Εχουν περάσει είκοσι χρόνια από τότε που το αμερικανικό Ινστιτούτο Ιατρικής δημοσίευσε μια έκθεση-ορόσημο με τίτλο To Err is Human («Τα λάθη είναι ανθρώπινα»). Η έκθεση διαπίστωνε ότι έως και 98.000 άτομα πεθαίνουν κάθε χρόνο από ιατρικά σφάλματα τα οποία θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, πυροδοτώντας μια γενική προσπάθεια για την ασφάλεια των ασθενών, η οποία συνεχίζεται εδώ και δύο δεκαετίες.
Κύριο άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2020 στο JAMA, επισημαίνει ότι στα χρόνια που ακολούθησαν τη δημοσίευση αυτής της έκθεσης, τα νοσοκομεία και οι γιατροί έχουν προβεί σε πολυάριθμες αλλαγές, οι οποίες έχουν καταφέρει να περιορίσουν τα προβλήματα που μπορούν να αποφευχθούν, όπως τις νοσοκομειακές λοιμώξεις, τις πτώσεις και τα φαρμακευτικά σφάλματα. Ωστόσο, πολλά μπορούν να γίνουν ακόμη. Λάθη εξακολουθούν να γίνονται. Αν και ορισμένα από αυτά τα σφάλματα δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό σας, υπάρχουν κάποια σημαντικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να προστατευθείτε από τα συνηθέστερα λάθη που μπορεί να συμβούν, αναφέρει ο δρ David Bates, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Δείτε παρακάτω πέντε απλές συμβουλές που μπορείτε να ακολουθήσετε για να κάνετε πιο ασφαλή την ιατρική σας φροντίδα.
1. Γνωρίστε τα φάρμακά σας. Περιστατικά κατά τα οποία κάποιοι χρησιμοποιούν λάθος φάρμακο, παίρνουν λανθασμένη δόση ή έχουν επικίνδυνες φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις καταλήγουν σε περισσότερες από 3,5 εκατομμύρια επισκέψεις σε ιατρεία, περισσότερες από 1 εκατομμύριο επισκέψεις στα τμήματα επειγόντων περιστατικών και 125.000 εισαγωγές στο νοσοκομείο κάθε χρόνο, σύμφωνα με την Υπηρεσία Πρόληψης Νοσημάτων και Προαγωγής της Υγείας των ΗΠΑ.
Για να αποφύγετε πιθανά προβλήματα με τα φάρμακα που λαμβάνετε, φροντίστε να γνωρίζετε όχι μόνο τι φάρμακα παίρνετε, αλλά και τι κάνει το καθένα. «Σήμερα είναι πολύ εύκολο να ζητήσετε από τον γιατρό σας να σας εκτυπώσει έναν κατάλογο των φαρμάκων σας», παρατηρεί ο δρ Bates. Εκμεταλλευτείτε επίσης τις ηλεκτρονικές πύλες ασθενών (portal) που διατίθενται πλέον από πολλά ιατρεία.
Αυτό θα σας επιτρέψει να βρείτε όλα τα φάρμακά σας, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών σας εξετάσεων και σημειώσεις από τον γιατρό σας. Ενημερώνετε συχνά τον κατάλογο των φαρμάκων σας και φροντίστε να ενημερώνετε επίσης τον γιατρό σας και όποιον άλλο συμμετέχει στη φροντίδα σας.
«Εάν χρειαστεί να σταματήσετε τη λήψη κάποιου φαρμάκου λόγω παρενέργειας ή αντίδρασης στο φάρμακο, είναι πολύ σημαντικό να ενημερώσετε αμέσως τον γιατρό σας», επισημαίνει ο δρ Bates. Επίσης, ελέγχετε κατά καιρούς τον κατάλογο των φαρμάκων με τον γιατρό σας, για να βεβαιωθείτε ότι εξακολουθείτε να χρειάζεστε όλα αυτά τα φάρμακα και ότι κανένα από τα φάρμακα που λαμβάνετε δεν έχει αρνητικές αλληλεπιδράσεις με κάποιο άλλο.
