Κάνετε ό,τι μπορείτε για να αποφύγετε μια πιθανή πτώση, αλλά κάποιες φορές αυτά τα ατυχήματα συμβαίνουν παρά τις προσπάθειές σας: σε ένα δεδομένο έτος, ένας στους τέσσερις ηλικιωμένους 65 ετών και άνω στις ΗΠΑ αναφέρει πτώση. Και παρόλο που τα ατυχήματα αυτά είναι συχνά, οι περισσότεροι από εμάς δεν σκεφτόμαστε ποτέ τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση πτώσης. Ποιος θα σας βοηθήσει; Πρέπει να επικοινωνήσετε με τον γιατρό ή να πάτε στο νοσοκομείο; Τι θα συμβεί στη συνέχεια;
Αν δεν έχετε ήδη οργανώσει ένα βασικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, είναι καιρός να το κάνετε, όσο είστε υγιείς και μπορείτε να σκεφτείτε ήρεμα και καθαρά.
Προνοήστε για βοήθεια
Ζητήστε από κάποιον να είναι το πρόσωπο έκτακτης ανάγκης με το οποίο θα επικοινωνήσετε σε περίπτωση πτώσης, ιδίως αν ζείτε μόνοι. «Θα πρέπει να είναι κάποιος που μένει στην περιοχή σας και ο οποίος θα σας βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων, κάτι που μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολο για εσάς όταν έχετε πέσει. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να σας βοηθήσει στις μετακινήσεις ή στη διάρκεια της ανάρρωσης», δηλώνει η δρ Julia Webb, επεμβατική φυσίατρος στο κέντρο αποκατάστασης Spaulding, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. Ειδικεύεται στη μη χειρουργική αντιμετώπιση του πόνου στην πλάτη και στον αυχένα, ο οποίος είναι συχνά αποτέλεσμα πτώσεων και καταγμάτων.
Θα είναι πολύ χρήσιμο αν το πρόσωπο επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης είναι επίσης πληρεξούσιός σας σε θέματα υγείας – δηλαδή το πρόσωπο που έχετε ορίσει να παίρνει αποφάσεις για τη φροντίδα της υγείας σας σε περίπτωση που δεν είστε σε θέση να τις λάβετε εσείς οι ίδιοι. Για να ορίσετε πληρεξούσιο άτομο στις ΗΠΑ, απαιτείται ένα νομικό, επικυρωμένο έγγραφο που ονομάζεται «διαρκές πληρεξούσιο για υγειονομική περίθαλψη». Τέτοια έγγραφα διατίθενται δωρεάν στο διαδίκτυο (συνήθως στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας της πολιτείας όπου διαμένει κανείς ή κάποιου μη κερδοσκοπικού φορέα, όπως ο Εθνικός Οργανισμός Φροντίδας Τελικού Σταδίου και Παρηγορητικής Φροντίδας (http://www.caringinfo.org/). Το έγγραφο μπορεί επίσης να συνταχθεί από έναν δικηγόρο.
Εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε ένα σύστημα ιατρικού συναγερμού
Εάν πέσετε και δεν είστε σε θέση να καλέσετε για βοήθεια, ένα σύστημα ιατρικού συναγερμού μπορεί να καλέσει τα πρόσωπα επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης και το 166 με το πάτημα ενός κουμπιού.
Το κουμπί βρίσκεται σε μια συσκευή την οποία μπορείτε να φοράτε ως κρεμαστό στον λαιμό σας ή ως βραχιόλι στον καρπό σας. Η συσκευή επικοινωνεί μέσω τεχνολογίας κινητής ή σταθερής τηλεφωνίας με τα πρόσωπα που μπορούν να σας βοηθήσουν. Ορισμένες συσκευές έχουν ενσωματωμένο σύστημα ανίχνευσης πτώσεων και μπορούν να καλέσουν για βοήθεια αν ανιχνεύσουν ότι έχετε πέσει. Μπορείτε επίσης να ειδοποιήσετε ότι βιώνετε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης μέσω μιας εφαρμογής για smartphone (έξυπνο τηλέφωνο), smart watch (έξυπνο ρολόι) ή smart speaker (έξυπνο ηχείο).
Το κόστος για την υπηρεσία στις ΗΠΑ κυμαίνεται από 20 έως 50 δολάρια τον μήνα, ενώ ο εξοπλισμός μπορεί να έχει ένα πρόσθετο κόστος.
