Εκτός από το ότι βοηθούν στον έλεγχο του διαβήτη και της παχυσαρκίας, τα δημοφιλή φάρμακα που είναι γνωστά ως αγωνιστές GLP-1 μπορεί επίσης να ανακουφίζουν και από μια άλλη διαταραχή, που συνδέεται στενά με καρδιαγγειακά προβλήματα: την αποφρακτική υπνική άπνοια. Αυτή η συνηθισμένη πάθηση –η οποία χαρακτηρίζεται από σύντομες παύσεις της αναπνοής και συχνά συνοδεύεται από έντονο ροχαλητό– δεν προκαλεί μόνο δυσκολία συγκέντρωσης και υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η σοβαρή αυτή διαταραχή αυξάνει τις πιθανότητες για υψηλή αρτηριακή πίεση, καρδιακή προσβολή και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Το υπερβάλλον βάρος είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου που συνδέεται με την υπνική άπνοια, η οποία πλήττει περίπου 25% των ανδρών και 10% των γυναικών στις ΗΠΑ. Περισσότερα από τα μισά άτομα με αυτήν την πάθηση είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα και ο κίνδυνος αυξάνεται με την αύξηση του μεγέθους του σώματος, σύμφωνα με τη δρα Sogol Javaheri, ειδική σε θέματα ύπνου στο Brigham and Women’s Hospital, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. «Ο παραπανίσιος λιπώδης ιστός στον λαιμό και στον αυχένα μπορεί να στενέψει τους αεραγωγούς, ενώ το υπερβάλλον βάρος στον θώρακα και στην κοιλιά ασκεί πίεση στους πνεύμονες, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη φυσιολογική διαδικασία της εισπνοής και της εκπνοής», εξηγεί.
Αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας
Στην υπνική άπνοια, η αναπνοή σταματά όταν ο αεραγωγός κλείνει για λίγο (βλ. «Τι συμβαίνει στη διάρκεια της υπνικής άπνοιας;»). Η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι η θετική πίεση αεραγωγών (PAP), κατά την οποία μια μικρή συσκευή που τοποθετείται δίπλα στο κρεβάτι ωθεί ένα ρεύμα αέρα σε μια μάσκα που καλύπτει τη μύτη ή τη μύτη και το στόμα, για να κρατά τον αεραγωγό ανοιχτό.
Το υπερβάλλον βάρος είναι ο ισχυρότερος παράγοντας κινδύνου που συνδέεται με την υπνική άπνοια.
Πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι ένα από τα φάρμακα GLP-1, η τιρζεπατίδη, μπορεί να μειώσει τον αριθμό των παύσεων της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου – μια βασική παράμετρο της σοβαρότητας της υπνικής άπνοιας. Η μονοετής αυτή μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 21 Ιουνίου 2024 στο The New England Journal of Medicine, περιλάμβανε 469 άτομα με παχυσαρκία και μέτρια έως βαριά υπνική άπνοια, κάποια από τα οποία χρησιμοποιούσαν μηχανήματα PAP κατά τον ύπνο. Σε σύγκριση με τα άτομα που έλαβαν ένεση εικονικού φαρμάκου, τα άτομα που έλαβαν τιρζεπατίδη παρουσίασαν σχεδόν 59% μείωση του δείκτη άπνοιας-υπόπνοιας, μιας παραμέτρου που περιγράφει πόσες φορές η αναπνοή ενός ατόμου επιβραδύνεται ή σταματά στη διάρκεια μίας ώρας ύπνου. Τα άτομα που λάμβαναν τιρζεπατίδη έχασαν σχεδόν το 20% του σωματικού τους βάρους.
Μήπως να απαλλαχθείτε από τη συσκευή PAP;
«Τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα βλέπω στην κλινική ανθρώπους που, χάρη σε κάποιο από τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας, έχουν χάσει τόσο βάρος, που δεν χρειάζεται πλέον να χρησιμοποιούν τη συσκευή PAP», αναφέρει η δρ Javaheri. (Το άλλο GLP-1 φάρμακο είναι η σεμαγλουτίδη.) «Αρκετοί ασθενείς έχασαν 22 με 27 κιλά, το οποίο ήταν αρκετό για να θεραπευτούν πλήρως από την υπνική άπνοια». Παρόλο που η τιρζεπατίδη δεν έχει εγκριθεί για την αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας, η χρήση αυτή εξετάζεται αυτή τη στιγμή από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA). Ωστόσο, ακόμη και αν είστε κατάλληλοι για συνταγογράφηση σεμαγλουτίδης ή τιρζεπατίδης λόγω των ιατρικών σας παθήσεων, τα φάρμακα αυτά είναι δύσκολο να βρεθούν, εξαιτίας της υψηλής ζήτησης, της περιορισμένης διάθεσης, του κόστους και άλλων παραγόντων.
Πάντως, ο αυξανόμενος κατάλογος με τα οφέλη των αγωνιστών GLP-1 για την υγεία (βλ. «Φάρμακο κατά της παχυσαρκίας μειώνει τα καρδιολογικά προβλήματα») μπορεί να τα καταστήσει ευρύτερα διαθέσιμα και πιο προσιτά από οικονομική άποψη στο μέλλον. Εάν και όταν εγκριθεί η τιρζεπατίδη για την αντιμετώπιση της υπνικής άπνοιας, οι κλινικές ύπνου θα παρέχουν πιθανότατα το φάρμακο, αναφέρει η δρ Javaheri.
Η απώλεια βάρους συνιστάται εδώ και καιρό για τους πάσχοντες από υπνική άπνοια που είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Όταν οι πάσχοντες χάνουν τουλάχιστον το 10% του αρχικού τους βάρους (δηλ. του βάρους κατά τη διάγνωση), οι ασφαλιστικές εταιρείες συνήθως πληρώνουν για μια νέα μελέτη ύπνου, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν έχουν βελτιωθεί αρκετά ώστε να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τη συσκευή PAP, την οποία συνήθως οι ασθενείς βρίσκουν κουραστική και άβολη. «Ωστόσο, συνιστώ στα άτομα που χρησιμοποιούν φάρμακα κατά της παχυσαρκίας να περιμένουν έως ότου φθάσουν στο επιθυμητό βάρος προτού ελεγχθούν ξανά», επισημαίνει η δρ Javaheri.
Aλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην υπνική άπνοια
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η παχυσαρκία είναι ένας μόνο από τους παράγοντες που δημιουργούν προδιάθεση για υπνική άπνοια, η οποία μπορεί να παρατηρηθεί και σε άτομα που δεν είναι υπέρβαρα. «Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται με ανατομικές διαφορές που τους καθιστούν επιρρεπείς στην υπνική άπνοια, όπως έναν στενό αεραγωγό, έναν πιο παχύ λαιμό, μια μεγάλη γλώσσα, διογκωμένες αμυγδαλές ή μικρή κάτω γνάθο», αναφέρει η δρ Javaheri. «Το κάπνισμα αυξάνει επίσης σημαντικά τον κίνδυνο υπνικής άπνοιας και το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει υπνική άπνοια ή να την επιδεινώσει», προσθέτει.
Τι συμβαίνει στη διάρκεια της υπνικής άπνοιας;
Οι παύσεις της αναπνοής, διάρκειας 10 έως 30 δευτερολέπτων, που χαρακτηρίζουν την υπνική άπνοια συμβαίνουν όταν ο αεραγωγός στη μύτη ή στον λαιμό φράσσεται εν μέρει ή εντελώς, εξαιτίας των μεγάλων αμυγδαλών, της μεγάλης γλώσσας ή της μεγάλης ποσότητας ιστού στον αεραγωγό.
