήσουμε ότι τίποτε δεν έχει γίνει τυχαία. Το Cubitus δείχνει να είναι ένα καλά σχεδιασμένο project και ο σκοπός του δεν είναι απλά να δημιουργήσει «θόρυβο», αλλά να ξεκινήσει μια νέα δυναστεία. Με τον κίνδυνο οι προβλέψεις μας να διαψευσθούν πανηγυρικά φέτος (αφού η Patek Philippe και ειδικά ο κ. Stern θα είναι πάντα απρόβλεπτοι -είναι κι αυτό ένα χαρακτηριστικό που προσθέτει παραπάνω premium στα μοντέλα της εταιρείας), περιμένουμε στις αρχές Απριλίου, περισσότερα Cubitus, σε μικρότερα μεγέθη και πιο προσιτές τιμές. Το ότι τα τρία πρώτα που κυκλοφόρησαν μοιάζουν σαν δείγματα τριών υπο-συλλογών (έχουν τρία διαφορετικά υλικά -η συνδυασμό υλικών- μεταξύ τους, άλλα χρώματα και άλλα complications), κάνει την πεποίθησή μας ακόμη ισχυρότερη: μια καινούργια, πλήρης και μεγάλη σειρά ετοιμάζεται. Αν όχι φέτος, τότε του χρόνου…
*Για περισσότερες πληροφορίες: AS Chronotempus Hellas, Official Distributor of Patek Philippe, Ελλάδα (τηλ. 210-93.70.640)
