Η Κιμ Μπέκαμ, ασφαλίστρια στην πόλη Βικτόρια του Τέξας, είχε δει φίλους της να υποφέρουν πολύ από τον έρπητα ζωστήρα και ήθελε να κάνει το πρώτο εγκεκριμένο εμβόλιο για τη νόσο μόλις αυτό θα κυκλοφορούσε – ακόμη κι αν έπρεπε να το πληρώσει από την τσέπη της. Ο γιατρός της και πολλά φαρμακεία αρνήθηκαν να της το χορηγήσουν, καθώς τότε δεν είχε ακόμη συμπληρώσει το κατώτατο όριο ηλικίας των 60 ετών.
Ετσι, το 2016 γιόρτασε τα 60ά γενέθλιά στο κοντινό φαρμακείο. «Ημουν εκεί με το που άνοιξαν», θυμάται η Μπέκαμ. Αφού έκανε την ένεση Zostavax, λέει, «ένιωσα πραγματικά ανακουφισμένη». Εκτοτε έχει κάνει και το νεότερο, πιο αποτελεσματικό εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα, καθώς και εκείνα για τον πνευμονιόκοκκο, τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), την εποχική γρίπη και όλες τις συνιστώμενες δόσεις για την COVID-19.
Η 66χρονη Ντίνα Χέντρικσον, που φροντίζει καθημερινά τα τρία μικρά εγγόνια της στο Λος Αντζελες, θέλησε να κάνει μία επιπλέον δόση του εμβολίου MMR (ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς), παρότι είχε εμβολιαστεί ως παιδί, για το ενδεχόμενο να είχε εξασθενήσει η ανοσία της στην ιλαρά.
Για τους ηλικιωμένους που δηλώνουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των εμβολίων σε σύγκριση με τις νεότερες ηλικιακές ομάδες, οι τελευταίοι μήνες έφεραν ευπρόσδεκτα ευρήματα από την έρευνα.
Οι νέες μελέτες έρχονται σε μια τεταμένη πολιτική συγκυρία. Ο υπουργός Υγείας της χώρας, Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, απαξιώνει εδώ και χρόνια ορισμένα εμβόλια, χαρακτηρίζοντάς τα μη ασφαλή και λέγοντας ότι οι κρατικοί αξιωματούχοι που είναι αρμόδιοι για τη ρύθμισή τους είναι διεφθαρμένοι. Ο υπουργός απέλυσε μια ομάδα επιστημονικών συμβούλων των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC), και διόρισε στη θέση τους πρόσωπα που διατηρούν επιφυλάξεις απέναντι στον εμβολιασμό. Ωστόσο, μέχρι στιγμής ο Κένεντι δεν έχει επιχειρήσει να περιορίσει την πρόσβαση των ηλικιωμένων Αμερικανών στα εμβόλια.
Τα οφέλη
Τα στοιχεία που τεκμηριώνουν τα οφέλη των εμβολίων παραμένουν συντριπτικά. Η φράση «τα εμβόλια δεν είναι πια μόνο για τα παιδιά» έχει γίνει η αγαπημένη του δρος Γουίλιαμ Σάφνερ, λοιμωξιολόγου στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ. «Ο πληθυσμός άνω των 65 ετών, που συχνά υφίσταται τις σοβαρότερες συνέπειες των αναπνευστικών ιών και άλλων λοιμώξεων, έχει πλέον στη διάθεσή του εμβόλια που μπορούν να προλάβουν μεγάλο μέρος αυτών των σοβαρών παθήσεων», σημειώνει.
Πάρτε για παράδειγμα τη γρίπη, η οποία κάθε χρόνο στέλνει στα νοσοκομεία 140.000 έως 710.000 άτομα, στην πλειονότητά τους άνω των 65 ετών, και αποδεικνύεται θανατηφόρος για το 10% των ηλικιωμένων που νοσηλεύονται.
Εδώ και περίπου 15 χρόνια, το CDC έχει εγκρίνει διάφορα ενισχυμένα εμβόλια κατά της γρίπης για άτομα άνω των 65 ετών. Πιο αποτελεσματικά από τα τυπικά εμβόλια, περιέχουν είτε υψηλότερες συγκεντρώσεις αντιγόνου είτε ένα ανοσοενισχυτικό που προκαλεί ισχυρότερη ανοσολογική απόκριση. Κάποια άλλα είναι ανασυνδυασμένα εμβόλια, ανεπτυγμένα με διαφορετική τεχνολογία και περιέχουν αυξημένα επίπεδα αντιγόνου.
Σε μια μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American Geriatrics Society, «όλα τα ενισχυμένα εμβόλια αποδείχθηκαν ανώτερα στην πρόληψη των νοσηλειών από την καθιερωμένη δόση», λέει η Ρεμπέκα Μόργκαν, μεθοδολόγος έρευνας υγείας στο Πανεπιστήμιο Case Western Reserve και συγγραφέας της μελέτης.
