Φέρτε στο μυαλό σας την εικόνα της καρδιακής προσβολής (έμφραγμα) και πιθανότατα θα σκεφτείτε κάποιον να πιάνει το στήθος του σφαδάζοντας από τον πόνο, να μεταφέρεται εσπευσμένα στο νοσοκομείο, ακόμη και να καταλήγει πριν προλάβει να φτάσει. Ενώ αυτό το σενάριο συμβαίνει, η πραγματικότητα συχνά διαφέρει αρκετά.
Ο λόγος είναι ότι η καρδιακή προσβολή δεν ακολουθεί μια γραμμική ή τυπική πορεία. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι σοβαρά ή ανεπαίσθητα. Η υποκείμενη διεργασία που προκαλεί μια καρδιακή προσβολή μπορεί να διαφέρει. Ένας ασθενής υπάρχει περίπτωση να εμφανίζει σημαντική καρδιακή βλάβη ή μικρή έως καθόλου.
«Δεν εκδηλώνονται όλες οι καρδιακές προσβολές με τον ίδιο τρόπο, επομένως η διάγνωση μιας καρδιακής προσβολής απαιτεί τον συνδυασμό της κρίσης του γιατρού, των ενδείξεων και των συμπτωμάτων, και των αποτελεσμάτων των εξετάσεων», λέει ο δρ Peter Libby, καρδιολόγος στο Καρδιολογικό και Αγγειολογικό Κέντρο του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Τι ακριβώς είναι μια καρδιακή προσβολή;
Ο μεγαλύτερος αριθμός καρδιακών προσβολών εμφανίζεται όταν μία από τις στεφανιαίες αρτηρίες (τα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά με αίμα) δεν είναι σε θέση να μεταφέρει αρκετό αίμα σε μια περιοχή της καρδιάς ή δεν μεταφέρει καθόλου αίμα. Η πιο συχνή υποκείμενη αιτία είναι ο σχηματισμός λιπώδους (αθηρωματικής) πλάκας σε μία ή περισσότερες στεφανιαίες αρτηρίες.
Υπάρχουν δύο διαφορετικοί μηχανισμοί που προκαλούν αυτή τη βλάβη στην αιμάτωση της καρδιάς. Σύμφωνα με τους γιατρούς, ορίζονται ως καρδιακή προσβολή τύπου 1 και τύπου 2. «Η διάκριση είναι σημαντική, καθώς οι διαφορετικοί τύποι καρδιακής προσβολής μπορεί να αντιμετωπίζονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο», λέει ο δρ Libby. Ας εξετάσουμε τον καθένα ξεχωριστά:
Τύπου 1. Σε μια καρδιακή προσβολή τύπου 1, η επικάλυψη μιας αθηρωματικής πλάκας υφίσταται ρήξη και απελευθερώνει χημικές ουσίες που πυροδοτούν τον σχηματισμό θρόμβου αίματος. Ο θρόμβος φράσσει την αρτηρία, εμποδίζοντας τη ροή του αίματος προς ένα τμήμα της καρδιάς.
Τύπου 2. Μια καρδιακή προσβολή τύπου 2 δεν περιλαμβάνει ρήξη αθηρωματικής πλάκας. Αντίθετα, παρουσιάζεται όταν υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ της ποσότητας αίματος που χρειάζεται ένα τμήμα του καρδιακού μυός και της παροχής αίματος στη στεφανιαία αρτηρία που τροφοδοτεί αυτή την περιοχή της καρδιάς.
Αυτό που πυροδοτεί αυτού του τύπου την καρδιακή προσβολή μπορεί να είναι μια πάθηση η οποία προκαλεί επιπρόσθετη καταπόνηση στην καρδιά, όπως η γρίπη ή η πνευμονία, ένας μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός, που έχει ως αποτέλεσμα την ταχυκαρδία ή μια σημαντική κορύφωση της αρτηριακής πίεσης.
Συμπτώματα της καρδιακής προσβολής
Όταν συμβεί μια καρδιακή προσβολή, μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλα συμπτώματα. Το πιο κοινό είναι η τυπική στηθάγχη, που συνήθως περιγράφεται ως αφόρητη πίεση, σφίξιμο, βάρος ή ενίοτε πόνος σαν μαχαιριά ή κάψιμο.
Ο στόχος έπειτα από την πρώτη καρδιακή προσβολή είναι απλός: να αποφύγουμε μια δεύτερη και να προλάβουμε την περαιτέρω αποδυνάμωση του μυοκαρδίου.
