Μια «φυσιολογική» τιμή αρτηριακής πίεσης μήπως είναι πολύ υψηλή για τις γυναίκες;

Mπορεί μια τιμή αρτηριακής πίεσης που είναι φυσιολογική σύμφωνα με τα σημερινά πρότυπα να θέτει, παρ’ όλα αυτά, μια γυναίκα σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιοπάθεια και βλάβες των αιμοφόρων αγγείων;

Μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2021 στο Circulation υπαινίσσεται ότι κάτι τέτοιο ενδέχεται να ισχύει. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ακόμη και μια «φυσιολογική» συστολική αρτηριακή πίεση (η «μεγάλη») που είναι κάτω από 120 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg) μπορεί ενδεχομένως να αυξάνει τον κίνδυνο σε μια γυναίκα για καρδιαγγειακό επεισόδιο – π.χ., καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή ανάγκη για επέμβαση διάνοιξης μιας αρτηρίας. Οι άνδρες, από την άλλη μεριά, δεν έφθαναν στο ίδιο υψηλότερο επίπεδο κινδύνου, παρά μόνο όταν η αρτηριακή τους πίεση ανερχόταν σε 130-139 mm Hg, επίπεδο που ορίζεται ως υπέρταση σταδίου 1 (βλ. «Τρέχοντα πρότυπα για την αρτηριακή πίεση», σελ. 3). Η μελέτη αυτή δείχνει απλώς μια συσχέτιση του αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου με χαμηλότερες τιμές αρτηριακής πίεσης στις γυναίκες, σε σύγκριση με τους άνδρες. Το ερώτημα κατά πόσο μια γυναίκα μπορεί πράγματι να ωφεληθεί από την ενεργητική προσπάθεια μείωσης της ήδη «φυσιολογικής» αρτηριακής πίεσης σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα παραμένει αναπάντητο προς το παρόν, δηλώνει ο δρ Randall Zusman, διευθυντής του Τμήματος Υπέρτασης του Καρδιολογικού Κέντρου στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ. 

Επομένως, είναι ίσως πολύ νωρίς για να αλλάξουμε τις κατευθυντήριες οδηγίες για τις γυναίκες εξαιτίας αυτών των ευρημάτων. Απαιτούνται περισσότερες έρευνες προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα. Επιπλέον, η συγκεκριμένη μελέτη είχε κάποιους σημαντικούς περιορισμούς, επισημαίνει ο δρ Zusman.

Κατ’ αρχάς, δεν επρόκειτο για μια τυχαιοποιημένη μελέτη, σχεδιασμένη να ανιχνεύσει διαφορές μεταξύ ατόμων που λάμβαναν ή δεν λάμβαναν αντιυπερτασική αγωγή. Συνεπώς, δεν μπορεί να καθορίσει με ακρίβεια τα οφέλη ή τους κινδύνους από μια πιο επιθετική θεραπεία μείωσης της αρτηριακής πίεσης.

Επίσης, η σχέση μεταξύ αρτηριακής πίεσης και καρδιαγγειακού κινδύνου δεν είναι γραμμική. Άλλη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στις 17 Φεβρουαρίου 2021 στην ηλεκτρονική έκδοση του JAMA Network Open, διαπίστωσε ότι, αν η διαστολική (η «μικρή») αρτηριακή πίεση είναι πολύ χαμηλή, αυτό εμπεριέχει επίσης κινδύνους, παρατηρεί ο δρ Zusman.

Οι δύο τιμές συχνά συνδέονται. Συνήθως, όταν ένα φάρμακο μειώνει τη συστολική αρτηριακή πίεση, η διαστολική μειώνεται και αυτή. Επομένως, η παραπάνω μελέτη θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στο πλαίσιο μιας γενικότερης έρευνας και όχι μεμονωμένα.

Πληροφορίες για τη μελέτη

Οι ερευνητές εξέτασαν περίπου 27.000 άτομα (54% γυναίκες) που συμμετείχαν σε τέσσερις μελέτες εξωνοσοκομειακών υποπληθυσμών. Κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε καρδιαγγειακή νόσο στην έναρξη της μελέτης και όλοι υποβλήθηκαν σε μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης στην πάροδο του χρόνου.

