Περίπου 98 εκατομμύρια Αμερικανοί –περισσότεροι από ένας στους τρεις– έχουν προδιαβήτη, το οποίο σημαίνει ότι η μέση ποσότητα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα τους είναι υψηλή, αλλά όχι αρκετά υψηλή ώστε να διαγνωστεί διαβήτης.
Ο προδιαβήτης αναπτύσσεται όταν ο οργανισμός δυσκολεύεται να χρησιμοποιήσει τη γλυκόζη για παραγωγή ενέργειας, επειδή τα κύτταρα αρχίζουν να ανταποκρίνονται λιγότερο στην ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας, μια κατάσταση γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη. (Η ινσουλίνη διευκολύνει τη μεταφορά της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα.) Η μη χρησιμοποιημένη γλυκόζη συσσωρεύεται στην κυκλοφορία του αίματος. Η διαφορά μεταξύ διαβήτη και προδιαβήτη έγκειται στο πόσο ψηλά φτάνει το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα.
«Αν έχετε προδιαβήτη, προφανώς θα θέλετε να τον εμποδίσετε να εξελιχθεί σε διαγνωσμένο διαβήτη», παρατηρεί ο δρ Howard LeWine, επίκουρος καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και αρχισυντάκτης του Harvard Men’s Health Watch. «Εάν όμως δεν αντιμετωπιστεί, ο προδιαβήτης μπορεί να είναι επικίνδυνος και από μόνος του, καθώς αυξάνει τον κίνδυνο για άλλα σοβαρά προβλήματα, όπως καρδιαγγειακή νόσο, χρόνια νεφρική νόσο και λιπώδες ήπαρ, ακόμη και αν δεν αναπτύξετε ποτέ πλήρη διαβήτη».
Οι τρεις μεγάλοι κίνδυνοι
Ας δούμε καθεμία από αυτές τις τρεις παθήσεις και πώς μπορεί να επηρεαστούν τα άτομα με προδιαβήτη.
Καρδιαγγειακή νόσος. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με προδιαβήτη έχουν 15% υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο, σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς προδιαβήτη. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να δίνετε προσοχή σε άλλους καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση και η «κακή» LDL χοληστερόλη. «Τα άτομα με προδιαβήτη πρέπει να κόψουν το κάπνισμα και να προσπαθήσουν να επιτύχουν χαμηλότερο επίπεδο αρτηριακής πίεσης και LDL χοληστερόλης, σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικό σάκχαρο αίματος», δηλώνει ο δρ LeWine.
Η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία συνιστά ότι τα άτομα με προδιαβήτη πρέπει να στοχεύουν σε τιμή αρτηριακής πίεσης κάτω από 140/90 χιλιοστόμετρα στήλης υδραργύρου (mmHg). Ωστόσο, ο Dr. LeWine προτείνει στα άτομα με προδιαβήτη να θέτουν ακόμη πιο χαμηλά τον στόχο, πιο κοντά στα 120/80 mmHg. «Παρ’ όλα αυτά, εσείς και ο γιατρός σας μπορείτε να αποφασίσετε ποιος είναι ο καλύτερος στόχος για εσάς», προσθέτει.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες προτείνουν στα άτομα με προδιαβήτη να κρατούν το επίπεδο της LDL χαμηλότερα από τα 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL). Ο δρ LeWine αναφέρει ότι όσο πιο χαμηλό είναι το επίπεδο της LDL, τόσο το καλύτερο, και συνιστά στα άτομα με προδιαβήτη να προσπαθούν να επιτύχουν επίπεδο 70 mg/dL ή χαμηλότερο.
«Μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη, έχετε λιγότερες πιθανότητες για συσσώρευση λιπώδους πλάκας στις αρτηρίες σας, αντισταθμίζοντας τον αυξημένο κίνδυνο για καρδιακή νόσο και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο που σχετίζεται με τον προδιαβήτη», εξηγεί ο δρ LeWine. Συνιστά κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής ως πρωταρχική προσέγγιση για τη διαχείριση τόσο της αρτηριακής πίεσης όσο και της χοληστερόλης, με προσθήκη φαρμακευτικής αγωγής εάν χρειάζεται.
Χρόνια νεφρική νόσος. Ο προδιαβήτης επιβαρύνει τους νεφρούς, που αναγκάζονται να εργάζονται πιο σκληρά για να φιλτράρουν το σάκχαρο και άλλες ουσίες που πρέπει να αποβληθούν από το αίμα μέσω των ούρων. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να βλάψει τους νεφρούς. Μάλιστα, μελέτες έχουν βρει ότι τα άτομα με προδιαβήτη έχουν έως και διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν χρόνια νεφρική νόσο, σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικό επίπεδο σακχάρου στο αίμα, και ο κίνδυνος αυξάνεται όσο μεγαλύτερο είναι το διάστημα που ζει κάποιος με προδιαβήτη.
