Η Gwen αισθάνεται την καρδιά της να χτυπά γρήγορα μόλις σηκωθεί από έναν απογευματινό ύπνο, και ξαφνικά νιώθει ζαλάδα και αδυναμία. Αυτό δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει τελευταία – ακόμα και όταν σηκώνεται απότομα από την καρέκλα, μπορεί να πρέπει να καθίσει ξανά αμέσως. Όμως, δεν καταφέρνει να βγάλει ένα συμπέρασμα από τα συμπτώματά της. Είναι δραστήρια και σε καλή φυσική κατάσταση, στο απόγειο της ζωής της.
Για σχεδόν ένα εκατομμύριο Αμερικανούς –με πάνω από το 75% αυτών να είναι γυναίκες κάτω των 50 ετών– η αιτία αυτού του μυστηριώδους συνόλου συμπτωμάτων είναι το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας (POTS). Παρότι αλλάζει τη ζωή των πασχόντων, δεν είναι θανατηφόρο, όμως το POTS μπορεί να καταστήσει σχεδόν αδύνατη την άσκηση. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, μπορεί να οδηγήσει σε καθιστική ζωή και συνήθειες που επιδεινώνουν τα συμπτώματα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν επίσης αίσθηση παλμών, τάση λιποθυμίας, «ομίχλη εγκεφάλου», κόπωση και θολή όραση.
Τα συμπτώματα αυτά, που είναι κοινά σε πολλές παθήσεις, δύνανται να δημιουργούν δυσκολίες στη διάγνωση του POTS, λέει η δρ Anne-Marie Anagnostopoulos, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center. Ευτυχώς, βέβαια, μόλις γίνει η διάγνωση, η πάθηση είναι «σίγουρα αντιμετωπίσιμη», λέει.
«Ένα κοινό σύμπτωμα είναι αυτό που αποκαλείται ορθοστατική δυσανεξία, δηλαδή το ότι δεν μπορείτε να αντέξετε να βρίσκεστε σε όρθια θέση, το οποίο μπορεί φυσικά να προκαλέσει τρομερή αναπηρία», λέει η δρ Anagnostopoulos. «Όμως τα συμπτώματα του POTS συνήθως βελτιώνονται με τον χρόνο. Δεν πρόκειται για μια μόνιμη κατάσταση».
Συνήθεις παράγοντες που πυροδοτούν το σύνδρομο
Το σύνδρομο POTS εμφανίζεται όταν το αυτόνομο νευρικό σύστημα –το οποίο ρυθμίζει τις ακούσιες σωματικές λειτουργίες όπως την καρδιακή συχνότητα, την αναπνοή και την πέψη– δεν μπορεί να συντονίσει την καρδιακή συχνότητα και τις αλλαγές στη ροή του αίματος που συμβαίνουν φυσιολογικά όταν κανείς αλλάζει στάση.
Όμως, οι επιστήμονες διαχωρίζουν το αίτιο του συνδρόμου από το γιατί οι γυναίκες επηρεάζονται κυρίως από αυτό. «Υπάρχουν ορισμένες υποθέσεις σχετικά με το πώς οι διακυμάνσεις των ορμονών γύρω στην εφηβεία, ο έμμηνος κύκλος και η εγκυμοσύνη συμβάλλουν στο POTS», λέει η δρ Anagnostopoulos. «Κατά τη διάρκεια ορισμένων φάσεων του έμμηνου κύκλου, παραδείγματος χάριν, η καρδιά τροφοδοτεί το σώμα με λιγότερο αίμα».
Το μέγεθος είναι επίσης σημαντικό. Οι γυναίκες έχουν μικρότερη καρδιά συγκριτικά με τους άνδρες και η γυναικεία καρδιά εξωθεί λιγότερο αίμα με κάθε παλμό. Έτσι, μπορεί να είναι δυσκολότερο για την καρδιά της γυναίκας να τροφοδοτήσει με αίμα και οξυγόνο τον οργανισμό όταν είμαστε όρθιες ή καταβάλλουμε μεγάλη προσπάθεια.
Μεταξύ των παραγόντων που προσωρινά αυξάνουν τον κίνδυνό σας είναι:
• οι ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη ή η COVID-19
• ένα χειρουργείο
• μια διάσειση
• μια μακρά περίοδος χωρίς σωματική δραστηριότητα
«Ένα κοινό αυτών των παραγόντων είναι συχνά η παρατεταμένη παραμονή στο κρεβάτι», επισημαίνει. «Οι ασθενείς μπορεί να υφίστανται αλλαγές στην καρδιά και στην κυκλοφορία του αίματος, με αποτέλεσμα η ανοχή της όρθιας θέσης και η επαναφορά στις κανονικές δραστηριότητες να καθίστανται δυσχερείς».
