Τα αντανακλαστικά μας κρύβουν περισσότερα απ’ όσα νομίζουμε: από την υγεία του εγκεφάλου μέχρι τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου, ο χρόνος αντίδρασης μπορεί να λειτουργήσει ως «παράθυρο» στις εσωτερικές λειτουργίες του σώματος.
Καθώς μεγαλώνουμε, είναι φυσιολογικό οι χρόνοι αντίδρασής μας να μειώνονται. Aυτή άλλωστε είναι μια από τις αιτίες που η αθλητική απόδοση φθίνει μετά τα 30. Ωστόσο, η διατήρηση ενός μέσου χρόνου αντίδρασης φαίνεται να αποτελεί δείκτη καλής εγκεφαλικής λειτουργίας ακόμα και σε προχωρημένες ηλικίες. Και δεν είναι μόνο αυτό. Τα αντανακλαστικά σχετίζονται με την καρδιακή υγεία και τον συνολικό κίνδυνο πρόωρης θνησιμότητας.
«Κάποιοι άνθρωποι είναι απλώς πιο γρήγοροι από άλλους, ανεξαρτήτως ηλικίας», εξηγεί ο καθηγητής Σάιμον Κοξ, ειδικός στη γήρανση του εγκεφάλου στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. «Ομως η σταδιακή επιβράδυνση υποδηλώνει συσσωρευμένες βλάβες από τη γήρανση. Eίναι δείκτης της συνολικής λειτουργίας πολλών βιολογικών συστημάτων», σημειώνει.
Πώς να μετρήσετε τα αντανακλαστικά σας στο σπίτι
Eνα απλό και δημοφιλές τεστ είναι το λεγόμενο «τεστ ρίψης χάρακα». Για να το κάνετε, θα χρειαστείτε έναν χάρακα και έναν βοηθό: καθίστε σε μία καρέκλα και στηρίξτε το χέρι σας σε ένα τραπέζι, έτσι ώστε ο καρπός να προεξέχει, με τα δάχτυλα σε θέση για «τσίμπημα».
Ο βοηθός κρατάει τον χάρακα κατακόρυφα πάνω από το χέρι σας, με το «μηδέν» να ευθυγραμμίζεται με τον αντίχειρά σας. Χωρίς προειδοποίηση, ο βοηθός σας αφήνει τον χάρακα να πέσει και εσείς προσπαθείτε να τον πιάσετε όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Η απόσταση που διανύει πριν τον πιάσετε μεταφράζεται σε χρόνο αντίδρασης.
Αποτελέσματα:
- Αν ο χάρακας έχει προχωρήσει κατά 7,5 εκ., ο χρόνος αντίδρασής σας θεωρείται εξαιρετικός.
- 7,5 – 15,9 εκ.: Είστε πιο γρήγοροι από τον μέσο όρο
- 15,9 – 20,4 εκ.: Ο χρόνος αντίδρασής σας εμπίπτει στον μ.ο.
- 20,4 εκ.: Πιο αργοί από τον μέσο όρο
- 28 εκ.: Κακή απόδοση
Ερευνες έχουν καταδείξει συσχετισμούς ανάμεσα στην επιδείνωση του χρόνου αντίδρασης και την εμφάνιση προβλημάτων υγείας όπως καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό επεισόδιο, αναπνευστικές παθήσεις και ακόμη και άνοια. Επιπλέον, τα αργά αντανακλαστικά μπορεί να υποδηλώνουν αυξημένο κίνδυνο για πτώσεις, απώλεια αυτονομίας και γνωστική εξασθένηση.
