Η δημοτικότητα της ιατρικής μαριχουάνας –αναφέρεται επίσης ως ιατρική κάνναβη– έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια. Στις ΗΠΑ, οι περισσότερες πολιτείες την έχουν νομιμοποιήσει, στην αγορά διατίθενται περισσότερα προϊόντα και περισσότερα άτομα έχουν στραφεί σε αυτή για βοήθεια, ιδίως ηλικιωμένοι.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2020 στο JAMA Internal Medicine διαπίστωσε ότι το ποσοστό των ενηλίκων άνω των 65 ετών που χρησιμοποιούν ιατρική κάνναβη αυξήθηκε από 2,4% το 2015 σε 4,2% το 2018. Ωστόσο, η χρήση της ιατρικής κάνναβης παραμένει ένα πολύπλοκο και αμφιλεγόμενο θέμα.
«Τα επιστημονικά στοιχεία συνεχίζουν να αυξάνονται, αλλά υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουμε ακόμα σχετικά με τον ρόλο της στη θεραπεία και στην επούλωση», αναφέρει η δρ Staci Gruber, συντάκτρια ενός εγχειριδίου της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ με τίτλο Medical Marijuana: Facts about cannabis, THC, and CBD («Ιατρική μαριχουάνα: Δεδομένα σχετικά με την κάνναβη, την THC και την CBD»).
Τα φύλλα της μαριχουάνας
Η λέξη «μαριχουάνα» είναι η κοινή ονομασία του φυτού Cannabis sativa L. Περιέχει περισσότερες από 100 χημικές ουσίες, οι οποίες ονομάζονται κανναβινοειδή. Όταν κάποιος κάνει χρήση κάνναβης, οι ουσίες αυτές συνδέονται σε υποδοχείς οι οποίοι βρίσκονται στον εγκέφαλο και σε ολόκληρο το σώμα και επηρεάζουν την όρεξη, τη διάθεση, τη μνήμη και την αντίληψη του πόνου.
Οι δύο επικρατέστερες ουσίες είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (THC, η ουσία που ανεβάζει τη διάθεση) και η κανναβιδιόλη (CBD), η οποία δεν έχει τοξική δράση, αλλά μπορεί να έχει θεραπευτικές ιδιότητες. (Η CBD συνήθως προέρχεται από την κλωστική κάνναβη, η οποία περιέχει μεγάλες ποσότητες CBD και ελάχιστη THC.)
Τα προϊόντα ιατρικής κάνναβης περιέχουν ποικίλα ποσοστά και των δύο ουσιών, αλλά συνήθως έχουν χαμηλότερες ποσότητες THC. Αντιθέτως, τα άλλα προϊόντα κάνναβης περιέχουν συνήθως υψηλότερες ποσότητες THC. «Ωστόσο, ορισμένα προϊόντα κάνναβης μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για ιατρικούς σκοπούς όσο και για άλλους λόγους», δηλώνει η δρ Gruber.
Επιστημονικά δεδομένα, όχι επιστημονική φαντασία
Έως πρόσφατα δεν υπήρχαν άφθονα επιστημονικά δεδομένα που να στηρίζουν την ιατρική κάνναβη. Επιτροπή που συστάθηκε από τις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημών, Μηχανικής και Ιατρικής των ΗΠΑ ανασκόπησε πρόσφατα 10.000 μελέτες σχετικά με την ιατρική κάνναβη. Οι ειδικοί αξιολόγησαν την ισχύ των στοιχείων για σχεδόν 24 παθήσεις.
Διαπιστώθηκαν «ουσιαστικά» ή «οριστικά» στοιχεία που δείχνουν ότι η κάνναβη, τα κανναβινοειδή ή και τα δύο είναι αποτελεσματική θεραπεία για τρία μόνο προβλήματα υγείας:
– Χρόνιος πόνος.
– Μυϊκή σπαστικότητα που προκαλείται από τη σκλήρυνση κατά πλάκας.
– Ναυτία και έμετος μετά από χημειοθεραπείες.
