Ξηρός. Δυνατός. Ανεξέλεγκτος. Βαθύς. Με φλέγματα. Ηχηρός. Ένας βήχας μπορεί να ταιριάζει σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιγραφές –πολλές φορές σε περισσότερες από μία συγχρόνως– και τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί μερικές φορές να υποδείξουν την αιτία του.
Τώρα προσθέστε άλλο ένα χαρακτηριστικό: επίμονος. Τι μας λέει αυτό; Όχι τόσα όσα θα θέλαμε, λέει μια ειδικός του Χάρβαρντ.
Ο συνηθισμένος βήχας είναι ένα φυσικό αντανακλαστικό, που μας βοηθά να κρατήσουμε τους αεραγωγούς καθαρούς –και που συνήθως οφείλεται σε κρυολόγημα ή άλλον αναπνευστικό ιό– και διαρκεί τρεις εβδομάδες ή λιγότερο, αναφέρει η δρ Jessica McCannon, πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Mass General Brigham. Όταν ένας βήχας διαρκεί οκτώ εβδομάδες ή περισσότερο, θεωρείται χρόνιος. Σπανίως είναι επικίνδυνος, αλλά σίγουρα είναι μυστηριώδης.
«Όταν οι άνθρωποι έρχονται στον πνευμονολόγο για έναν χρόνιο βήχα, συνήθως ελπίζουν ότι από την πρώτη επίσκεψη θα έχουν μια απάντηση σχετικά με την αιτία και κάποιο φάρμακο και ότι σύντομα θα αισθανθούν καλύτερα», λέει η δρ McCannon. «Ωστόσο, από όλα τα πράγματα που αντιμετωπίζουμε, αυτό είναι ένα από τα πιο δύσκολα. Αν δεν το ξεκαθαρίσουμε αυτό από την αρχή, οι άνθρωποι θα απογοητεύονται διαρκώς».
Πολλοί οι πιθανοί ένοχοι
Ετοιμαστείτε, πράγματι, για μια έρευνα αστυνομικού τύπου. Πολλές περιπτώσεις χρόνιου βήχα έχουν περισσότερες από μία αιτίες και οι γιατροί δεν μπορούν απλώς να κοιτάξουν τους αεραγωγούς ή τους πνεύμονες και να αποκαλύψουν την αιτία.
«Συνήθως ψάχνουμε από πάνω προς τα κάτω – τους παραρρίνιους κόλπους, τη λειτουργία της κατάποσης, τον οισοφάγο και το στομάχι, επιπρόσθετα στους αεραγωγούς και στους ίδιους τους πνεύμονες», εξηγεί η δρ McCannon.
Οι παθήσεις ή οι καταστάσεις που μπορεί να εξηγούν έναν επίμονο βήχα είναι περισσότερες από δώδεκα. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι εξής:
• Προβλήματα στους παραρρίνιους κόλπους, όπως παραρρινοκολπίτιδα
• Βρογχίτιδα
• Εποχικές αλλεργίες
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ)
• Ανεπιθύμητες ενέργειες από φάρμακα, όπως αναστολείς του ΜΕΑ, που χρησιμοποιούνται για την υψηλή αρτηριακή πίεση
Ωστόσο, είναι λίγες οι αιτίες του χρόνιου βήχα που είναι σοβαρές, όπως:
• Άσθμα
• Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
• Διάμεση πνευμονοπάθεια, μια εξελισσόμενη πάθηση που περιλαμβάνει βήχα και δύσπνοια
• Χρόνιες πνευμονικές λοιμώξεις
• Βρογχεκτασία, μια χρόνια φλεγμονή των αγωγών που οδηγούν στους πνεύμονες
• Καρκίνος του πνεύμονα
Περιστασιακά, ο χρόνιος βήχας μπορεί να οφείλεται σε «πολύ περίεργες αιτίες», όπως είναι η συσσώρευση κεριού στα αυτιά, επισημαίνει η δρ McCannon. Και μερικές φορές η αιτία είναι πασιφανής: το κάπνισμα – είτε πρόκειται για καπνό ή μαριχουάνα είτε για άτμισμα. «Βασικά, οτιδήποτε μπαίνει στους πνεύμονες ενώ δεν θα έπρεπε να είναι εκεί μπορεί ενδεχομένως να προκαλέσει βήχα».
Σε αναζήτηση διάγνωσης
Είναι λογικό να δοκιμάσετε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα για να καταστείλετε τον βήχα σας. Η επιλογή εξαρτάται από την πιθανολογούμενη αιτία του βήχα, οπότε μπορεί να πάρετε αντιβηχικά, αντιισταμινικά αν νομίζετε ότι μπορεί να οφείλεται σε αλλεργίες ή αντιόξινα όταν είναι πιθανή η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Αν όμως δεν σας ανακουφίζουν, λέει η δρ McCannon, είναι καιρός να δείτε έναν επαγγελματία υγείας. «Πείτε στον γιατρό σας τι λειτούργησε και τι όχι. Αυτό μπορεί να μας δώσει κάποια ιδέα για το τι συμβαίνει», προσθέτει.
Ορισμένα προειδοποιητικά σημάδια καθιστούν πιο επείγουσα την επίσκεψη στον γιατρό. Προγραμματίστε ένα ραντεβού (ή επαναληπτικό ραντεβού) αν ο επίμονος βήχας δεν φεύγει μετά από θεραπεία με αντιβιοτικά ή αν εμφανίζετε επίσης δυσκολία στην αναπνοή, συριγμό, πόνο, πίεση ή σφίξιμο στον θώρακα, αίμα στα πτύελα, απώλεια βάρους ή κόπωση.
«Ένας επίμονος βήχας με οποιοδήποτε από αυτά τα χαρακτηριστικά θα πρέπει να σας κάνει να αναζητήσετε σύντομα φροντίδα», επισημαίνει η δρ McCannon.
Δυσκολία στην αναπνοή, συριγμός, πόνος, πίεση ή σφίξιμο στον θώρακα, αίμα στα πτύελα, απώλεια βάρους ή κόπωση, είναι σημάδια που καθιστούν πιο επείγουσα την επίσκεψη στον γιατρό.
Για να ξεδιαλύνουμε τα πράγματα, θα χρειαστεί μάλλον να κάνετε κλινική εξέταση, ακτινογραφία ή έλεγχο της πνευμονικής λειτουργίας. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ζητήσει αξονική τομογραφία, «αν και αυτό σίγουρα δεν είναι απαραίτητο κατά τους πρώτους τρεις μήνες, εκτός και αν υπάρχουν και άλλα προειδοποιητικά σημεία», αναφέρει η δρ McCannon.
Για να είναι πιο αποδοτική η επίσκεψη στον γιατρό, η δρ McCannon συνιστά μια σημαντική στρατηγική: παρακολουθήστε τον βήχα σας.
«Σημειώστε τα μοτίβα του. Σε ποιες περιστάσεις εμφανίζεται; Είναι παραγωγικός ή ξηρός; Επιδεινώνεται μετά τα γεύματα ή όταν ξαπλώνετε; Εμποδίζει τον ύπνο σας;» ρωτά. «Δίνοντας προσοχή στις περιστάσεις στις οποίες τον παρατηρείτε, μπορείτε να μας προσφέρετε μερικά πολύ χρήσιμα στοιχεία».