Και το σώμα συμμετέχει
Σύμφωνα με τον καθηγητή Κοξ, μία και μόνο μέτρηση δεν αποκαλύπτει πολλά. Η παρακολούθηση των χρόνων αντίδρασης με την πάροδο του χρόνου –παραδείγματος χάρη κάθε χρόνο– έχει μεγαλύτερη σημασία. Η αντίδρασή μας εξαρτάται από ένα δίκτυο αισθητηρίων και κινητικών λειτουργιών: όραση, ακοή, εγκεφαλική επεξεργασία, νευρική μεταβίβαση και μυϊκή ενεργοποίηση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το πρώτο στοιχείο που υποχωρεί με τη μέση ηλικία είναι η σωματική ικανότητα να εκτελέσει κάποιος την όποια εντολή του εγκεφάλου, κι όχι η ίδια η εγκεφαλική αναγνώριση του ερεθίσματος.
Η καθηγήτρια Αλάα Αχμέντ του Πανεπιστημίου του Κολοράντο αναφέρει ότι με την ηλικία, οι χρόνοι αντίδρασης εξαρτώνται περισσότερο από τη γενική φυσική κατάσταση, παρά από τη λειτουργία του εγκεφάλου. Αυτό πιθανώς οφείλεται στη φθορά των μυϊκών ινών ταχείας σύσπασης και τη μείωση της λειτουργίας των μιτοχονδρίων.
Ωστόσο, ο εγκέφαλος και το κεντρικό νευρικό σύστημα μπορούν να διατηρηθούν ισχυρά ακόμα και σε προχωρημένες ηλικίες. Ο καθηγητής Μάθιου Πέιν από το Πανεπιστήμιο Λαουμπόροου στο Ηνωμένο Βασίλειο εξηγεί ότι ηλικιωμένοι με καλή υγεία μπορούν ακόμα να αντιδρούν σε ηχητικά ερεθίσματα με μεγάλη ταχύτητα. Απλώς δυσκολεύονται να «μεταφράσουν» την εντολή σε φυσική κίνηση.
Παιχνίδια και τεστ στον υπολογιστή
Πέρα από το τεστ ρίψης χάρακα, ο χρόνος αντίδρασης μπορεί να μετρηθεί και με απλά διαδικτυακά παιχνίδια, όπως το Human Benchmark Reaction Time Test, όπου καλείστε να κλικάρετε το ποντίκι του υπολογιστή, μόλις ένα κόκκινο κουτί στην οθόνη αλλάξει χρώμα και γίνει πράσινο. Απότομες επιδεινώσεις στην επίδοσή σας με την πάροδο του χρόνου μπορεί να υποδεικνύουν διαταραχές στις αισθήσεις ή στην εγκεφαλική λειτουργία.
Μία πρόσφατη μελέτη έδειξε πως η απώλεια οπτικής ευαισθησίας και ικανότητας απόκρισης σε μοτίβα μπορεί να αποτελεί πρώιμο δείκτη άνοιας – ακόμη και 10 χρόνια πριν εμφανιστούν τα πρώτα αδιαμφισβήτητα συμπτώματα.
Πώς να βελτιώσετε τα αντανακλαστικά σας
Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά για να επιβραδύνουμε ή και να προλάβουμε τη φθορά: Ο καθηγητής Πέιν προτείνει ασκήσεις «διπλής δράσης» με ταυτόχρονη σωματική και γνωστική εξάσκηση:
- Περπατήστε στρίβοντας αργά το κεφάλι σας δεξιά – αριστέρα
- Ισορροπήστε στο ένα πόδι ενώ απαγγέλλετε το αλφάβητο
Ακόμα και η συμμετοχή σε διαδικτυακά προγράμματα γυμναστικής μπορεί να βοηθήσει. Δραστηριότητες όπως η εκμάθηση μουσικού οργάνου ή η ενασχόληση με πνευματικά παιχνίδια βοηθούν επίσης. Η αθλητική δραστηριότητα και τα παιχνίδια αντίδρασης ενισχύουν τόσο τον εγκέφαλο όσο και το σώμα.
«Η κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα συνδέεται με βραδύτερη γνωστική γήρανση», υπενθυμίζει ο Κοξ.
Πηγή BBC
