Φανταστείτε τα πρόσωπα στη ζωή σας σαν εργαζομένους σε μια εταιρεία που έχει ως αντικείμενο τη φροντίδα σας. Η εργασία του πληρεξουσίου σε θέματα υγείας –του προσώπου που θα λάβει αποφάσεις για την υγεία σας εάν δεν είστε πλέον σε θέση να τις λαμβάνετε μόνοι σας– θεωρείται ότι αντιστοιχεί σε ένα υψηλόβαθμο στέλεχος. Πολλοί ωστόσο αφήνουν αυτή τη θέση κενή ή δεν δίνουν αρκετές κατευθύνσεις στο άτομο που επιφορτίζουν με αυτόν τον ρόλο. Εάν το κάνετε αυτό, κινδυνεύετε να μην υπάρχει κανείς να εκπληρώσει τις επιθυμίες σας.
Πώς μπορείτε να αποφύγετε κάτι τέτοιο; Πρέπει να επιλέξετε προσεκτικά έναν πληρεξούσιο σε θέματα υγείας και στη συνέχεια να κάνετε σαφείς τις επιθυμίες σας στο άτομο αυτό. Απευθυνθήκαμε για συμβουλές σε αυτό το δύσκολο έργο στον δρα James Tulsky, επικεφαλής του Τμήματος Παρηγορητικής Ιατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital και πρόεδρο του Τμήματος Ψυχοκοινωνικής Ογκολογίας και Παρηγορητικής Φροντίδας στο Dana-Farber Cancer Institute.
Ε: Ποιο είναι το καταλληλότερο πρόσωπο γι’ αυτόν τον ρόλο;
A: Θα πρέπει να είναι κάποιος που εμπιστεύεστε, που σας γνωρίζει καλά, όπως ένας συγγενής ή φίλος. Το άτομο αυτό είναι απαραίτητο να έχει τη συναισθηματική ικανότητα και αυτοκυριαρχία ώστε να λαμβάνει αποφάσεις. Και οι αποφάσεις θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτό που θα θέλατε, ανεξάρτητα από το σενάριο υγείας ή το περιβάλλον, όπως ένα νοσοκομείο, μια μονάδα μακροχρόνιας φροντίδας ή το σπίτι σας.
Ε: Τι είδους σενάρια θα αντιμετωπίσει ο πληρεξούσιός σας;
A: Είναι δύσκολο να το προβλέψει κανείς. Οι ασθενείς βρίσκονται συχνά σε καταστάσεις όπου εμφανίζουν ανικανότητα, αλλά δεν είναι εγκεφαλικά νεκροί ή σε κωματώδη κατάσταση διαρκείας. Επομένως, δεν πρόκειται για ένα ερώτημα εάν [ο πληρεξούσιος] θα «τραβήξει την πρίζα». Συνήθως η κατάσταση είναι πιο περίπλοκη: ο ασθενής είναι σοβαρά, υπάρχουν αρκετές πιθανές θεραπευτικές επιλογές και τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με το τι θα συμβεί στη συνέχεια.
Παραδείγματος χάριν, μπορεί να έχετε χάσει την ικανότητα λήψης αποφάσεων λόγω μιας σοβαρής λοίμωξης. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Θα μπορούσαν να εφαρμοστούν επιθετικές θεραπείες και ίσως να υπάρχει μικρή πιθανότητα ανάρρωσης. Αυτό όμως πρέπει να αντισταθμιστεί με τη σκληρή πραγματικότητα του πόνου, του κόστους και της πιθανότητας ότι θα είστε σε σοβαρή ανικανότητα και χωρίς αντίληψη του περιβάλλοντος όταν αναρρώσετε. Ο πληρεξούσιος θα πρέπει να αποφασίσει για πόσο διάστημα θα συνεχίσετε να λαμβάνετε θεραπεία, και είναι δύσκολο. Γι’ αυτό ο πληρεξούσιος πρέπει να κατανοήσει τις επιθυμίες σας και πώς θα θέλατε να εφαρμοστούν σε κάθε περίσταση.
Ε: Πώς εκφράζετε τις επιθυμίες σας;
A: Μεσολαβεί μια διαδικασία. Πρέπει να κάνετε μια συζήτηση με τον πληρεξούσιό σας σχετικά με τις αξίες που πρεσβεύετε. Προτείνουμε να συζητήσετε την προσωπική σας πίστη ή τις πεποιθήσεις σας, ποιο πρόσωπο θα είναι διαθέσιμο να σας φροντίσει, την ποιότητα ζωής, την πιθανότητα άνοιας και ανικανότητας, καθώς και το οικονομικό και συναισθηματικό φορτίο της μακροχρόνιας φροντίδας. Συζητήστε σχετικά με το γεγονός ότι μπορεί να παρουσιαστούν σύνθετα ζητήματα και τι θα μπορεί να σημαίνει για τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν για λογαριασμό σας.
