Θυμάστε την προσωπικότητα τύπου Α; Αυτός ο όρος, ο οποίος επινοήθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950, αναφέρεται στα άτομα που είναι επιθετικά, φιλόδοξα, ανταγωνιστικά και δεν χρονοτριβούν. Η άποψη όμως ότι τα άτομα τύπου Α έχουν περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή από ό,τι τα πιο χαλαρά άτομα αποδείχθηκε λανθασμένη, όπως κατέδειξαν πολυάριθμες μελέτες κατά τις δεκαετίες του 1980 και του 1990.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ωστόσο, ένας άλλος τύπος προσωπικότητας, ο τύπος Δ, αυτός των στρεσαρισμένων ατόμων, άρχισε να συγκεντρώνει περισσότερο την προσοχή. Τα άτομα τύπου Δ είναι αγχώδη, ευερέθιστα και θυμωμένα.
Τείνουν επίσης να αισθάνονται άβολα σε κοινωνικές περιστάσεις και να δυσκολεύονται να ανοιχτούν στους άλλους.
Σύμφωνα με ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε το 2018 στο Current Cardiology Reports, η προσωπικότητα τύπου Δ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο. Ο κύριος συγγραφέας, ο ψυχολόγος Johan Denollet, ήταν αυτός που περιέγραψε για πρώτη φορά τον Τύπο Δ και ανέπτυξε ένα τεστ για τη διάγνωσή του (βλ. «Τεστ προσωπικότητας τύπου Δ»).
Η σύνδεση φαίνεται λογική. «Το σύνολο των χαρακτηριστικών εξωτερίκευσης που αποκαλούμε προσωπικότητα επηρεάζει αυτό που συμβαίνει βιολογικά σε μοριακό επίπεδο», εξηγεί ο δρ Michael C. Miller, επίκουρος καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Τα αρνητικά συναισθήματα που χαρακτηρίζουν τις ιδιοσυγκρασίες τύπου Δ προκαλούν μια στρεσογόνο αντίδραση στον οργανισμό. Η επαναλαμβανόμενη αύξηση των ορμονών του στρες στον οργανισμό μπορεί να προκαλέσει αύξηση της αρτηριακής πίεσης και της πιθανότητας σχηματισμού θρόμβων αίματος. Το στρες ενεργοποιεί επίσης το ανοσοποιητικό σύστημα, οδηγώντας στην ανάπτυξη φλεγμονής, η οποία βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία.
Τα τυχερά της θετικής προσωπικότητας
Στην αντίπερα όχθη, τα άτομα με πιο φωτεινή, πιο αισιόδοξη προσωπικότητα φαίνεται ότι έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιολογικά προβλήματα.
«Μπορείτε να αντιληφθείτε πώς μια ιδιοσυγκρασία που από τη φύση της τείνει προς πιο συνετές συμπεριφορές μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα καρδιαγγειακά αποτελέσματα», δηλώνει ο δρ Miller.
Τα άτομα που έχουν γενικά θετική στάση απέναντι στη ζωή τείνουν επίσης να είναι περισσότερο κινητοποιημένα και παραγωγικά, επισημαίνει.
Τα χαρακτηριστικά αυτά καθιστούν ίσως πιο εύκολες τις συμπεριφορές που ωφελούν την καρδιά, όπως η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και η ανάπτυξη υποστηρικτικών σχέσεων με άλλους ανθρώπους.
Αν πάντως έχετε στοιχεία τύπου Δ, μην απογοητεύεστε. Πολλά άτομα τύπου Δ είναι υγιή και λειτουργούν μια χαρά, αναφέρει ο δρ Miller. Για τα άτομα όμως με καρδιοπάθεια, τα προγράμματα που βασίζονται στη θετική ψυχολογία αποτελούν ελπιδοφόρες παρεμβάσεις, σύμφωνα με επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας σχετικά με τη σύνδεση νου-καρδιάς-σώματος, που δημοσιεύτηκε στις 25 Ιανουαρίου 2021 στο Circulation.
Οι ασκήσεις ενσυνειδητότητας, οι οποίες ενθαρρύνουν την παρατήρηση και την αποδοχή των συναισθημάτων την κάθε στιγμή, μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για τα ευέξαπτα, ευερέθιστα άτομα, δηλώνει ο δρ Miller. «Μπορείτε να διδάξετε τον εαυτό σας να παρατηρεί τα συναισθήματα που αναπτύσσει σε διάφορες καταστάσεις και να αναγνωρίζει ότι δεν χρειάζεται να αντιδρά. Όσο περισσότερο στέκεστε και τα παρατηρείτε, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείτε ότι πρόκειται απλώς για μια υποκειμενική εσωτερική κατάσταση, κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει να δείτε αλλιώς τα πράγματα», αναφέρει ο δρ Miller.
Η ειδική έκθεση της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ με τίτλο Positive Psychology («Θετική Ψυχολογία») (www.health.harvard.edu/PP) παρέχει πληροφορίες για την ενσυνειδητότητα και τις σχετικές πρακτικές.