2. Εκμεταλλευτείτε την τεχνολογία. Εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο παίρνετε πολλά φάρμακα, τα λάθη είναι πιθανότερα. Είναι εύκολο να ξεχάσεις ένα χαπάκι ή να πάρεις λάθος χάπι σε λάθος ώρα.
Υπάρχουν πολλές χρήσιμες ηλεκτρονικές εφαρμογές σχετικές με φάρμακα οι οποίες μπορούν να σας βοηθήσουν, αναφέρει ο δρ Bates. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μια εφαρμογή για να παρακολουθείτε τη φαρμακευτική σας αγωγή, αλλά μπορείτε επίσης να συνδέσετε το smartphone με ένα ηλεκτρονικό κουτί δισκίων, το οποίο καταγράφει πότε αφαιρείται ένα δισκίο. «Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν φροντίζετε κάποιον που δυσκολεύεται να θυμηθεί να πάρει τα φάρμακά του», παρατηρεί ο δρ Bates.
Άλλες εφαρμογές μπορεί να σας παρέχουν προειδοποιήσεις για φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις.
3. Μιλήστε. Γενικά, εάν δεν νιώθετε άνετα με την ιατρική σας φροντίδα ή με κάποια επικείμενη χειρουργική ή άλλη επέμβαση, είναι πολύ σημαντικό να κάνετε ερωτήσεις. «Δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να δράσετε δυναμικά ή να πείτε “Έχω αυτό το νέο σύμπτωμα, πιστεύετε ότι θα μπορούσε να οφείλεται σε κάποιο από τα φάρμακά μου;”» δηλώνει ο δρ Bates. Επίσης, μιλήστε με τον υπεύθυνο της ιατρικής σας φροντίδας εάν κάτι σας παραξενεύει. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που έχουν συνηθισμένα επίθετα θα πρέπει να επιβεβαιώνουν ότι λαμβάνουν τη θεραπεία που προοριζόταν γι’ αυτούς.
Εάν κάτι στη θεραπεία σας δεν σας φαίνεται σωστό, ελέγξτε το. «Υπήρξαν περιπτώσεις που ζητήθηκε από κάποιον να λάβει 20 αντιβιοτικά δισκία σε μία δόση. Αν κάποιος σας ζητήσει κάτι που σας φαίνεται περίεργο, είναι πολύ πιθανό να έχει γίνει λάθος», παρατηρεί ο δρ David Bates.
4. Ζητήστε υποστήριξη. Εάν χρειάζεται να επισκεφθείτε τα επείγοντα, εάν είναι δυνατόν πάρτε μαζί σας κάποιον που είναι σε θέση να σας υποστηρίξει, εάν δεν είστε η ίδια σε θέση να φροντίσετε αποτελεσματικά τον εαυτό σας. Στο πολυάσχολο περιβάλλον του τμήματος επειγόντων περιστατικών, άνθρωποι ή πιθανά προβλήματα μερικές φορές παραβλέπονται.
«Το πόσο σοβαρά μπορεί να λάβει υπόψη του το προσωπικό ένα συγκεκριμένο παράπονο μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τις συνθήκες», επισημαίνει ο δρ Bates. «Τα τμήματα επειγόντων είναι πολύ πιεσμένα αυτή τη στιγμή. Δεν χρειάζεται να σας αφήσουν να περιμένετε εάν έχετε κάποιο πρόβλημα που πραγματικά απαιτεί άμεση προσοχή».
5. Ζητήστε σαφείς οδηγίες για καταστάσεις υψηλού κινδύνου. Πολλές θεραπείες που παλαιότερα χορηγούνταν στο νοσοκομείο, όπως οι αντικαρκινικές θεραπείες, σήμερα γίνονται κατ’ οίκον, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο για πιο σοβαρά λάθη, παρατηρεί ο δρ Bates. Οι καταστάσεις αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν τη λήψη ισχυρών φαρμάκων, οπότε είναι εξαιρετικά σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι χρησιμοποιείτε το σωστό φάρμακο και με τον σωστό τρόπο.
Εάν βρίσκεστε σε μια τέτοια κατάσταση, κάντε ερωτήσεις και βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε τις οδηγίες. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον γιατρό σας για να επιβεβαιώσετε αυτό που πρέπει να κάνετε.