Ποιες πρέπει να είναι οι πρώτες σας ενέργειες
Αν πέσετε, μπορεί να βρεθείτε σε σύγχυση ή αδυναμία, αλλά, αν μπορείτε, προσπαθήστε να κάνετε δύο πράγματα:
Εάν πέσετε και δεν είστε σε θέση να καλέσετε για βοήθεια, ένα σύστημα ιατρικού συναγερμού μπορεί να καλέσει τα πρόσωπα επικοινωνίας έκτακτης ανάγκης και το 166 με το πάτημα ενός κουμπιού.
Πρώτον, παρατηρήστε τι έχετε πάθει και ποια είναι τα συμπτώματά σας. «Εξετάστε το σώμα σας το συντομότερο δυνατόν. Μπορείτε να κουνήσετε τα δάχτυλα των ποδιών σας και να τα αισθανθείτε; Μήπως χτυπήσατε το κεφάλι σας και χάσατε τις αισθήσεις σας; Μήπως έχετε κοπεί και αιμορραγείτε;», ρωτά η δρ Webb. Δεύτερον, ζητήστε βοήθεια αμέσως. Μην αναβάλλετε αυτή την επικοινωνία, ακόμη και αν νομίζετε ότι είστε καλά.
Μάθετε ποιον πρέπει να καλέσετε
Μερικές φορές είναι προφανές ότι πρέπει να καλέσετε το 166 μετά από μια πτώση. Μπορεί να αιμορραγείτε ή να έχετε έντονο πόνο στο ισχίο ή στην πλάτη, που σας ακινητοποιεί.
Μπορεί όμως να μην είναι σαφές ότι έχετε χτυπήσει και ότι έχετε κάποια κάκωση που απαιτεί επίσκεψη στο νοσοκομείο. Πώς μπορείτε να καταλάβετε τη διαφορά; «Αν χτυπήσετε στο κεφάλι, είναι πάντα προτιμότερο να μεριμνήσετε για την ασφάλειά σας και να πάτε αμέσως σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών», συνιστά η δρ Webb. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν λαμβάνετε αντιπηκτικό και χτυπήσατε στο κεφάλι: Μπορεί να προκληθεί σοβαρή αιμορραγία στον εγκέφαλο, ακόμη και αν νομίζετε ότι είστε καλά.
Αν δεν έχετε χτυπήσει στο κεφάλι, δεν πονάτε και μπορείτε να κινήσετε όλα σας τα μέλη, είναι καλό να μιλήσετε με τον γιατρό της πρωτοβάθμιας φροντίδας και να τον ρωτήσετε αν χρειάζεται να σας δει, προτείνει η δρ Webb.
Αν δεν χρειάζεται, παραμείνετε σε εγρήγορση για τυχόν όψιμα σημάδια τραυματισμού. «Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν μερικές ώρες ή και ημέρες αργότερα», επισημαίνει η δρ Webb. «Παρατηρήστε για τυχόν πονοκέφαλο, ζαλάδα, έλλειψη ισορροπίας, μυϊκή αδυναμία ή μούδιασμα, δυσκολία στην ομιλία, αίσθηση λιποθυμίας, αλλαγές στη λειτουργία της ουροδόχου κύστης ή του εντέρου, πόνο στους μυς ή στις αρθρώσεις, πόνο στον αυχένα ή στην πλάτη ή θαμπή όραση. Επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για να αναφέρετε αυτά τα συμπτώματα αμέσως».
Τι μπορείτε να περιμένετε
Το τι θα συμβεί στο νοσοκομείο ή στο ιατρείο του γιατρού σας εξαρτάται από τον τραυματισμό σας.
Στο ιατρείο θα πρέπει να περιμένετε ερωτήσεις σχετικά με το τι προκάλεσε την πτώση. Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει κλινική εξέταση και έναν βασικό έλεγχο της όρασης, της ισορροπίας και των νοητικών ικανοτήτων. Επίσης, θα ελέγξει τα φάρμακά σας και θα προσπαθήσει να καθορίσει μήπως η πτώση οφειλόταν σε κάποια υποκείμενη πάθηση. Μπορεί, τέλος, να ζητήσει ακτινογραφίες για να ελέγξει για τυχόν κατάγματα οστών ή για τραυματισμό στο κεφάλι.