Οι συμμετέχοντες τέθηκαν σε παρακολούθηση για διάστημα έως 28 ετών και στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου περισσότερα από 7.000 άτομα (44% γυναίκες) ανέπτυξαν κάποιον τύπο καρδιαγγειακής νόσου. Περίπου 3.400 από τους συμμετέχοντες υπέστησαν καρδιακή προσβολή, 4.081 παρουσίασαν καρδιακή ανεπάρκεια και 1.901 υπέστησαν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Οι ερευνητές εξέτασαν πώς συνδέονταν οι τιμές αρτηριακής πίεσης με τον κίνδυνο, μετά από διόρθωση για άλλους παράγοντες, όπως το σωματικό βάρος, το επίπεδο χοληστερόλης, ο διαβήτης, οι συνήθειες ως προς το κάπνισμα και η λήψη αντιυπερτασικής θεραπείας.

Διαπίστωσαν πως όχι μόνο ο συνολικός κίνδυνος των γυναικών για καρδιαγγειακά προβλήματα ξεκινούσε από χαμηλότερες τιμές αρτηριακής πίεσης σε σχέση με τους άνδρες, αλλά επίσης ότι αυτό συνέβαινε ακόμη και εντός του «φυσιολογικού» εύρους αρτηριακής πίεσης. Για παράδειγμα, ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής στις γυναίκες άρχιζε να αυξάνεται με τιμές συστολικής 110 έως 119 mm Hg, οι οποίες εμπίπτουν εντελώς στο εύρος των φυσιολογικών τιμών. Ο κίνδυνος καρδιακής προσβολής που είχαν οι γυναίκες σε αυτό το επίπεδο ήταν ίδιος με εκείνον που είχαν οι άνδρες με συστολική πίεση 160, ένα επίπεδο που ταξινομείται ως υπέρταση σταδίου 2.

Ο κίνδυνος καρδιακής ανεπάρκειας αυξανόταν στις γυναίκες με τιμή συστολικής 110 έως 119.

Οι άνδρες δεν είχαν τον ίδιο βαθμό κινδύνου παρά μόνο όταν η συστολική τους πίεση έφθανε το 120 έως 129, επίπεδο που ταξινομείται ως αυξημένη αρτηριακή πίεση.

Επίσης, οι γυναίκες είχαν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο όταν οι τιμές της συστολικής πίεσης ήταν 120 έως 129, ενώ ισοδύναμο κίνδυνο είχαν οι άνδρες με τιμές 140 έως 149, δηλαδή υπέρταση σταδίου 2. 

Οι ερευνητές σχολίασαν ότι αυτό ίσως συμβαίνει γιατί, κατά μέσον όρο, οι υγιείς ενήλικες γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερη αρτηριακή πίεση από τους υγιείς ενήλικους άνδρες.

Υπέθεσαν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε διαφορές στον τρόπο δομής και λειτουργίας των αιμοφόρων αγγείων στις γυναίκες. Οι αρτηρίες των γυναικών τείνουν να είναι μικρότερες και, επομένως, οι αυξήσεις της αρτηριακής πίεσης μπορεί να είναι περισσότερο βλαπτικές σε χαμηλότερα επίπεδα.

Τι σημαίνει αυτό για εσάς; 

Αν και ο δρ Zusman δηλώνει ότι είναι πρόωρο να αλλάξουν οι κατευθυντήριες οδηγίες για την αρτηριακή πίεση με βάση αυτή τη μελέτη, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει οι γυναίκες να βγάλουν κάποια συμπεράσματα από τα ευρήματα. Δείτε μερικές από τις συστάσεις του:

Μην ανησυχείτε ιδιαίτερα για τις χαμη­λές τιμές. «Οι άνθρωποι συχνά με ρωτούν μήπως η αντιυπερτασική τους θεραπεία είναι υπερβολική», αναφέρει ο δρ Zusman. «Δεν μπορώ να σας πω πόσοι ασθενείς μου, άνδρες και γυναίκες, μου λένε: “Μήπως είναι πολύ χαμηλή η αρτηριακή μου πίεση;”». Η μελέτη αυτή δείχνει ότι –ιδίως για τις γυναίκες– η απάντηση είναι μάλλον όχι. 

«Θα χρησιμοποιούσα τις πληροφορίες της μελέτης για να καθησυχάσω κάποιον που με ρωτά μήπως η αρτηριακή του πίεση είναι πολύ χαμηλή: όχι, πιθανότατα δεν είναι, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αισθάνεται ζαλάδα, τάση για λιποθυμία ή κόπωση», δηλώνει ο δρ Zusman. 

Πάρτε στα σοβαρά τους καρδιαγγεια­κούς κινδύνους. Εάν η αρτηριακή σας πίε­ση εμπίπτει στην κατηγορία τιμών που θεωρούνται αυξημένες, ίσως αξίζει τον κόπο να διπλασιάσετε τις προσπάθειές σας για να υιοθετήσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής.

