Μπορεί να είναι κάποιος περίεργος πόνος ή κάποιες καινούργιες ρυτίδες ή οι πιο χοντροί φακοί στα γυαλιά που μας το θυμίζουν: ό,τι και να είναι, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο οργανισμός μας δεν λειτουργεί πλέον τόσο αποδοτικά όσο αυξάνονται τα κεράκια στην τούρτα γενεθλίων.
Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν επίσης το πόσο καλά ο οργανισμός μας απορροφά ή αποβάλλει τα φάρμακα που λαμβάνουμε για διάφορες σωματικές ή ψυχικές παθήσεις.
Γνωρίζουμε ότι ο οργανισμός μας δεν λειτουργεί πλέον τόσο αποδοτικά όσο αυξάνονται τα κεράκια στην τούρτα γενεθλίων.
«Μέρος της διαδικασίας της γήρανσης είναι η φυσική έκπτωση ορισμένων οδών απέκκρισης», παρατηρεί η Gretchen Stern, κλινική φαρμακοποιός στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. «Αυτός είναι ο λόγος που οι ηλικιωμένοι είναι ίσως καλύτερα να λαμβάνουν χαμηλότερες δόσεις ορισμένων φαρμάκων, ενώ ίσως είναι πιο ασφαλές να αποφεύγουν εντελώς κάποια άλλα».
Παράγοντες κινδύνου
Οι ενήλικες 65 ετών και άνω χρησιμοποιούν περισσότερα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα στις ΗΠΑ. Οι μισοί χρησιμοποιούν ένα τέτοιο προϊόν σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση, ενώ το ένα τέταρτο χρησιμοποιεί έναν συνδυασμό 10 ή περισσότερων συνταγογραφούμενων και μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων.
Οι ηλικιωμένοι έχουν επίσης επτά φορές περισσότερες πιθανότητες από τα νεότερα άτομα να εμφανίσουν κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια από φάρμακο η οποία θα τους οδηγήσει στο νοσοκομείο, λέει η Stern, αν και το 80% αυτών των επιπλοκών μπορούν να προληφθούν.
Γιατί οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευάλωτοι σε ορισμένα φάρμακα με την πάροδο των ετών;
Έχουν περισσότερα προβλήματα υγείας. Σχεδόν 95% των ατόμων 65 ετών και άνω έχουν τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση, όπως αρθρίτιδα, καρδιοπάθεια ή διαβήτη, και 80% έχουν δύο ή περισσότερες.
Η μυϊκή τους μάζα μειώνεται. Λόγω της χαμηλότερης μυϊκής μάζας –και συχνά λόγω μιας ανακατανομής του λίπους– τα φάρμακα δεν μπορούν να μετακινηθούν προς ή από ορισμένες περιοχές του σώματος, όπως σε ένα νεότερο άτομο.
Γίνονται πιο ευπαθείς. Η ευπάθεια δεν είναι πάντα εύκολο να μετρηθεί, αλλά συνήθως περιλαμβάνει ένα μείγμα μυϊκής αδυναμίας, βραδύτητας στη βάδιση, μη ηθελημένης απώλειας βάρους και εξάντλησης.
Είναι πιο ευαίσθητοι στις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων. Φάρμακα που είναι πιο εύκολα ανεκτά από ένα νεότερο άτομο μπορεί να ταλαιπωρήσουν έναν ηλικιωμένο, με ανεπιθύμητες ενέργειες όπως αϋπνία, ζάλη, υπνηλία, κεφαλαλγία, ναυτία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα.
Φάρμακα προς παρακολούθηση
Ποια μη συνταγογραφούμενα φάρμακα θα πρέπει να επανεξετάσετε αν είστε 65 ετών και άνω; Η Stern επισημαίνει τέσσερα συχνά παραδείγματα και προσφέρει συμβουλές για καλύτερες επιλογές. Φροντίστε να συζητήσετε πρώτα με τον γιατρό σας αν τυχόν θέλετε να αλλάξετε κάποιο φάρμακο.
Ασπιρίνη. Αυτό το βασικό μη συνταγογραφούμενο φάρμακο «αραιώνει» το αίμα – δηλαδή, το εμποδίζει να σχηματίσει θρόμβους. Αυτό βοηθά να μειωθεί ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής ή αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, και αυτός είναι ο λόγος που η χαμηλή δόση ασπιρίνης συνταγογραφείται συχνά σε άτομα με καρδιαγγειακή νόσο. Όμως ο κίνδυνος μειζόνων αιμορραγικών προβλημάτων αυξάνεται με την ηλικία.
