Περισσότερα από επτά εκατομμύρια άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι αντιμέτωπα με την καρδιακή ανεπάρκεια, μια κατάσταση χρόνια, σταδιακά εξελισσόμενη και απειλητική για τη ζωή, κατά την οποία η καρδιά δεν λειτουργεί ικανοποιητικά ως αντλία, όπως θα έπρεπε. Επιπλέον, ο αριθμός όσων μπορεί να διατρέχουν κίνδυνο εμφάνισης της πάθησης είναι διπλάσιος, σύμφωνα με μια μελέτη που χρησιμοποίησε νέους τρόπους υπολογισμού για την εκτίμηση του κινδύνου.
«Εδώ πρόκειται για μια κατάσταση όπου κανείς δεν περισσεύει. Ήδη γνωρίζουμε ότι τα ποσοστά της καρδιακής ανεπάρκειας αυξάνονται, και οι κλινικοί γιατροί χρειάζεται να χρησιμοποιούν τα καλύτερα εργαλεία ώστε να εντοπίζουν τα άτομα σε υψηλότερο κίνδυνο και να παρεμβαίνουν με τον κατάλληλο τρόπο», λέει ο δρ James Januzzi, καθηγητής Ιατρικής Hutter Family στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
Βελτιωμένα εργαλεία
Tα νέα εργαλεία ονομάζονται εξισώσεις PREVENT (το PREVENT προκύπτει από τη φράση «πρόβλεψη του κινδύνου επεισοδίων καρδιαγγειακής νόσου»). Αναπτύχθηκαν από γιατρούς της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, η εργασία των οποίων δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Circulation στα τέλη του 2023.
Όπως προηγούμενες μέθοδοι πρόγνωσης της καρδιοπάθειας, οι εξισώσεις PREVENT λαμβάνουν υπόψη την ηλικία, την αρτηριακή πίεση, το επίπεδο χοληστερόλης και το ιστορικό καπνίσματος. Όμως οι εξισώσεις αυτές δεν περιλαμβάνουν πλέον τη φυλή (η οποία έχει αποδειχθεί μη αξιόπιστος προγνωστικός παράγοντας) και προσθέτουν περισσότερους παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία, όπως τον δείκτη μάζας σώματος και μετρήσεις της νεφρικής λειτουργίας και του κινδύνου εμφάνισης διαβήτη.
Σε μια νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε ως ερευνητική επιστολή στο τεύχος Ιανουαρίου 2025 του επιστημονικού περιοδικού Annals of Internal Medicine, επιστήμονες έκαναν δοκιμές με τις εξισώσεις PREVENT χρησιμοποιώντας πληροφορίες υγείας σχεδόν για 5.000 άτομα που αρχικά δεν έπασχαν από καρδιοπάθεια, από τα οποία μερικά εμφάνισαν στη συνέχεια καρδιακή ανεπάρκεια. Με βάση τα αποτελέσματα των συμμετεχόντων τα οποία προέκυψαν από τους υπολογισμούς, οι συγγραφείς στη συνέχεια εκτίμησαν ότι περίπου 15 εκατ. ενήλικες στις ΗΠΑ διατρέχουν τουλάχιστον 10% κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας κατά την επόμενη δεκαετία.
Τι αυξάνει τον κίνδυνό σας;
Ο δρ Januzzi δηλώνει ότι η εκτίμηση πως 15 εκατομμύρια άτομα κινδυνεύουν από καρδιακή ανεπάρκεια είναι υψηλότερη από το αναμενόμενο, χωρίς όμως να προκαλεί μεγάλη έκπληξη. «Η καρδιακή ανεπάρκεια αποτελεί συχνά το τελικό στάδιο κάθε είδους καρδιοπάθειας. Και οι εξισώσεις PREVENT συμπεριλαμβάνουν άτομα με κάθε πάθηση που , θέτει σε κίνδυνο καρδιοπάθειας», επισημαίνει.
Με άλλα λόγια, ο κίνδυνος που διατρέχετε για καρδιακή ανεπάρκεια είναι υψηλότερος εάν ήδη έχετε φραγμένες αρτηρίες (αθηροσκλήρωση), πρόβλημα στις βαλβίδες της καρδιάς, μια καρδιακή αρρυθμία (όπως η κολπική μαρμαρυγή) ή ιστορικό καρδιακής προσβολής.
Ο κίνδυνός σας μπορεί επίσης να είναι αυξημένος γιατί έχετε υπέρταση, υψηλή χοληστερόλη, νεφροπάθεια, διαβήτη ή παχυσαρκία, είτε εξαιτίας παραγόντων του τρόπου ζωής όπως η κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, το κάπνισμα ή η απουσία άσκησης. Η γήρανση και το οικογενειακό ιστορικό επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας.
Πώς θα την εντοπίσετε;
Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι δύσκολο να εντοπιστεί και μπορεί να παραμένει αδιάγνωστη για χρόνια.
