Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το να γερνάει κανείς είναι ένα χάπι που δεν χρυσώνεται. Και όχι μόνο δεν χρυσώνεται, αλλά πρέπει και να καταπίνεται, μαζί με άλλα δισκία και κάψουλες – αν και η κατάποσή του μπορεί να είναι δύσκολη για διάφορους λόγους, οι οποίοι δεν έχουν καμία σχέση με την ηλικία.
Περίπου τα τρία τέταρτα των Αμερικανών ηλικίας 50 έως 64 ετών παίρνουν συνταγογραφούμενα φάρμακα και η αναλογία αυτή ανεβαίνει σε εννέα στους δέκα για τα άτομα 65 ετών και άνω. Η κατάσταση είναι παρόμοια για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, τα οποία τα άτομα 65 ετών και άνω χρησιμοποιούν περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα. Οι μισοί λαμβάνουν ένα τέτοιο προϊόν σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση, ενώ το ένα τέταρτο χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό δέκα ή περισσότερων συνταγογραφούμενων και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Η δυσκολία στην κατάποση όλων αυτών των φαρμάκων είναι ένα εξαιρετικά συνηθισμένο πρόβλημα. Έως και 40% των ενήλικων Αμερικανών αναφέρουν προβλήματα και εμφανίζουν αίσθημα αναγούλας, πνιγμονή ή έμετο όταν τα χάπια δεν γλιστρούν εύκολα προς τα κάτω.
«Είναι κάτι που μπορεί να επηρεάζει ανθρώπους όλων των ηλικιών, αλλά οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι επειδή τείνουν να λαμβάνουν περισσότερα φάρμακα», αναφέρει ο Dylan Moriarty, κλινικός φαρμακοποιός στο Brigham and Women’s Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. «Επίσης οι ηλικιωμένοι μπορεί να έχουν περισσότερες χρόνιες παθήσεις που συμβάλλουν στη δυσκολία στην κατάποση».
Εκτός από το ότι είναι δυσάρεστη, η δυσκολία στην κατάποση (που ιατρικά ονομάζεται δυσφαγία) μπορεί να έχει και άλλα επακόλουθα: συχνά ωθεί τους ασθενείς να εγκαταλείψουν τη φαρμακευτική τους αγωγή, με απειλητικές συνέπειες για την υγεία τους. Περίπου 125.000 Αμερικανοί πεθαίνουν κάθε χρόνο επειδή δεν τηρούν τη συνταγογραφούμενη φαρμακευτική τους αγωγή, σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ.
Τι δημιουργεί εμπόδια
Τα προβλήματα κατάποσης μπορεί να είναι απρόβλεπτα. Μπορεί να δυσκολεύεστε μόνο με τα φάρμακα, ενώ η τροφή και τα ποτά κατεβαίνουν χωρίς πρόβλημα. Οι λόγοι για τη δυσκολία με τα χάπια μπορεί να είναι εξαιρετικά απλοί: κάποιοι άνθρωποι έχουν ιδιαίτερα έντονο αντανακλαστικό αναγούλας, ενώ σε άλλους απλώς δεν αρέσει να παίρνουν φάρμακα.
Πάντως τα προβλήματα κατάποσης συνήθως οφείλονται είτε στο ίδιο το φάρμακο είτε σε κάποια πάθηση του ατόμου που τα λαμβάνει, παρατηρεί ο Moriarty. Σε αυτές τις παθήσεις περιλαμβάνονται οι εξής:
• καρκίνος (ιδίως της κεφαλής και του τραχήλου)
• αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο
• νευρολογικές παθήσεις, όπως άνοια, νόσος του Πάρκινσον ή σκλήρυνση κατά πλάκας
• γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
• κήλη οισοφαγικού τρήματος (όταν το πάνω μέρος του στομάχου γλιστρά πάνω από το διάφραγμα)
• κατάγματα στον αυχένα
Κάποιες φορές, το ίδιο το φάρμακο δημιουργεί εμπόδια. Κάποια δισκία είναι απλώς τεράστια – όπως η μετφορμίνη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται εξαιρετικά συχνά για τον διαβήτη και λαμβάνεται από περισσότερους από 19,5 εκατομμύρια Αμερικανούς. «Το σχήμα, το μέγεθος, η υφή ή η γεύση ενός φαρμάκου μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες κατάποσης», αναφέρει ο Moriarty.