Στο νοσοκομείο θα σας κάνουν τομογραφία εγκεφάλου εάν έχετε χτυπήσει στο κεφάλι και ακτινογραφίες αν ο γιατρός υποπτευθεί ότι έχετε κάποιο κάταγμα. Μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση σε περίπτωση άσχημου κατάγματος, όπως ένα κάταγμα ισχίου. Μετά από μια επίσκεψη ή νοσηλεία στο νοσοκομείο, μπορεί να χρειαστεί να πάτε σε κάποιο κέντρο αποκατάστασης, να κάνετε θεραπεία ως εξωτερικός ασθενής (π.χ. φυσικοθεραπεία) ή να κλείσετε ραντεβού με τον γιατρό για παρακολούθηση.
Γνωρίζοντάς τα όλα αυτά από πριν, έχετε το χρονικό περιθώριο να σκεφτείτε πώς θα αντιμετωπίσετε τα πρακτικά ζητήματα μιας πτώσης και αυτά που προκύπτουν κατά την περίοδο της ανάρρωσης. Πώς θα λαμβάνετε προμήθειες από το σούπερ μάρκετ και πώς θα φροντίσετε τον εαυτό σας; Έχετε την οικονομική άνεση να προσλάβετε βοηθούς που θα σας στηρίξουν στη διάρκεια της ανάρρωσης; Ποιες εταιρείες βοηθών υγείας θεωρούνται αξιόπιστες στην πόλη σας; Τι θα κάνετε με τις μετακινήσεις; Συζητήστε με την οικογένειά σας ή με τον πληρεξούσιο φροντίδας της υγείας σας σχετικά με τις υπάρχουσες επιλογές – για κάθε ενδεχόμενο. Είναι καλύτερα να είστε προετοιμασμένοι από νωρίς.
Βασικές οδηγίες για την πρόληψη των πτώσεων
Οι πτώσεις αποτελούν βασική αιτία τραυματισμού και θανάτου στα άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Ωστόσο, οι περισσότερες πτώσεις μπορούν να προληφθούν.
Ένας από τους σημαντικότερους τρόπους πρόληψης των πτώσεων είναι η απομάκρυνση των επικίνδυνων αντικειμένων από το σπίτι –και τον χώρο εργασίας, εάν είναι δυνατόν– όπως ολισθηρά χαλάκια, ηλεκτρικά καλώδια στο πάτωμα και έπιπλα που εμποδίζουν τη δίοδο. Βεβαιωθείτε ότι οι κουπαστές είναι καλά στερεωμένες στον τοίχο και ότι δεν έχουν καεί οι λάμπες στα φωτιστικά.
Τοποθετήστε λαβές και αντιολισθητικά πατάκια στο μπάνιο και προσθέστε νυχτερινά φώτα σε όλο το σπίτι για τις νυχτερινές επισκέψεις στην τουαλέτα ή στην κουζίνα.
Άλλες μέθοδοι που μπορούν επίσης να βοηθήσουν είναι οι εξής:
• Αν έχετε κάποιο βοήθημα βάδισης, χρησιμοποιείτε το πάντα. Μη στηρίζεστε στα έπιπλα για να διασχίσετε ένα δωμάτιο. Χρησιμοποιήστε το μπαστούνι σας ή τον περιπατητήρα.
• ∆ώστε στο σώμα σας λίγο χρόνο να προσαρμοστεί όταν σηκώνεστε από το κρεβάτι. Μείνετε λίγο καθιστοί, αποκτήστε αντίληψη του χώρου γύρω σας, στη συνέχεια σηκωθείτε όρθιοι και περιμένετε μερικά δευτερόλεπτα προτού κάνετε το πρώτο βήμα.
• Αντιμετωπίστε τις υποκείμενες παθήσεις. Μήπως έχετε κακή ισορροπία ή μειωμένη όραση, πόνο στις αρθρώσεις ή ανεπιθύμητες ενέργειες από φάρμακα; Συζητήστε με τον γιατρό σας σχετικά με το πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο πτώσης που σχετίζεται με αυτά τα προβλήματα.
Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε την Ειδική Έκθεση Υγείας του Χάρβαρντ με τίτλο Preventing Falls (Πρόληψη των πτώσεων) (www.health.harvard.edu/pf).
