Την εποχή που ήμασταν νέες, η έκφραση «μου κόπηκαν τα γόνατα» σήμαινε κάτι καλό. Δεκαετίες μετά, όμως, είναι απλώς μια προφανής ένδειξη ότι ίσως πρέπει να αντικαταστήσουμε τη φυσική άρθρωση του γόνατος –τη μεγαλύτερη του σώματος– με μια μεταλλική και πλαστική άρθρωση.
Πρόκειται για ένα αυξανόμενο φαινόμενο, καθώς ο πληθυσμός γερνά και περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να παραμείνουν δραστήριοι σε μεγαλύτερη ηλικία. Η ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι μία από τις συχνότερες χειρουργικές επεμβάσεις στις ΗΠΑ και διενεργείται σε περίπου 790.000 Αμερικανούς κάθε χρόνο – εκ των οποίων περίπου 60% είναι γυναίκες.
Πού οφείλεται αυτή η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων; Έχουμε περίπου 30% περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να αντιμετωπίσουμε αρθρίτιδα στα γόνατα – η τάση αυτή οφείλεται σε παράγοντες όπως οι ορμόνες, η χαλαρότητα της άρθρωσης και οι ανατομικές διαφορές μεταξύ των φύλων. Ο αρθριτικός πόνος –λόγω οστεοαρθρίτιδας, που οφείλεται στη φυσιολογική φθορά, ή λόγω ρευματοειδούς αρθρίτιδας, που προκαλείται από φλεγμονή, ή λόγω μετατραυματικής αρθρίτιδας, που οφείλεται σε κάκωση της άρθρωσης του γόνατος– είναι αυτός που οδηγεί στις περισσότερες αρθροπλαστικές γόνατος.
Μπορεί επίσης να χαλαρώσουν οι σύνδεσμοι στην άρθρωση του γόνατος, με συνέπεια η άρθρωση να λυγίζει προς τα μέσα ή προς τα έξω. Και αυτή η κατάσταση εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες, αναφέρει ο δρ Scott D. Martin, διευθυντής της Υπηρεσίας Διατήρησης της Άρθρωσης στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Οι σύνδεσμοι στην άρθρωση του γόνατος χαλαρώνουν συχνότερα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες.
Όμως, εκτός από το ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες σε αυτά τα προβλήματα βλάβης στα γόνατα, είναι επίσης πιο πρόθυμες να κοιτάξουν κατάματα το πρόβλημα και να υποβληθούν σε αξιολόγηση για αρθροπλαστική.
«Οι άνδρες διστάζουν περισσότερο από τις γυναίκες να έρθουν και να λάβουν θεραπεία», σχολιάζει ο δρ Martin. «Οι γυναίκες έρχονται νωρίτερα και τείνουν να συμμορφώνονται καλύτερα με το σχέδιο θεραπείας».
Κάνοντας το άλμα
Μπορεί ήδη, εδώ και χρόνια, να αντιμετωπίζετε περιορισμούς που σχετίζονται με προβλήματα στα γόνατα – να δυσκολεύεστε να περπατήσετε μεγάλες αποστάσεις, να ανέβετε σκάλες ή να καθίσετε σε μια καρέκλα και να σηκωθείτε από αυτήν. Προτού γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για αρθροπλαστική γόνατος, ο γιατρός θα σας ζητήσει πιθανότατα να δοκιμάσετε κάθε διαθέσιμη μη επεμβατική θεραπεία. Αυτό περιλαμβάνει παυσίπονα, ενέσεις φαρμάκων όπως η κορτιζόνη και το υαλουρονικό οξύ, που μπορούν να μειώσουν τη φλεγμονή ή να λιπάνουν την άρθρωση, και φυσικοθεραπεία.
Οποιαδήποτε από τις ακόλουθες καταστάσεις μπορεί να υποδηλώνει ότι είναι καιρός να σκεφτείτε τη χειρουργική επέμβαση:
Ο πόνος σάς επιβραδύνει όσο και αν προσπαθήσετε. Υφίστασθε περιορισμούς από τον πόνο, ο οποίος σας εμποδίζει να κάνετε ακόμη και τα πιο βασικά πράγματα. Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο σωματικές. «Εάν έχετε δοκιμάσει οτιδήποτε άλλο, το πρόβλημα αρχίζει να σας επηρεάζει σωματικά, ψυχικά και συναισθηματικά σε καθημερινή βάση», παρατηρεί ο δρ Martin.