Oι αποφάσεις του πληρεξουσίου σε θέματα υγείας θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτό που θα θέλατε, ανεξάρτητα από το σενάριο υγείας ή το περιβάλλον, όπως ένα νοσοκομείο, μια μονάδα μακροχρόνιας φροντίδας ή το σπίτι σας.
Ε: Χρειάζεται να καταγράψετε τις επιθυμίες σας;
A: Μπορεί να είναι χρήσιμο να γράψετε μια επιστολή στον πληρεξούσιό σας, συνοψίζοντας τα όσα συζητήσατε, έτσι ώστε να μπορεί να ανατρέξει σε αυτά σε μια δύσκολη περίσταση. Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο να υπάρχει ένας κατάλογος, γιατί είναι σχεδόν βέβαιο ότι μπορεί να χρειαστείτε κάτι που δεν είχατε σκεφτεί. Πρόκειται περισσότερο για μια γενική κατανόηση του τι είδους αποφάσεις θα λαμβάνατε εσείς ο ίδιος/η ίδια.
Ε: Τι άλλο χρειάζεται από πλευράς εγγράφων;
A: Ένα νόμιμο έγγραφο είναι απαραίτητο προκειμένου να επισημοποιήσετε την επιλογή του πληρεξουσίου σας σε θέματα υγείας. Το έγγραφο χαρακτηρίζεται ως μόνιμο πληρεξούσιο για θέματα υγείας. Μπορείτε να ζητήσετε από έναν δικηγόρο/συμβολαιογράφο να συντάξει το πληρεξούσιο – στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες, ως μέρος της επίσημης «εκ των προτέρων οδηγίας» για την υγεία σας, όπου επίσης διατίθενται δωρεάν υποδείγματα εγγράφων στο διαδίκτυο, συνήθως στους ιστότοπους των Υπουργείων Υγείας. Τα έγγραφα πρέπει να επικυρωθούν από συμβολαιογράφο.
Ε: Ποιος πρέπει να γνωρίζει για το έγγραφο;
A: Ο πληρεξούσιός σας για θέματα υγείας και η ομάδα για τη φροντίδα της υγείας σας πρέπει να λάβουν ένα αντίγραφο του εγγράφου. Η ομάδα μπορεί μετά από αίτημά σας να αναρτήσει το έγγραφο στον ατομικό σας ηλεκτρονικό φάκελο ασθενούς. Εάν το βήμα αυτό παραλειφθεί και το έγγραφο δεν μπορεί να βρεθεί, θα είναι άχρηστο.
Ε: Τι συμβαίνει εάν δεν έχω πληρεξούσιο;
A: Εάν δεν υπάρχει ένα προφανές πρόσωπο για να λάβει αποφάσεις μεταξύ των συγγενών και των φίλων σας, το κράτος θα χρειαστεί ενδεχομένως να διορίσει έναν κηδεμόνα. Αυτό σημαίνει πως ένας ξένος θα ενεργεί για λογαριασμό σας και θα υποθέτει τι θα επιθυμούσατε. Είναι προτιμότερο να ορίσετε έναν πληρεξούσιο για θέματα υγείας τώρα, τη στιγμή που σκέφτεστε καθαρά και μπορείτε να εκφράσετε τις επιθυμίες σας.
Η εκ των προτέρων οδηγία για την υγεία σας
Η διαδικασία της «εκ των προτέρων οδηγίας» που ισχύει στις ΗΠΑ μπορεί να περιλαμβάνει τα παρακάτω έγγραφα για την προστασία της μελλοντικής φροντίδας υγείας που ίσως χρειαστεί να λάβει κανείς.
•Ένα μόνιμο πληρεξούσιο για θέματα περίθαλψης (από δικηγόρο), που ορίζει έναν πληρεξούσιο για θέματα υγείας, ο οποίος θα λάβει
αποφάσεις εάν ο εντολέας πλέον αδυνατεί.
• Μια «διαθήκη ζωής» (living will), η οποία αναφέρει τις προτιμήσεις του ατόμου σε περίπτωση που αδυνατεί να λάβει αποφάσεις για τον
εαυτό του.
• Μια φόρμα POLST (εντολές προς ιατρούς σχετικά με θεραπείες για τεχνητή υποστήριξη της ζωής) που μετατρέπει τις προτιμήσεις του ατόμου για την περίθαλψή του σε ιατρική εντολή, την οποία οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να ακολουθήσουν.