Έκτοτε, ο FDA (Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ) έχει εγκρίνει ένα κεκαθαρμένο σκεύασμα CBD για την αντιμετώπιση δύο σπάνιων μορφών βαριάς επιληψίας. Τα στοιχεία για άλλες παθήσεις αξιολογήθηκαν ως «μέτρια», «περιορισμένα» ή «ανεπαρκή».
«Αυτό δεν σημαίνει ότι η ιατρική κάνναβη δεν μπορεί να βοηθήσει σε άλλα προβλήματα», διευκρινίζει η δρ Gruber. «Σημαίνει μόνο ότι αυτό δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμη με επιστημονικά δεδομένα». Προσθέτει ότι επ’ αυτού θα υπάρξουν σύντομα νέα δεδομένα, καθώς πιο εκτεταμένες έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη.
Νομοθεσία και αιτίες χρήσης
Ένα από τα προβλήματα με την ιατρική κάνναβη είναι το γεγονός ότι υπόκειται σε αυστηρούς κανονισμούς, οι οποίοι δυσχεραίνουν τη μελέτη της. Ταξινομείται ως ουσία Κατηγορίας Ι, καθώς ακόμα θεωρείται ότι συνδέεται με υψηλό κίνδυνο κατάχρησης και ότι δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να στηρίζουν την ιατρική χρήση της.
Έτσι, για τη χρήση της σε κλινικές μελέτες απαιτείται ειδική άδεια από τον Οργανισμό για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών των ΗΠΑ (Drug Enforcement Agency), καθώς και λήψη διάφορων άλλων εγκρίσεων από τα νοσοκομεία των ερευνητών και από άλλους οργανισμούς, όπως ο FDA. Τα εμπόδια αυτά συχνά αποθαρρύνουν τους ερευνητές. Ακόμη και σε τομείς στους οποίους δεν υπάρχουν σαφή επιστημονικά δεδομένα, υπάρχουν ανέκδοτα στοιχεία για την ιατρική κάνναβη. Πολλοί άνθρωποι ορκίζονται ότι η ιατρική κάνναβη τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τους πόνους της μυαλγίας και της αρθραλγίας, την κατάθλιψη, το άγχος και την αϋπνία, για να αναφέρουμε μερικά μόνο παραδείγματα παθήσεων.
Πρέπει να δοκιμάσετε την ιατρική κάνναβη; Εξαρτάται από το πρόβλημα και τους πιθανούς παράγοντες κινδύνου, δηλώνει η δρ Gruber. «Αναρωτηθείτε τι προσπαθείτε να ανακουφίσετε ή να θεραπεύσετε», προτείνει. «Η ιατρική κάνναβη μπορεί πράγματι να βοηθήσει, αλλά είναι επίσης πιθανό να χρειάζεστε κάτι άλλο».
Στις πολιτείες των ΗΠΑ στις οποίες η χρήση της κάνναβης για μη ιατρικούς σκοπούς είναι νόμιμη, μπορεί κάποιος να αγοράσει προϊόντα κάνναβης και να τα χρησιμοποιήσει για ιατρικούς σκοπούς.
Ωστόσο, είναι καλύτερα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προτού τα χρησιμοποιήσετε. (Οι κάτοικοι των ΗΠΑ μπορούν να βρουν τη νομοθεσία περί ιατρικής κάνναβης που ισχύει στην πολιτεία τους στην ιστοσελίδα www.health.harvard.edu/mm)
Σε άλλες πολιτείες στις οποίες η μη ιατρική χρήση δεν είναι νόμιμη, οι γιατροί μπορούν να χορηγήσουν «πιστοποιητικό» ή «εξουσιοδότηση» για τη νόμιμη χρήση της ιατρικής κάνναβης για συγκεκριμένες παθήσεις. Οι παθήσεις αυτές διαφέρουν από πολιτεία σε πολιτεία, αλλά ορισμένα παραδείγματα είναι τα εξής:
– μετατραυματικό στρες,
– καρκίνος,
– νόσος του Crohn,
– νόσος τελικού σταδίου (παρηγορητική φροντίδα),
– γλαύκωμα,
– ηπατίτιδα C,
– νόσος του Πάρκινσον,
– πλάγια μυατροφική σκλήρυνση (ALS),
– νόσος Αλτσχάιμερ.
