Εβαλε την αγαπημένη της ταινία να παίζει. Ηταν η 20ή φορά που την έβλεπε, αλλά δεν την παρακολουθούσε ιδιαίτερα. Αυτό που σκεφτόταν ήταν πότε θα χτυπήσει το κουδούνι και θα έρθει το φαγητό. Ή μάλλον τα φαγητά. Είχε παραγγείλει και αλμυρό και γλυκό. Και καυτερό και ξινόγλυκο. Και σιροπιαστό και σοκολατένιο. Ολα για την ίδια και όλα προς άμεση κατανάλωση.
Για τα άτομα που βιώνουν επεισοδιακή υπερφαγία (κοινώς υπερφαγικά επεισόδια) η παραπάνω περιγραφή δεν είναι ασυνήθιστη. Οπως εξηγεί στην «Κ» η ιδρύτρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, οικογενειακή – συστημική θεραπεύτρια δρ Μαρία Τσιάκα, έχει ακούσει πολλές τέτοιες ιστορίες με άτομα που κυριολεκτικά έφαγαν τα πάντα.
Ρίχνοντας φως σε μια υποτιμημένη διαταραχή
Με την επεισοδιακή υπερφαγία (BED) να θεωρείται επισήμως διατροφική διαταραχή από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία από το 2013, αφενός δεν υπάρχουν ελληνικά δεδομένα που να την καταγράφουν, αφετέρου θεωρείται η πιο υποτιμημένη από τις υπόλοιπες διαταραχές, ενδεχομένως και λόγω ελλιπούς ενημέρωσης. Ωστόσο μία πρώτη προσπάθεια πανεπιστημιακής έρευνας αναφορικά με την υπερφαγία έχει γίνει από το τμήμα Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης σε μία προσπάθεια να κατανοήσει αν τα άτομα που έχουν δυσκολία να ελέγξουν τα συναισθήματά τους τείνουν να έχουν περισσότερα επεισόδια υπερφαγίας και αν αυτό σχετίζεται με το χρονότυπό τους (αν δηλαδή είναι πρωινοί ή βραδινοί τύποι).
Τι πρέπει να ξέρετε για την επεισοδιακή υπερφαγία
30% των ατόμων με παχυσαρκία που αναζητούν συμπεριφορική ή χειρουργική θεραπεία απώλειας βάρους παρουσιάζουν συννοσηρή Διαταραχή Υπερφαγίας (BED)
Η υπερφαγία εμφανίζεται συχνά σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 και σε υποψήφιους για βαριατρική χειρουργική.
0,2–3,6% είναι ο επιπολασμός της υπερφαγίας στις γυναίκες.
0,03–1,2% είναι το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες.
Πηγές:
Agh T et al. Epidemiology, health-related quality of life and economic burden of binge eating disorder
Montano CB, Rasgon NL, Herman BK. Diagnosing binge eating disorderin a
primary care setting
Η διαταραχή της υπερφαγίας ορίζεται ως «επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατανάλωσης σημαντικά μεγαλύτερης ποσότητας τροφής σε σύντομο χρονικό διάστημα από ό,τι θα κατανάλωναν οι περισσότεροι άνθρωποι σε παρόμοιες συνθήκες, με τα επεισόδια να χαρακτηρίζονται από αισθήματα έλλειψης ελέγχου. Κάποιος με διαταραχή της υπερφαγίας μπορεί να τρώει πολύ γρήγορα, ακόμα και όταν δεν είναι πεινασμένος, ενώ το άτομο μπορεί να έχει αισθήματα ενοχής, ντροπής ή αηδίας και μπορεί να τρώει υπερβολικά μόνος του,
για να κρύψει τη συμπεριφορά του».
Συχνές συννοσηρότητες:
ΠαχυσαρκίαΥπέρταση (31%)Καρδιοπάθειες (17%)Αρθρίτιδα (24%)Αυξημένη χοληστερόλη (27%)Αυξημένα τριγλυκερίδια (15%)Σακχαρώδης διαβήτης (14%)Κάπνισμα (40%)Διαταραχές ύπνου (29%)
«Αυτό πρέπει να συμβαίνει τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για 3 μήνες επαναλαμβανόμενα ώστε να θεωρηθεί διαταραχή», προσθέτει η κ. Τσιάκα επισημαίνοντας πως ερευνητικά έχουν παρατηρηθεί κάποια συγκεκριμένα μοτίβα όπου σημειώνεται επεισοδιακή υπερφαγία.
Οπως εξηγεί η πρόεδρος, τα άτομα που αντιμετωπίζουν αυτή τη διαταραχή πολλές φορές απομονώνονται καθώς νιώθουν ντροπή και συχνά εμφανίζουν σημάδια κατάθλιψης. Υπάρχουν όμως κι άλλα χαρακτηριστικά για τα άτομα με υπερφαγικά επεισόδια, όπως ότι τους διακατέχει γενικά αυτό το αίσθημα της παρόρμησης γι’ αυτό και μπορεί να ψωνίζουν υπερβολικά πολύ. Στις πιο νεαρές ηλικίες μπορεί να γίνεται παράλληλα και χρήση ουσιών ή κατάχρηση αλκοόλ.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, οι υπερφαγικές κρίσεις μερικές φορές προγραμματίζονται εκ των προτέρων, αλλά μπορεί να είναι και αυθόρμητες, ενώ το άτομο προτιμά να είναι μόνο του στο σπίτι. «Εχουμε ακούσει υπερφαγικό επεισόδιο με ωμό κοτόπουλο, καθώς πλέον το άτομο κατακλύστηκε από μία ανεξέλεγκτη επιθυμία. Οσον αφορά τις ποσότητες, υπάρχει άτομο που κατανάλωσε 4.000 θερμίδες σε μία ώρα, ενώ έχουμε υπολογίσει και κατανάλωση έως και 10.000 θερμίδων μέσα στην ημέρα», εξηγεί η ειδικός.