Λιπώδες ήπαρ. Ο προδιαβήτης αυξάνει με αρκετούς τρόπους τον κίνδυνο για λιπώδη διήθηση του ήπατος – γνωστή και ως στεάτωση του ήπατος σχετιζόμενη με μεταβολική δυσλειτουργία. Όταν το επίπεδο της γλυκόζης είναι αυξημένο, ο οργανισμός μετατρέπει την περίσσεια γλυκόζης σε λίπος, το οποίο αποθηκεύεται στο ήπαρ. Η αντίσταση στην ινσουλίνη μπορεί να μειώσει την ικανότητα του ήπατος να επεξεργάζεται και να διασπά τα λίπη, οδηγώντας επίσης σε συσσώρευση λίπους.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η απώλεια βάρους, η άσκηση και η σωστή διατροφή, είναι οι καλύτεροι τρόποι να διαχειριστείτε το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα και να εμποδίσετε τον προδιαβήτη να εξελιχθεί σε διαβήτη.
«Ωστόσο, οι υγιεινές επιλογές στον τρόπο ζωής δεν βοηθούν μόνο να μειωθεί το επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Βοηθούν επίσης να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου, νεφρικής βλάβης και λιπώδους ήπατος», δηλώνει ο δρ LeWine. «Ακόμη και αν τελικά χρειαστείτε φάρμακα για να επιτύχετε τους στόχους σας για την αρτηριακή πίεση και την LDL χοληστερόλη, πιθανότατα θα χρειαστείτε χαμηλότερες δόσεις εάν εστιάσετε σε αυτούς τους τρεις τομείς».
Απώλεια βάρους. Αν είστε υπέρβαροι, η απώλεια του 5 έως 10% του σημερινού σωματικού σας βάρους μπορεί να βελτιώσει το επίπεδο της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Η απώλεια βάρους, εάν χρειάζεται, είναι επίσης μια σημαντική στρατηγική για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του λιπώδους ήπατος, επισημαίνει ο δρ LeWine.
Άσκηση. Οι ομοσπονδιακές κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν ότι όλοι πρέπει να κάνουν τουλάχιστον 150 λεπτά αεροβικής άσκησης μέτριας έως υψηλής έντασης την εβδομάδα. «Προσθέστε επίσης δύο ή τρεις ώρες ασκήσεων με αντιστάσεις την εβδομάδα, χρησιμοποιώντας ελεύθερα βάρη, μηχανήματα ή το βάρος του σώματος», συνιστά ο δρ LeWine. Ο συνδυασμός της αεροβικής άσκησης με ασκήσεις αντιστάσεων συνδέεται με καλύτερο έλεγχο του σακχάρου αίματος, μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου και πιο υγιές ήπαρ.
Διατροφή. Μειώστε την πρόσληψη τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε απλούς υδατάνθρακες, όπως ψωμί, ζυμαρικά, ρύζι, πατάτες, επεξεργασμένες τροφές και σακχαρούχα αναψυκτικά, π.χ. έτοιμους χυμούς φρούτων και ανθρακούχα αναψυκτικά. Οι υδατάνθρακες αυτοί υφίστανται γρήγορα πέψη και μπορούν να προκαλέσουν απότομη αύξηση και πτώση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα. Αντικαταστήστε τους με πολύπλοκους υδατάνθρακες, όπως αυτούς που υπάρχουν στα προϊόντα ολικής άλεσης, στα φασόλια, στον αρακά και στις φακές. Επίσης, αυξήστε την πρόσληψη τροφών πλούσιων σε ίνες.
Ο προδιαβήτης συνήθως δεν έχει συμπτώματα και είναι ο λόγος που εκτιμάται ότι 80% των ατόμων με προδιαβήτη δεν γνωρίζουν ότι έχουν αυτή την πάθηση.
«Οι ίνες βοηθούν στην απώλεια βάρους επιβραδύνοντας την πέψη, γεγονός που σας βοηθά να νιώθετε περισσότερο χορτάτοι ανάμεσα στα γεύματα», εξηγεί ο δρ LeWine. Επίσης, επιβραδύνοντας την απορρόφηση της γλυκόζης από το σώμα, αμβλύνουν τις απότομες αυξήσεις του σακχάρου στο αίμα.
Έλεγχος για προδιαβήτη
Ο προδιαβήτης συνήθως δεν έχει συμπτώματα, και αυτός είναι ο λόγος που εκτιμάται ότι το 80% των ατόμων με προδιαβήτη δεν γνωρίζουν ότι έχουν αυτή την πάθηση. Έτσι, συνιστάται στα υπέρβαρα άτομα να ελέγχονται για προδιαβήτη, ακόμη και αν έχουν καλή γενική υγεία κατά τα άλλα. Οι περισσότεροι γιατροί ζητούν μια εξέταση αίματος που μετράει την αιμοσφαιρίνη A1c και παρέχει έναν μέσο όρο του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα κατά τους προηγούμενους τρεις μήνες. Σύμφωνα με την Αμερικανική ∆ιαβητολογική Εταιρεία, διάγνωση προδιαβήτη τίθεται όταν η τιμή A1c είναι μεταξύ 5,7 και 6,4%.
