Η πανδημία της COVID-19 μπορεί σε γενικές γραμμές να έχει υποχωρήσει, όμως μία όψη του ιού συνεχίζει να παραμένει παρούσα: η μακρά COVID. Ως μακρά COVID ορίζεται η συνέχιση ή εμφάνιση νέων συμπτωμάτων τουλάχιστον τρεις μήνες μετά την αρχική λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 (τον ιό που προκαλεί την COVID-19) χωρίς να υπάρχει άλλη ερμηνεία. Η μακρά COVID εκτιμάται ότι προσβάλλει 6 έως 11% των ενηλίκων που έχουν νοσήσει από COVID-19, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες στατιστικές από τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ, και οι επιστήμονες εξακολουθούν να μαθαίνουν περισσότερα σχετικά με τους τρόπους που επηρεάζει τα άτομα και τις πιθανές μακροχρόνιες επιπτώσεις της. Για να απαντήσουμε σε μερικά από τα πιο κοινά ερωτήματα σχετικά με τη μακρά COVID, απευθυνθήκαμε στον δρα Michael VanElzakker, νευροεπιστήμονα και ερευνητή της μακράς COVID στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πόσα είναι αυτά που γνωρίζουμε για τη μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Γνωρίζουμε αρκετά πράγματα και έχουμε μερικά αξιόλογα στοιχεία που μπορεί να μας οδηγήσουν στην αιτιολογία των συμπτωμάτων. Ωστόσο, είναι απαιτητικό το να βάλουμε σε τάξη την έρευνα, για δύο κύριους λόγους. Ο πρώτος είναι πως η COVID-19 είναι ένα νέο φαινόμενο, επομένως δεν έχουμε πολλές μακροχρόνιες μελέτες. Η δεύτερη σημαντική πρόκληση για την έρευνα είναι ότι η «μακρά COVID» είναι μια «ετικέτα» με μεγάλο εύρος, που περιλαμβάνει κάθε νέο σύμπτωμα που συνεχίστηκε ή εμφανίστηκε μετά μια αρχική λοίμωξη από τον SARS-CoV-2. Για ορισμένα άτομα, αυτό μπορεί να σημαίνει ασυνήθιστα βαριά κόπωση ή δυσκολία συγκέντρωσης, αλλά μπορεί να σημαίνει επίσης δύσπνοια, απώλεια της γεύσης ή της όσφρησης, ημικρανίες, εμβοές ή ακόμη και τριχόπτωση. Οι μελέτες που περιλαμβάνουν κάθε τύπο μακράς COVID είναι λιγότερο πιθανό να βρουν απαντήσεις, ενώ οι καλύτερες έρευνες για τη μακρά COVID επιλέγουν προσεκτικά συγκεκριμένους τύπους ασθενών.
ΕΡΩΤΗΣΗ Τι προκαλεί τη μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Καθώς η μακρά COVID είναι ένα ποικιλόμορφο φαινόμενο, τα αίτια πιθανότατα ποικίλλουν. Παραδείγματος χάριν, εάν ένας ασθενής νόσησε σοβαρά με COVID-19, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί, μερικά από τα μακροχρόνια συμπτώματά του ενδέχεται να έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με βλάβες στους ιστούς που επήλθαν όταν ήταν άρρωστος. Αλλά για τους ασθενείς που νόσησαν ήπια ή μέτρια με COVID-19 και συνεχίζουν να αισθάνονται άρρωστοι, υπάρχουν διάφορες θεωρίες. Μια πιθανότητα είναι πως ο ιός δεν αποβλήθηκε ποτέ πλήρως και ότι παραμένει σε μια «δεξαμενή», η οποία προκαλεί φλεγμονή και συμπτώματα, τουλάχιστον σε ένα υποσύνολο των ασθενών. Στοιχεία ενεργού SARS-CoV-2 ή πρωτεϊνών του ιού, όπως η πρωτεΐνη ακίδα, έχουν εντοπιστεί σε δείγματα αίματος και βιοψίες ιστών ορισμένων ασθενών με μακρά COVID.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πόσο διαρκεί η μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Δεν γνωρίζουμε την απάντηση, καθώς η COVID-19 είναι τόσο καινούργια, αλλά μερικά άτομα που νόσησαν στο πρώτο κύμα πριν από περισσότερα από τέσσερα χρόνια, νοσούν ακόμη. Οι περισσότεροι άνθρωποι με συμπτώματα COVID-19 αναφέρουν ότι έχουν αναρρώσει πλήρως εντός τριών μηνών (και συχνά εντός λίγων ημερών ή εβδομάδων). Επίσης υπάρχουν πολλά περιστατικά όπου η ανάρρωση χρειάζεται περισσότερους από τρεις μήνες, αλλά οι ασθενείς αναφέρουν ότι τελικά επανήλθαν στη φυσιολογική κατάσταση.