Σε σύγκριση με το κλασικό εμβόλιο κατά της γρίπης, τα ενισχυμένα εμβόλια μείωσαν τον κίνδυνο νοσηλείας από γρίπη κατά 11% έως 18% στους ηλικιωμένους. Το CDC συνιστά στους ενηλίκους άνω των 65 ετών να λαμβάνουν τα ενισχυμένα εμβόλια, όπως ήδη κάνουν πολλοί.
Και τα ακόμη καλύτερα νέα: τα εμβόλια για την πρόληψη του RSV σε άτομα άνω των 60 ετών έχουν εξαιρετική απόδοση.
Ο RSV αποτελεί τη συχνότερη αιτία νοσηλείας για τα βρέφη, ενώ εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους και για τους ηλικιωμένους. «Κάθε χρόνο», λέει ο Σάφνερ, «προκαλεί εξάρσεις σοβαρών λοιμώξεων του αναπνευστικού που σε σφοδρότητα δεν υπολείπονται της γρίπης».
Καθώς η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων ενέκρινε για πρώτη φορά εμβόλιο κατά του RSV το 2023, η περίοδος 2023-2024 αποτέλεσε «την πρώτη ευκαιρία να το αξιολογήσουμε σε πραγματικές συνθήκες», λέει η δρ Πολίν Τερεμπού, επιδημιολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Case Western Reserve και συγγραφέας πρόσφατης μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Network Open.
Αποτελεσματικότητα
Βάσει της ανάλυσης των ηλεκτρονικών ιατρικών φακέλων σχεδόν 800.000 ασθενών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα εμβόλια ήταν κατά 75% αποτελεσματικά στην πρόληψη της οξείας λοίμωξης. Τα εμβόλια ήταν κατά 75% αποτελεσματικά στην αποτροπή επισκέψεων στα επείγοντα περιστατικά ή στις μονάδες επείγουσας φροντίδας, καθώς και κατά 75% στην πρόληψη της νοσηλείας – τόσο για άτομα ηλικίας 60 έως 74 ετών όσο και για μεγαλύτερες ηλικίες.
Θα ωφεληθούν ακόμη και οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς, παρότι παρουσιάζουν σχετικά μειωμένη ανοσολογική ανταπόκριση στο εμβόλιο, επισημαίνει η Τερεμπού. Οσον αφορά τις ανεπιθύμητες ενέργειες, η μελέτη κατέγραψε πολύ χαμηλό κίνδυνο εμφάνισης του συνδρόμου Guillain-Barré –μιας σπάνιας πάθησης που προκαλεί μυϊκή αδυναμία και εμφανίζεται συνήθως ύστερα από λοίμωξη– με περίπου 11 περιστατικά ανά ένα εκατομμύριο δόσεις εμβολίου. Αυτό, όπως λέει, «δεν θα έπρεπε να αποθαρρύνει τον κόσμο».
Το CDC πλέον συνιστά τον εμβολιασμό κατά του RSV για άτομα ηλικίας 75 ετών και άνω, καθώς και για άτομα 60 έως 74 ετών που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης (π.χ. λόγω καρδιακής νόσου).
Οταν θα είναι διαθέσιμα τα δεδομένα της περιόδου 2024-2025, οι ερευνητές ελπίζουν να διαπιστώσουν αν το εμβόλιο θα χορηγείται εφάπαξ ή αν η ανοσία θα απαιτεί επαναλαμβανόμενο εμβολιασμό. Τα άτομα άνω των 65 ετών εκφράζουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ασφάλεια των εμβολίων από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα ενηλίκων, σύμφωνα με έρευνα της KFF που πραγματοποιήθηκε τον Απρίλιο. Πάνω από 80% δήλωσαν ότι αισθάνονται «πολύ» ή «αρκετά» σίγουροι για τα εμβόλια MMR, έρπητος ζωστήρος, πνευμονιόκοκκου και γρίπης.
Αν και το εμβόλιο κατά της COVID-19 συγκέντρωσε χαμηλότερα ποσοστά αποδοχής μεταξύ των ενηλίκων, πάνω από τα δύο τρίτα των ηλικιωμένων δήλωσαν ότι το εμπιστεύονται.
Επίσης, ακόμη και οι πιο επιφυλακτικοί ίσως ενθουσιαστούν με ένα ενδεχόμενο πρόσθετο όφελος του εμβολίου κατά του έρπητος ζωστήρος: την άνοιξη, ερευνητές του Πανεπιστημίου Στάνφορντ ανέφεραν ότι, σε διάστημα επτά ετών, ο εμβολιασμός κατά του ιού του έρπητος μείωσε τον κίνδυνο άνοιας κατά 20%.