Ο πόνος στο στήθος τείνει να εντοπίζεται είτε στο κέντρο του στήθους είτε ακριβώς κάτω από το κέντρο του θώρακα και μπορεί να επεκταθεί στα χέρια, στην κοιλιά, στον αυχένα ή στο κάτω μέρος των σιαγόνων. Επίσης, είναι δυνατό να υφίσταται κανείς καρδιακή προσβολή χωρίς να το γνωρίζει. Αυτή είναι γνωστή ως σιωπηρή καρδιακή προσβολή. Τα συμπτώματα δεν έχουν την ένταση μιας κλασικής καρδιακής προσβολής, αντίθετα ενδέχεται να έχουν τη μορφή διακεκομμένης δυσφορίας στο στήθος, πόνου στο ένα ή και στα δύο χέρια, στον αυχένα ή στις σιαγόνες. Μπορεί να παρουσιάζεται ακόμα απότομη δύσπνοια, κρύος ιδρώτας ή αίσθηση ναυτίας ή ζάλης. «Καθώς το άτομο αντιλαμβάνεται αυτά τα συμπτώματα ως αρκετά ήπια και σύντομα, συχνά τα παρερμηνεύει ως συνήθεις μικροενοχλήσεις, όπως δυσπεψία ή στομαχικός καύσος», λέει ο δρ Libby.
Διάγνωση μιας καρδιακής προσβολής
Εάν έχετε κάποια υποψία ότι μπορεί να παθαίνετε καρδιακή προσβολή, μη διστάζετε: καλέστε το 166. Από τη στιγμή που θα σας παραλάβουν για να σας παρασχεθεί ιατρική φροντίδα, το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό θα εξετάσει εν συντομία τα συμπτώματά σας.
Όταν υπάρχει ανησυχία για εκδήλωση καρδιακής προσβολής, ο γιατρός θα ζητήσει αμέσως ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) και μια εξέταση αίματος προκειμένου να μετρηθεί το επίπεδο της τροπονίνης, μιας πρωτεΐνης που εκλύεται στην κυκλοφορία του αίματος όταν παρουσιάζεται οποιοσδήποτε τύπος καρδιακής βλάβης.
Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση, οι γιατροί συνεκτιμούν τις υψηλές τιμές τροπονίνης και ορισμένες μεταβολές στην ηλεκτρική καταγραφή του ΗΚΓ. Χρησιμοποιούνται και οι δύο εξετάσεις, καθώς οποιαδήποτε από τις δύο μπορεί να είναι φυσιολογική ή να δείξει ελάχιστες μόνο μεταβολές στο πιο πρώιμο στάδιο μιας καρδιακής προσβολής.
Στην πραγματικότητα, ακόμη και με φυσιολογικά αποτελέσματα στο ΗΚΓ και στην τροπονίνη, οι γιατροί του τμήματος επειγόντων περιστατικών θα ξεκινήσουν αμέσως θεραπεία εάν τα συμπτώματά σας υποδηλώνουν έντονα την ύπαρξη καρδιακής προσβολής, ιδίως εάν έχετε πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου.
Αρχική θεραπεία
Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεών σας δείχνουν ότι εμφανίζετε καρδιακή προσβολή τύπου 1 ή τύπου 2, συνήθως ο γιατρός θα σας χορηγήσει αμέσως αρκετά φάρμακα. Σε αυτά συγκαταλέγονται η ασπιρίνη, μια στατίνη σε υψηλή δόση (όπως η ατορβαστατίνη ή η ροσουβαστατίνη) και ένας β-αποκλειστής, προκειμένου να επιβραδύνει την καρδιακή συχνότητά σας και να μειώσει την καταπόνηση της καρδιάς. Επίσης, θα λάβετε μια ενδοφλέβια έγχυση ηπαρίνης – ένα φάρμακο που αποτρέπει τη θρόμβωση.
Εάν διαγνωστείτε με σοβαρή υποψία καρδιακής προσβολής τύπου 1, με πλήρη απόφραξη αρτηρίας, ο γιατρός θα σας παραπέμψει πιθανότατα στο εργαστήριο καθετηριασμού της καρδιάς για αγγειοπλαστική και τοποθέτηση ενδοπρόθεσης (στεντ), μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία για τον καθαρισμό και τη διάνοιξη της αρτηρίας. Αυτή η επέμβαση μπορεί να αποκαταστήσει τη ροή του αίματος προς τον τραυματισμένο καρδιακό μυ και να ελαχιστοποιήσει τη μόνιμη βλάβη.
Σε περίπτωση διάγνωσης καρδιακής προσβολής τύπου 2, ο στόχος είναι η αποκατάσταση της αναντιστοιχίας μεταξύ παροχής και ζήτησης αίματος. Επιπλέον των φαρμάκων που προαναφέρθηκαν, θα χρειαστείτε θεραπεία για οποιαδήποτε παθολογική κατάσταση καταπόνησε την καρδιά σας, όπως μια λοίμωξη ή ένας μη φυσιολογικός ταχύς ρυθμός.
Μόλις η κατάστασή σας σταθεροποιηθεί, ο γιατρός σας θα σχεδιάσει μια στρατηγική ώστε να βοηθήσει στην ανάρρωσή σας.
«Ο στόχος έπειτα από την πρώτη καρδιακή προσβολή είναι απλός: να αποφύγουμε μια δεύτερη και να προλάβουμε την περαιτέρω αποδυνάμωση του μυοκαρδίου, η οποία μπορεί να καταλήξει σε καρδιακή ανεπάρκεια», λέει ο δρ Libby. Αυτό συνεπάγεται αλλαγές στη διατροφή, τακτική άσκηση, μια εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή και ίσως παραπομπή για καρδιακή αποκατάσταση.