Λόγω της πάθησης μειώνεται η ροή του αίματος σε ιστούς και όργανα: δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο και κουράζεστε εύκολα. Μπορεί ο οργανισμός σας να ανταποκρίνεται στη μειωμένη αιμάτωση των οργάνων κατακρατώντας αλάτι και υγρά, τα οποία συγκεντρώνονται στα κάτω άκρα και στην κοιλιακή χώρα, προκαλώντας οίδημα. Επίσης συσσωρεύονται στους πνεύμονες, προκαλώντας δύσπνοια. Τέτοιου είδους συμπτώματα μπορεί κανείς να τα παραβλέψει αποδίδοντάς τα στις συνέπειες της γήρανσης, της κακής φυσικής κατάστασης ή του υπερβάλλοντος βάρους. Παρότι δεν υποδηλώνουν πάντοτε επικείμενη καρδιακή ανεπάρκεια, αξίζει να τα συζητήσετε με τον γιατρό σας.
Διάγνωση και τύποι
Για τη διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας, οι γιατροί συνήθως πραγματοποιούν μια κλινική εξέταση και σας παραπέμπουν για ηλεκτροκαρδιογράφημα και ακτινογραφία θώρακος, για να διαπιστώσουν εάν υπάρχει υγρό στους πνεύμονες. Μπορεί να υποβληθείτε σε αιματολογικές εξετάσεις για τον εντοπισμό νατριουρητικών πεπτιδίων, ουσιών που απελευθερώνονται από την καρδιά στα πιο πρώιμα στάδια της καρδιακής ανεπάρκειας. «Αυτή η εξέταση είναι ευρέως διαθέσιμη και είναι απλό να αναλυθεί. Το αποτέλεσμα αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα καρδιακής ανεπάρκειας. Εάν η εφαρμογή της ήταν πιο διαδεδομένη, θα ήμασταν σε θέση να εντοπίσουμε τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας με αποτελεσματικότερο τρόπο», λέει ο δρ Januzzi.
Είναι επίσης πιθανό να υποβληθείτε σε υπερηχογράφημα καρδιάς, ώστε να προσδιοριστεί το μέγεθος, η δομή και η λειτουργία της ως αντλίας.
Εάν έχετε πράγματι καρδιακή ανεπάρκεια, ο γιατρός θα προσδιορίσει για ποιον τύπο πρόκειται. Η κύρια διάκριση σχετίζεται με το κλάσμα εξώθησης, μια μέτρηση που αντανακλά την ικανότητα της καρδιάς να εξωθεί αίμα. Μια φυσιολογική καρδιά γεμίζει πλήρως με αίμα και στη συνέχεια το εξωθεί με δύναμη προς το υπόλοιπο σώμα. Ορισμένα άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια έχουν μειωμένο κλάσμα εξώθησης: η καρδιά τους γεμίζει με αίμα φυσιολογικά, αλλά εξωθεί πολύ λίγη ποσότητα εξαιτίας της αδυναμίας της αριστερής κοιλίας (της κύριας κοιλότητας της καρδιάς που εξωθεί το αίμα).
Όλο και συχνότερα, οι γιατροί συναντούν καρδιακή ανεπάρκεια με διατήρηση του κλάσματος εξώθησης: η καρδιά έχει την ικανότητα να εξωθεί με δύναμη, αλλά εξαρχής δεν γεμίζει με αίμα όπως θα έπρεπε, γιατί ο μυς σκληραίνει. «Συμβαίνει πιο συχνά από ό,τι πιστεύαμε», λέει ο δρ Januzzi. «Οι τρέχοντες υπολογισμοί δείχνουν ότι αυτόν τον τύπο τον έχουν οι μισοί από όσους πάσχουν από καρδιακή ανεπάρκεια, ίσως όμως να είναι και περισσότεροι».
Ευτυχώς, σήμερα έχουμε πολλά φάρμακα που περιορίζουν τις επιπλοκές της καρδιακής ανεπάρκειας και επεκτείνουν τη διάρκεια της ζωής.
Τι μπορείτε να κάνετε
Εάν ανησυχείτε για τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, ρωτήστε τον γιατρό σας σχετικά με τον υπολογιστή κινδύνου PREVENT (http://health.harvard.edu/gspc), ένα δωρεάν διαδικτυακό εργαλείο. Ενδεχομένως να χρειαστείτε επικαιροποιημένες αιματολογικές εξετάσεις προκειμένου να συμπληρώσετε όλες τις παραμέτρους της εξίσωσης.
Σήμερα έχουμε πολλά φάρμακα που περιορίζουν τις επιπλοκές της καρδιακής ανεπάρκειας και επεκτείνουν τη διάρκεια της ζωής.
Εάν έχετε παθήσεις που είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας, προσπαθήστε να τις θέσετε υπό έλεγχο. Επίσης προσπαθήστε να διατηρείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής με πολλή άσκηση, ύπνο, υγιεινή διατροφή, κατανάλωση αλκοόλ με μέτρο (ή καθόλου), αποχή από το κάπνισμα και πρακτικές διαχείρισης του στρες, όπως ο διαλογισμός.