«Θα έλεγα να συνεχίσετε ό,τι κάνετε, αλλά επιπλέον να δείτε τι μπορείτε να κάνετε παραπάνω σχετικά με τις αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως περιορισμό του αλατιού, σωματική άσκηση και μείωση του βάρους, εάν χρειάζεται», προτείνει ο δρ Zusman.

Οι αλλαγές αυτές μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν μεθόδους μείωσης του στρες. 

Επαναξιολογήστε τον κίνδυνο. Εάν πολλά μέλη της οικογένειάς σας ανέπτυξαν καρδιοπάθεια, ιδίως σε νέα ηλικία, συζητήστε με τον γιατρό σας τι πρόσθετα μέτρα μπορείτε να λάβετε για να μειώσετε την αρτηριακή σας πίεση, συνιστά ο δρ Randall Zusman. 

Επικεντρωθείτε στη γενικότερη αίσθηση κα­λής υγείας. Η ποιότητα ζωής θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε συνδυασμό με τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης. «Δεν έχει νόημα να μετατρέψουμε ένα λειτουργικό άτομο που έχει συστολική πίεση 120 σε ένα άτομο με συστολική 110 το οποίο έχει ζαλάδες και σκοτοδίνες, με τη λογική ότι μπορεί να υπάρχει κάποιο όφελος για την καρδιά», παρατηρεί ο δρ Zusman. Παρακολουθείτε την αρτηριακή σας πίεση. Η έγκαιρη ανίχνευση και αντιμετώπιση της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί να σας βοηθήσει να προστατεύσετε την υγεία σας. Ζητάτε να σας μετρήσουν την αρτηριακή πίεση κάθε φορά που κάνετε κάποια ιατρική επίσκεψη.

«Δεν έχετε ιδέα πόσοι από τους ασθενείς μου δεν έχουν μετρήσει ποτέ την αρτηριακή τους πίεση», παρατηρεί ο δρ Zusman. Εάν σας μετρήσουν την πίεση, ρωτήστε ποιες είναι οι τιμές και αν άλλαξαν σε σχέση με παλαιότερες μετρήσεις σας. Επίσης, ίσως αξίζει τον κόπο να αγοράσετε ένα πιεσόμετρο για κατ’ οίκον χρήση. «Είναι φθηνό και εύχρηστο και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες». 

Δεν είναι μόνο η αρτηριακή πίεση που μετράει. Η συζήτηση σχετικά με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο θα πρέπει να περιλαμβάνει και άλλες παραμέτρους πέραν της αρτηριακής πίεσης. «Τα θέματα αυτά δεν είναι άσπρο-μαύρο. Υπάρχει μια μεγάλη γκρίζα περιοχή», παρατηρεί ο δρ Zusman. «Η αρτηριακή πίεση είναι μόνο ένας από τους παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη». Άλλες παράμετροι θα πρέπει να είναι η μείωση του επιπέδου της χοληστερόλης, η αποφυγή του καπνίσματος και ο έλεγχος του σωματικού βάρους.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν τον καρδιολογικό κίνδυνο.

Τρέχοντα πρότυπα για την αρτηριακή πίεση

Σήμερα, είτε είστε άνδρας είτε γυναίκα, η αρτηριακή πίεση ταξινομείται σύμφωνα με τις παρακάτω κατευθυντήριες οδηγίες:

Φυσιολογική αρτηριακή πίεση: Τιμή συστολικής πίεσης (η «μεγάλη») κάτω από 120 χιλιοστά στήλης υδραργύρου (mm Hg) και τιμή διαστολικής πίεσης (η «μικρή») κάτω από 80 mm Hg. 

Αυξημένη αρτηριακή πίεση: Τιμή συστολικής αρτηριακής πίεσης μεταξύ 120 και 129 mm Hg και τιμή διαστολικής μεταξύ 80 και 89 mm Hg. Εάν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, δεν θεωρείστε ότι έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση), αλλά η πίεσή σας είναι υψηλότερη από ό,τι θα έπρεπε να είναι. 

Υπέρταση Σταδίου 1: Τιμή συστολικής αρτηριακής πίεσης μεταξύ 130 και 139 mm Hg ή τιμή διαστολικής μεταξύ 80 και 89 mm Hg, ή και τα δύο. 

Υπέρταση Σταδίου 2: Τιμή συστολικής αρτηριακής πίεσης 140 mm Hg ή μεγαλύτερη, ή τιμή διαστολικής 90 mm Hg ή μεγαλύτερη, ή και τα δύο.