Τεχνικές αντιμετώπισης
Καθώς τα συμπτώματα του συνδρόμου αλληλεπικαλύπτονται με αυτά παθήσεων όπως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η αγχώδης διαταραχή ή η διαταραχή πανικού, μερικές φορές το POTS δεν διαγιγνώσκεται σωστά. Οι γυναίκες είναι επίσης πιθανότερο να περιμένουν περισσότερο συγκριτικά με τους άνδρες για μια σωστή διάγνωση, ενώ, μέχρι να το επιτύχουν, επισκέπτονται κατά μέσο όρο πέντε γιατρούς, σύμφωνα με μελέτη του 2021 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό CJC Open.
Καθώς τα συμπτώματα του συνδρόμου αλληλεπικαλύπτονται με αυτά παθήσεων όπως το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, η αγχώδης διαταραχή ή η διαταραχή πανικού, μερικές φορές το POTS δεν διαγιγνώσκεται σωστά.
Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις ώστε να ξεχωρίσει κανείς το POTS, μεταξύ των οποίων η κλινική εξέταση και η δοκιμασία ανάκλισης (tilt table test), κατά την οποία διερευνάται πώς ανταποκρίνεται ο οργανισμός σας όταν από την ύπτια θέση αλλάζετε σε όρθια θέση. Επίσης, είναι απαραίτητο να αποκλειστούν καρδιολογικά προβλήματα.
Όταν επαληθευτεί η παρουσία του POTS, οι γιατροί συνήθως συνιστούν διάφορους απλούς τρόπους για να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα:
Ασκηθείτε. Ίσως να είναι το τελευταίο πράγμα που θέλετε να κάνετε όταν εμφανίζονται συμπτώματα, αλλά η αερόβια δραστηριότητα αποτελεί τη βάση της αντιμετώπισης του POTS καθώς ενισχύει την ικανότητα του οργανισμού να προσαρμόζεται στις μεταβολές της καρδιακής συχνότητας. Οι νεοδιαγνωσθέντες ασθενείς συνήθως λαμβάνουν την οδηγία να ξεκινήσουν ένα τρίμηνο δομημένο πρόγραμμα άσκησης, το οποίο περιλαμβάνει χρήση καθιστού στατικού ποδηλάτου, ασκήσεις στο πάτωμα και κολύμβηση. «Προχωράμε από αυτό το σημείο καθώς επανεκπαιδεύουμε το νευρικό σύστημα να ανέχεται άσκηση σε πιο όρθια θέση», εξηγεί, «και επιπλέον προσθέτουμε άσκηση με βάρη».
Πίνετε περισσότερα υγρά. Η αφυδάτωση μειώνει τον όγκο του αίματος, προκαλώντας μείωση της αρτηριακής πίεσης, η οποία μπορεί με τη σειρά της να προκαλέσει ζάλη και αδυναμία.
Αυξήστε την πρόσληψη αλατιού. Αυτή είναι μια περίσταση όπου αρμόζει η κατανάλωση περισσότερου αλατιού, καθώς βοηθά τον οργανισμό σας να κατακρατήσει υγρά και ενισχύει την αρτηριακή πίεση. «Εάν σας αρέσει να πίνετε πολύ νερό, κάντε το τρώγοντας παράλληλα μια χούφτα πρέτζελ ή κράκερ», λέει η δρ Anagnostopoulos.
Καθίστε σταυροπόδι. Η καθιστή θέση με το ένα πόδι πάνω στο άλλο ή το σφίξιμο μιας μικρής μπάλας από καουτσούκ στα χέρια σας αποτελούν παράδειγμα μιας αρχής που ονομάζεται αντιπαλμική θεραπεία, η οποία μπορεί να ενισχύσει με ήπιο τρόπο την κυκλοφορία του αίματος.
Φορέστε ρούχα συμπίεσης. Οι ειδικές κάλτσες και κολάν ασκούν ήπια πίεση στα πόδια, υποστηρίζοντας έτσι την κατάλληλη ροή αίματος. «Η θεραπεία συμπίεσης αντισταθμίζει τη συσσώρευση αίματος στο κατώτερο τμήμα του σώματος», λέει η δρ Anagnostopoulos.