ΕΡΩΤΗΣΗ Μπορεί κάποιοι άνθρωποι να κινδυνεύουν περισσότερο από τη μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει πλέον νοσήσει με COVID-19, αλλά μόνο ένα υποσύνολο αυτού έχει μακρά COVID, εικάζεται πως υπάρχει κάποια ευαισθησία. Η αρχική βαρύτητα της νόσου είναι ένας παράγοντας, μαζί με ορισμένες παθήσεις όπως ο διαβήτης, υφιστάμενες λοιμώξεις όπως ο ιός Epstein-Barr, ή προϋπάρχουσα καρδιοπάθεια ή πνευμονοπάθεια. Ωστόσο, δεν έχουν όλοι όσοι πάσχουν από μακρά COVID προφανείς παράγοντες κινδύνου. Υπάρχει επίσης και μια συσσωρευτική δράση. Πιθανότατα το γεγονός ότι πολλοί από εμάς περνάμε επανειλημμένες λοιμώξεις, δεν είναι καλό.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς αντιμετωπίζεται θεραπευτικά η μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Το μεγαλύτερο μέρος της κλινικής φροντίδας της μακράς COVID εστιάζεται σήμερα στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, καθώς οι τρέχουσες κλινικές εξετάσεις δεν αναγνωρίζουν τους υποκείμενους βιολογικούς μηχανισμούς στους οποίους οφείλονται τα συμπτώματα. Υπάρχουν αρκετές ερευνητικές λεωφόροι που ακολουθούν οι τρέχουσες κλινικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που χρησιμοποιούν ανοσοθεραπείες για υποστήριξη και όχι καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, και διάφορες αντιιικές προσεγγίσεις. Οι ερευνητές μελετούν επίσης τρόπους για να αναγνωρίζουν ποια άτομα είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν μακρά COVID όταν προσβληθούν από την αρχική λοίμωξη, καθώς και πρώιμες θεραπείες που ενδεχομένως να βοηθούν.
ΕΡΩΤΗΣΗ Η μακρά COVID προκαλεί μακροχρόνιες επιπλοκές;
Δρ VanElzakker: Δεδομένου ότι η COVID-19 είναι μόλις πέντε ετών, αρχίζουμε μόλις να μαθαίνουμε για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις, τόσο ενός αρχικού περιστατικού COVID-19 όσο και της μακράς COVID. Δυστυχώς, γνωρίζουμε από αρχικές μελέτες ότι ο κίνδυνος επιδείνωσης των συμπτωμάτων σε άτομα με χρόνια νοσήματα αυξάνεται με την έκθεσή τους στην COVID-19. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται η καρδιοπάθεια, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο διαβήτης και η νόσος Αλτσχάιμερ στους ηλικιωμένους. Με την πάροδο του χρόνου ίσως μάθουμε για την ύπαρξη περισσότερων κινδύνων.
ΕΡΩΤΗΣΗ Πώς μπορεί κανείς να προστατευθεί από τη μακρά COVID;
Δρ VanElzakker: Ο εμβολιασμός μειώνει τον κίνδυνο μακράς COVID έπειτα από τη λοίμωξη. Επιπλέον, ο κόσμος θα πρέπει να συνεχίσει να φοράει μάσκες KN95, που εφαρμόζουν καλά, σε δημόσιους χώρους με συνωστισμό, όπως σε αεροδρόμια και καταστήματα.
