Η αλήθεια είναι ότι ο τίτλος είναι κάπως υπερβολικός. Σε καμία περίπτωση οι πρόσφατες περιπέτειές μου με τα μικροσκοπικά γρανάζια και τις σχεδόν αόρατες βίδες δεν μου επιτρέπουν τον ισχυρισμό ότι μπορώ πλέον να συναρμολογώ περίπλοκους μηχανισμούς ρολογιών. Ωστόσο, η τελευταία αναμέτρησή μου με έναν τέτοιο στέφθηκε με επιτυχία και επιβραβεύθηκε με ενυπόγραφο δίπλωμα από τον Christoph Grainger-Herr, τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της IWC. Προφανώς και όλο αυτό ήταν μια έξυπνη κίνηση μάρκετινγκ, αλλά ειλικρινά, ήταν μάρκετινγκ με ουσία. Δεν είναι τόσο απλό να γράφεις για ρολόγια και γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο αν δεν γνωρίζεις κάποιες βασικές αρχές της λειτουργίας τους. Αν έχεις την τύχη να ανοίγεις και τα σωθικά τους μια στο τόσο για να τα μελετάς -και να τα πειράζεις λίγο, αν στο επιτρέπουν οι ωρολογοποιοί- όλα γίνονται ακόμη πιο απλά.
Στην περίπτωση της IWC και του in-house μηχανισμού της 59210 Calibre, η αφορμή δόθηκε στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης της Range Rover. Η δημοφιλής εταιρεία πολυτελών αυτοκινήτων θεωρεί πως η σχέση της με τους πελάτες της δεν σταματά στην απόκτηση ενός οχήματος ή στο σέρβις του. Τα τελευταία χρόνια συνδέει την αγορά ενός Range Rover με μοναδικές εμπειρίες που οργανώνει κάθε τόσο και μία από αυτές ήταν ένα Watchmaking Masterclass. Για το οποίο, βέβαια, απευθύνθηκε στον Οίκο Imanoglou, που βρίσκεται πίσω από την εξαιρετική μπουτίκ της IWC στη γωνία Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου. Με τη βοήθεια, λοιπόν, των ωρολογοποιών που αναλαμβάνουν το σέρβις των ρολογιών της ελβετικής εταιρείας (από τη Watch Service Hellas), βρέθηκα μπροστά σε έναν 59210, τον χειροκίνητο, κουρδιζόμενο μηχανισμό που τροφοδοτεί μερικά από τα πιο δημοφιλή μοντέλα της εταιρείας, όπως το Portugieser Hand-Wound, το Big Pilot’s Watch Heritage 55 και το Portofino Hand-Wound Vintage.
Δεν έφτασα όσο βαθιά θα ήθελα. Το σύστημα διαφυγής ενός ρολογιού παραείναι ευαίσθητο για να πέσει στα άπειρα (και άγαρμπα) χέρια μου. Αλλά μπορώ να πω με περηφάνεια ότι πλέον έχω αρκετές γνώσεις για να προετοιμάσω ένα πλήρες σέρβις για έναν πιο έμπειρο ωρολογοποιό, αφαιρώντας τουλάχιστον κάποια βασικά κομμάτια. Και η όλη εμπειρία -η εργασία με το φακό (ή “λούπα”), τις λαβίδες και τα ειδικά κατσαβίδια, μαζί βεβαίως με την υπομονή που απαιτείται- ήταν εξαιρετική και μου δίνει μια υπέροχη αφορμή για να θυμηθούμε μαζί τα πολύ βασικά για το πώς λειτουργεί ένα μηχανικό ρολόι:
Κουρδίζοντας το ρολόι, τυλίγουμε το ελατήριο κίνησης, που προσφέρει την ενέργεια που χρειάζεται ο μηχανισμός. Αυτό περιτυλίσσεται μέσα σε ένα κύλινδρο, το μπαριγέ. Στο Masterclass μας μάθαμε πώς να ξετυλίγουμε πλήρως το ελατήριο, πριν προχωρήσουμε στην αποσυναρμολόγηση του μηχανισμού. Το γρανάζωμα μετάδοσης κίνησης μεταφέρει την ενέργεια του ελατηρίου στους δείκτες. Πρακτικά το βαρελάκι είναι το πρώτο γρανάζι, που κινεί τα υπόλοιπα, τα οποία είναι ρυθμισμένα έτσι ώστε αυτά που κινούν τους δείκτες, να το κάνουν αναλογικά (π.χ. σε κάθε 60 κινήσεις του δείκτη των λεπτών, κινείται μια φορά ο δείκτης της ώρας). Ο κεντρικός τροχός αυτού του γραναζώματος είναι αυτός που κάνει μία περιστροφή ανά ώρα και που πάνω του “κάθονται” ο ωροδείκτης και ο λεπτοδείκτης. Ο τρίτος τροχός περιστρέφεται μια φορά το λεπτό και εκεί, πάνω στο ακραξόνιό του ή πηνίο, βρίσκουμε τον δείκτη των δευτερολέπτων. Στο μάθημά μας, μάθαμε πώς να αφαιρούμε τον κάθε δίσκο με τη σειρά του -κι αντίστοιχα τις γέφυρες, τόσο του μπαριγέ όσο και των τροχών, τις μεταλλικές δηλαδή επιφάνειες πάνω στις οποίες προσαρμόζονται αυτοί, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή τους κίνηση (μόνο όταν το ένα γρανάζι κινεί το άλλο).
Η ενέργεια του ελατηρίου χρειάζεται όμως ένα ρυθμιστή για να την αναστέλλει περιοδικά και να την απελευθερώνει μόνο όταν χρειάζεται (π.χ. μια φορά κάθε δευτερόλεπτο). Εδώ έρχεται να παίξει το ρόλο του το σύστημα διαφυγής. Ο τροχός διαφυγής αποτελεί το τελευταίο γρανάζι στο σύστημα, που «φρενάρει» όλα τα υπόλοιπα. Με τη σειρά του, κινείται από την άγκυρα, η οποία ρυθμίζεται από το μπαλανσιέ , ένα μεγάλο τροχό που περιέχει το ελατήριο του μπαλανσιέ (ή «τρίχα») που ταλαντώνεται σε μια σταθερή συχνότητα που πρακτικά συγχρονίζει όλο το ρολόι. Το σύστημα διαφυγής είναι το πιο ευαίσθητο και το πιο σημαντικό κομμμάτι του μηχανισμού. Όσο πιο καλά ρυθμισμένο είναι, τόσο πιο ακριβές θα είναι το ρολόι. Στο Masterclass μας μπορεί να μην φτάσαμε ως εκεί, ωστόσο οι ωρολογοποιοί – δασκάλες μας, μας εξήγησαν πώς δουλεύουν με την “τρίχα” όταν κάνουν σέρβις σε ένα ρολόι της IWC. Η δυσκολία, τα ειδικά εργαλεία που απαιτούνται και η ανάγκη για προσήλωση στην λεπτομέρεια, ήταν αδιανόητα για μένα. Σκεφτείτε μόνο το εξής: Ένα σπιράλ που κάθε του δίσκος πρέπει να έχει ακριβώς την ίδια απόσταση από τον επόμενο και όλο αυτό να διορθώνεται στο χέρι, με μικρές λαβίδες!