«Εχουμε ακούσει υπερφαγικό επεισόδιο με ωμό κοτόπουλο, καθώς πλέον το άτομο κατακλύστηκε από μία ανεξέλεγκτη επιθυμία. Οσον αφορά τις ποσότητες, υπάρχει άτομο που κατανάλωσε 4.000 θερμίδες σε μία ώρα, ενώ έχουμε υπολογίσει και κατανάλωση έως και 10.000 θερμίδων μέσα στην ημέρα».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Φαύλος κύκλος
Η λάθος προσπάθεια διακοπής αυτών των επεισοδίων είναι συνηθισμένη από τα άτομα που ταλαιπωρούνται με την επεισοδιακή υπερφαγία, καθώς πολλοί επιλέγουν την άμεση έναρξη αυστηρής δίαιτας χωρίς την επίσκεψη σε ειδικό. Οπως εξηγεί η ίδια, πολλοί είναι εκείνοι που έχουν επισκεφτεί το Ελληνικό Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών και έχουν εκμυστηρευτεί πως έχουν κάνει αλλεπάλληλες δίαιτες οι οποίες όμως έχουν οδηγήσει πάλι σε υπερφαγικά επεισόδια λόγω της συσσωρευμένης πίεσης που νιώθουν.
Με τη διαταραχή να είναι ψυχολογικά, εγκεφαλικά αλλά και ορμονικά προσδιοριζόμενη, η διαχείριση μέσω των παραδοσιακών πρακτικών απώλειας βάρους γίνεται όλο και δυσκολότερη και γι’ αυτό αρκετοί καταφεύγουν σε νέες πρακτικές είτε κάνοντας βαριατρικό χειρουργείο είτε λαμβάνοντας φάρμακα κατά της παχυσαρκίας.
Η κ. Τσιάκα δεν θα ξεχάσει ποτέ έναν ασθενή που, μην μπορώντας να φάει πολύ λόγω των φαρμάκων, αποφάσισε να πολτοποιήσει τρεις πάστες και να τις πιει ως σμούθι.
Η πρόεδρος σημειώνει πως όντως με τη λήψη σωστής δοσολογίας φαρμάκων και συχνή παρακολούθηση από τον γιατρό, μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της υπερφαγίας. «Πρόβλημα υπάρχει όταν γίνεται υπέρβαση της δοσολογίας του επιτρεπόμενου φαρμάκου, καθώς έχουμε ακούσει ασθενείς να λαμβάνουν τριπλή δόση για να δουν αποτελέσματα, να καταναλώνουν κάτω από 1.000 θερμίδες από εκεί που έκαναν υπερφαγικά επεισόδια με 10.000 θερμίδες. Είναι σίγουρο πως όταν αυτοί οι άνθρωποι σταματήσουν το φάρμακο, θα πάρουν πάρα πολύ γρήγορα το βάρος», προσθέτει η ίδια τονίζοντας πως δεν θα ξεχάσει ποτέ έναν ασθενή που, μην μπορώντας να φάει πολύ λόγω των φαρμάκων, αποφάσισε να πολτοποιήσει τρεις πάστες και να τις πιει ως σμούθι.
Ψυχικές διαταραχές και υπερφαγία
– Οι πιο συχνές είναι οι διαταραχές διάθεσης (κατάθλιψη, εναλλαγές διάθεσης).
– Υπάρχει επίσης διασύνδεση υπερφαγίας με αγχώδεις διαταραχές (γενικευμένο άγχος, κρίσεις πανικού).
– Κάποιες μελέτες δείχνουν σύνδεση με διαταραχές χρήσης ουσιών (αλκοόλ, ναρκωτικά).
– Σπανιότερα, παρατηρούνται συμπτώματα διαταραχών προσωπικότητας, ΔΕΠΥ ή σχιζοφρένεια.
– Υπάρχουν επίσης αναφορές για μετατραυματικό στρες, οξύ στρες ή διαταραχές προσαρμογής.
Αυτό πάντως που θεωρείται επιστημονικά ορθό για την αντιμετώπιση της επεισοδιακής υπερφαγίας είναι η κατάλληλη υποστήριξη από ειδικό ψυχικής υγείας και η έναρξη θεραπείας είτε μέσω προγράμματος αυτοβοήθειας είτε μέσω της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας, σε συνδυασμό με πλάνο διατροφής από ειδικό. «Κάποιοι έχουν ιστορικό υπερφαγίας από πολύ μικρή ηλικία, με αποτέλεσμα τα συνεχόμενα επεισόδια να σχετίζονται με την ανικανότητά τους να πειθαρχήσουν σε έναν νέο τρόπο διατροφής. Σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να γίνει παραπομπή και σε ψυχοθεραπευτή και σε διαιτολόγο», καταλήγει η κ. Τσιάκα.