Εναλλακτικά: Αν χρησιμοποιείτε ασπιρίνη περιστασιακά ως παυσίπονο και η ηπατική σας λειτουργία (η λειτουργία του συκωτιού) είναι φυσιολογική, θα μπορούσατε να την αντικαταστήσετε με ακεταμινοφαίνη (παρακεταμόλη). Αν λαμβάνετε ασπιρίνη για την πρόληψη καρδιαγγειακών επιπλοκών –αλλά δεν έχετε διαγνωσμένη καρδιοπάθεια ή λαμβάνετε και άλλο αντιπηκτικό φάρμακο–, μιλήστε με τον γιατρό σας σχετικά με το κατά πόσο είναι ασφαλές να τη συνεχίσετε.
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Τα αναλγητικά αυτά (συμπεριλαμβανομένης της ιβουπροφαίνης και της ναπροξένης), τα οποία χρησιμοποιούνται ευρέως για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, που πλήττει πάνω από τους μισούς Αμερικανούς 75 ετών και άνω, δημιουργούν επίσης κίνδυνο αιμορραγίας, ιδίως στο γαστρεντερικό σύστημα. Επιπλέον, τα ΜΣΑΦ μπορεί να συμβάλουν στην ανάπτυξη νεφρικών προβλημάτων ή οιδήματος (πρήξιμο) στα πόδια σε άτομα με καρδιολογικά προβλήματα.
Εναλλακτικά: Αν η ηπατική σας λειτουργία είναι φυσιολογική, δοκιμάστε την ακεταμινοφαίνη. Τα ΜΣΑΦ σε μορφή τοπικής κρέμας ή αλοιφής μπορούν να ανακουφίσουν από τον πόνο της αρθρίτιδας χωρίς να απορροφηθούν σε ολόκληρο το σώμα.
Αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPI). Οι μη συνταγογραφούμενοι PPI, οι οποίοι συχνά χρησιμοποιούνται μακροχρόνια για την αντιμετώπιση της παλινδρόμησης των οξέων ή της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ), περιλαμβάνουν τη λανσοπραζόλη, την εσομεπραζόλη και την ομεπραζόλη. Επειδή όμως μεταβάλλουν την οξύτητα του στομάχου, μπορεί να ευνοήσουν βακτηριακές λοιμώξεις που συχνά είναι χειρότερες στους ηλικιωμένους, όπως η πνευμονία. Οι PPI μπορεί επίσης να μειώσουν την ποσότητα της βιταμίνης B12, της βιταμίνης D και του ασβεστίου που απορροφάται από τις τροφές.
Εναλλακτικά: Τα αντιόξινα, όπως το ανθρακικό ασβέστιο, δεν επηρεάζουν τόσο πολύ την παραγωγή οξέων στο στομάχι και μπορούν να λαμβάνονται όποτε υπάρχει ανάγκη. Ρωτήστε τον γιατρό σας πώς μπορείτε να τροποποιήσετε τη διατροφή σας για να ανακουφιστείτε από την παλινδρόμηση οξέων ή αν μπορείτε να μειώσετε τη δόση του PPI.
Διφαινυδραμίνη. Αυτό το αντιαλλεργικό είναι επίσης ένα δημοφιλές βοήθημα για τον ύπνο. Ωστόσο, η διφαινυδραμίνη και άλλα από τα λεγόμενα αντιισταμινικά πρώτης γενιάς (συμπεριλαμβανομένης της βρωμοφαινιραμίνης και της χλωροφαιναμίνης) μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση, παραλήρημα, ξηροστομία και ξηροφθαλμία, δυσκοιλιότητα, θαμπή όραση και πτώσεις.
Εναλλακτικά: Για συμπτώματα αλλεργίας, δοκιμάστε ένα αντιισταμινικό νεότερης γενιάς, όπως η σετιριζίνη, η λοραταδίνη ή η φεξοφεναδίνη. Για την αϋπνία, ένα συμπλήρωμα μελατονίνης είναι ασφαλέστερη επιλογή, προτείνει η Stern.