Οι γιατροί μπορούν επίσης να συνταγογραφήσουν ένα από τα εγκεκριμένα από τον FDA φαρμακευτικά σκευάσματα: δροναβινόλη, ναβιλόνη και εξαιρετικά κεκαθαρμένη κανναβιδιόλη. Αυτά ωστόσο χρησιμοποιούνται μόνο για προβλήματα όπως η ναυτία και ο έμετος από χημειοθεραπεία, η απώλεια βάρους σε άτομα με HIV/AIDS και οι επιληπτικές κρίσεις σε δύο σπάνιες μορφές επιληψίας.
Η ιατρική κάνναβη είναι συνήθως ασφαλής όταν χρησιμοποιείται βραχυχρόνια. Έχουν παρατηρηθεί, ωστόσο, ορισμένες συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες, ιδίως με προϊόντα που περιέχουν ποσότητες THC μεγαλύτερες από ιχνοποσότητες, όπως ξηροστομία, μειωμένη γνωστική λειτουργία και ζάλη. Επίσης, η κάνναβη, είτε χρησιμοποιείται για ιατρικούς είτε για μη ιατρικούς σκοπούς, μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα.
«Όπως και με κάθε άλλο είδος φαρμάκου, δεν υπάρχει εγγύηση ότι η ιατρική κάνναβη θα έχει αποτέλεσμα», προσθέτει η δρ Gruber. «Ένας καλός εμπειρικός κανόνας είναι να ξεκινήσετε με χαμηλή δοσολογία και να προχωρήσετε αργά, για να δείτε αν είναι κάτι που λειτουργεί σ’ εσάς».
Πώς λαμβάνεται η ιατρική κάνναβη
Η ιατρική κάνναβη μπορεί να ληφθεί με εισπνοές, με τοπική εφαρμογή ή με κατάποση. Ανάλογα με το πόσο γρήγορα εισέρχεται η κάνναβη στην κυκλοφορία του αίματος (γρήγορα με τα εισπνεόμενα προϊόντα και αργά με τα βρώσιμα προϊόντα) και την ποσότητα που καταναλώνετε, η δράση της μπορεί να ξεκινήσει μέσα σε λίγα λεπτά έως και σχεδόν δύο ώρες μετά και να διαρκέσει αρκετές ώρες.
Εισπνεόμενη. Μπορείτε να καπνίσετε το αποξηραμένο λουλούδι του φυτού της κάνναβης χρησιμοποιώντας πίπα ή τυλίγοντάς το μέσα σε χαρτί τσιγάρου. Μπορείτε επίσης να ατμίσετε το αποξηραμένο λουλούδι κάνναβης ή το έλαιο κάνναβης χρησιμοποιώντας έναν ηλεκτρικό ατμοποιητή ή μια «πένα ατμίσματος» με μπαταρία.
Σκευάσματα από το στόμα. Τα κανναβέλαια μπορούν να ληφθούν από το στόμα σε μορφή καψακίων γέλης, δισκίων, σταγονιδίων, σπρέι και διαλυόμενων ταινιών που τοποθετούνται πάνω ή κάτω από τη γλώσσα.
Βρώσιμη. Από τις πιο δημοφιλείς βρώσιμες επιλογές είναι τα ψητά εδέσματα (όπως τα μπράουνι) και τα ζελεδάκια (παρόμοια με τα gummy bear).
Τοπική εφαρμογή. Κρέμες, βάλσαμα, γέλες, λοσιόν, έλαια και αλοιφές κάνναβης μπορούν να εφαρμοστούν οπουδήποτε στο δέρμα ή απευθείας πάνω από τους μυς και τις αρθρώσεις που πονούν.
Διαδερμική. Υπάρχουν ειδικά επιθέματα που μπορούν να τοποθετηθούν στο δέρμα.