Το βάδισμά σας είναι ασταθές. Καθώς η μέρα προχωρά, τα πόδια σας γίνονται περισσότερο δύσκαμπτα και πιο αδύναμα. Το γόνατό σας μπορεί ακόμη και να λυγίζει. «Όταν έχουν περάσει οκτώ με δέκα ώρες από την ώρα που ξυπνήσατε, οι μύες σας αρχίζουν να διαμαρτύρονται και αισθάνεστε το κάθε βήμα», εξηγεί ο δρ Martin. «Δεν είναι ότι η αρθρίτιδα επιδεινώθηκε μέσα σε έξι ώρες, είναι ότι οι μύες έχουν κουραστεί». Επιπλέον, αυτό αυξάνει τον κίνδυνο πτώσης.
Χρειάζεστε πολλά φάρμακα για να λειτουργήσετε. Για να μπορέσετε να βγάλετε την ημέρα, μπορεί να χρειάζεστε αρκετές μορφές μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ) ή ακόμη και συνταγογραφούμενων αναλγητικών. Όμως η ηλικία μειώνει την ικανότητά σας να συνεχίσετε αυτή την αγωγή επ’ αόριστον, επισημαίνει ο δρ Martin. Κάποια που είναι 40-50 ετών μπορεί ίσως να συνεχίσει αυτή τη μέθοδο για πολλά χρόνια, αλλά οι γυναίκες που είναι άνω των 60 ή 70 ετών μπορεί να πιεστούν να προχωρήσουν σε χειρουργική επέμβαση λόγω της εξάρτησής τους από τα αναλγητικά.
Στρατηγικές διατήρησης του γόνατος
Ακόμη και αν έχετε προβλήματα στα γόνατα, ίσως μπορείτε να καθυστερήσετε την αρθροπλαστική, ενώ παράλληλα προστατεύετε τα γόνατά σας από την περαιτέρω βλάβη. Δείτε μερικούς τρόπους να κερδίσετε χρόνο:
Εξετάστε το ενδεχόμενο μιας λιγότερο εκτεταμένης επέμβασης. Κάποιες αρθροσκοπικές επεμβάσεις που δεν απαιτούν νοσηλεία επιτρέπουν στους χειρουργούς να χρησιμοποιήσουν μια μικροσκοπική κάμερα για να απεικονίσουν τα προβλήματα μέσα στο γόνατο και να κάνουν μικροεπεμβάσεις στους ιστούς που έχουν υποστεί βλάβη.
Ακόμη και αν έχετε προβλήματα στα γόνατα, υπάρχουν τρόποι να καθυστερήσετε την αρθροπλαστική, ενώ παράλληλα προστατεύετε τα γόνατά σας από την περαιτέρω βλάβη.
Φορέστε επιγονατίδα. Η επιγονατίδα μπορεί να σταθεροποιήσει το γόνατο, αλλά η προσέγγιση αυτή έχει μειονεκτήματα. «Ορισμένοι άνθρωποι ορκίζονται στη χρησιμότητά τους, αλλά οι επιγονατίδες δεν αντιμετωπίζουν ριζικά την αιτία του προβλήματος», επισημαίνει ο δρ Martin.
Χρησιμοποιήστε τοπικές κρέμες ή έμπλαστρα για τον πόνο. Τα προϊόντα αυτά μπορούν να προσφέρουν στοχευμένη ανακούφιση, χωρίς τις ανεπιθύμητες ενέργειες που είναι συχνές με τα φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα. Ωστόσο, τα έμπλαστρα για τον πόνο είναι πιο αποτελεσματικά για τον μυϊκό πόνο γύρω από το γόνατο παρά για τον πόνο βαθιά μέσα στην άρθρωση, παρατηρεί ο δρ Martin.
Παραμείνετε δραστήριες. Η τακτική άσκηση –ιδίως οι δραστηριότητες χαμηλής έντασης, όπως η κολύμβηση, η ποδηλασία και το περπάτημα– κρατά τους μυς των ποδιών δυνατούς, ανακουφίζοντας από την καταπόνηση του γόνατος.
Χάστε βάρος. Εάν έχετε ήδη αρθρίτιδα ή κάκωση στο γόνατο, το παραπανίσιο βάρος «μπορεί να επιταχύνει πολύ τη φυσιολογική φθορά του γόνατος», αναφέρει ο δρ Martin. «Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει την πίεση που δέχεται η άρθρωση».
Αν ενδιαφέρεστε να μάθετε περισσότερα σχετικά με την αρθροπλαστική γόνατος, διαβάστε τον ηλεκτρονικό οδηγό του Χάρβαρντ με τίτλο Total Knee Replacement (Ολική αρθροπλαστική γόνατος). Αυτή η σε βάθος ανασκόπηση θα σας βοηθήσει να αποφασίσετε εάν η αρθροπλαστική γόνατος είναι κατάλληλη για εσάς.