Επιπλέον, οι ανεπιθύμητες ενέργειες ενός φαρμάκου μπορεί επίσης να επηρεάζουν έμμεσα την ευκολία κατάποσης, προκαλώντας ξηροστομία, επηρεάζοντας τη γεύση, ερεθίζοντας τον οισοφάγο ή προκαλώντας κατασταλτικές δράσεις.
Στρατηγικές κατάποσης των φαρμάκων
Αν παρατηρείτε δυσκολία στην κατάποση δισκίων, το πρώτο βήμα είναι να το πείτε στον γιατρό σας – ιδίως εάν το πρόβλημα επηρεάζει την ικανότητα ή την προθυμία σας να συνεχίσετε να λαμβάνετε το φάρμακο. Ένας εύκολος τρόπος αντιμετώπισης είναι να λάβετε το φάρμακο σε μορφή υγρού, σκόνης ή κρέμας, αν κυκλοφορεί σε κάποια από αυτές τις μορφές. Ή, αν διατίθεται σε μικρότερο δισκίο σε χαμηλότερη δόση, ίσως μπορείτε να λαμβάνετε δύο ή περισσότερα από τα μικρότερα δισκία αντί για ένα μεγάλο.
Αν παρατηρείτε δυσκολία στην κατάποση δισκίων, πείτε στον γιατρό σας – ιδίως εάν το πρόβλημα επηρεάζει την ικανότητα ή την προθυμία σας να συνεχίσετε να λαμβάνετε το φάρμακο.
Το κόψιμο ή η σύνθλιψη των δισκίων μπορεί επίσης να λύσει το πρόβλημα, αλλά η λύση αυτή δεν είναι ασφαλής για όλα τα φάρμακα. Κάποια φάρμακα απορροφώνται διαφορετικά από τον οργανισμό αν τα σπάσετε. Επίσης, δεν είναι ποτέ ασφαλές να ανοίγετε ή να σπάτε μια κάψουλα. Ρωτήστε πρώτα τον φαρμακοποιό σας ή τον γιατρό που σας έγραψε το φάρμακο.
Διάφορες τεχνικές που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε κατ’ οίκον μπορούν να βοηθήσουν τα χάπια να γλιστρήσουν πιο εύκολα προς τα κάτω:
Μέθοδος του μπουκαλιού (για δισκία): Γεμίστε ένα μπουκάλι με νερό. Τοποθετήστε το χάπι στη γλώσσα σας και φέρτε το άνοιγμα του μπουκαλιού στα χείλη σας. Κλείστε σφιχτά τα χείλη γύρω από το άνοιγμα του μπουκαλιού και πιείτε μια γουλιά νερό. Διατηρήστε την επαφή ανάμεσα στο μπουκάλι και τα χείλη σας, μιμούμενη την κίνηση του θηλασμού για να καταπιείτε το χάπι και το νερό χωρίς να εισέλθει αέρας στο μπουκάλι.
Μέθοδος του σκυψίματος του κεφαλιού (για κάψουλες): Τοποθετήστε την κάψουλα στη γλώσσα σας και πιείτε μια γουλιά νερό αλλά μην καταπιείτε. Γείρετε το σαγόνι σας προς τον θώρακα και καταπιείτε το νερό και την κάψουλα με το κεφάλι σκυφτό.
Βοηθήματα κατάποσης: Πρόκειται για τζελ, σπρέι και άλλα προϊόντα που καλύπτουν είτε το εσωτερικό του στόματός σας είτε το χάπι. Πωλούνται σε φαρμακεία και στο διαδίκτυο και μπορούν να καλύψουν τις δυσάρεστες γεύσεις, να διεγείρουν την παραγωγή σιέλου ή να λιπάνουν το εξωτερικό του δισκίου.
Τέλος, ο Moriarty συνιστά να ρωτήσετε τον γιατρό σας μήπως κάποια από τα φάρμακα που παίρνετε μπορούν να διακοπούν. Μπορεί τελικά να αποδειχθεί ότι αυτή είναι η καλύτερη λύση.
«Συχνά, οι ηλικιωμένοι ασθενείς βλέπουν πολλούς γιατρούς, οι οποίοι τους συνταγογραφούν πολλά φάρμακα για την ίδια αιτία και πολλές φορές συνεχίζουν κάποια φάρμακα για πολύ καιρό μετά την επίλυση ενός ιατρικού προβλήματος», παρατηρεί ο Moriarty. «Μπορεί να δυσκολεύεστε να καταπιείτε κάποιο συγκεκριμένο χάπι, αλλά είναι πιθανό αυτό το χάπι να μη χρειάζεται καν πλέον».
