H εξέταση αίματος PSA (ειδικό προστατικό αντιγόνο) είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος παρακολούθησης της εικόνας της νόσου στους άνδρες στους οποίους έχει διαγνωστεί καρκίνος του προστάτη. Ωστόσο, ως προδιαγνωστικό εργαλείο για τον εντοπισμό του καρκίνου του προστάτη, η εξέταση PSA είναι προβληματική.
Η τιμή PSA τείνει να αυξάνεται φυσιολογικά στους άνδρες με την αύξηση της ηλικίας, αλλά το πολύ υψηλό επίπεδο μπορεί να υποδηλώνει καρκίνο του προστάτη. Ένα επίπεδο PSA μικρότερο από 4 νανογραμμομόρια ανά χιλιοστόλιτρο (ng/mL) είναι συνήθως καθησυχαστικό, εκτός και αν σημειωθεί απότομη αύξηση από πολύ χαμηλότερη τιμή.
Πολλοί γιατροί θεωρούν ότι ένα επίπεδο συνολικού PSA μεγαλύτερο από 10 ng/mL είναι το όριο που θα πρέπει να οδηγεί σε βιοψία για έλεγχο για καρκίνο. Τι γίνεται όμως αν έχετε PSA μεταξύ 4 ng/mL και 10 ng/mL;
Ένας άνδρας με τιμή PSA σε αυτό το εύρος μπορεί να έχει καρκίνο του προστάτη, αλλά άλλες αιτίες είναι εξίσου πιθανές, όπως μια διόγκωση ή μια φλεγμονή του προστάτη. Πρέπει να κάνετε βιοψία ή να περιμένετε;
Σήμερα, οι άνδρες με ήπια έως μέτρια αύξηση του PSA μπορούν να κάνουν και άλλες, μη επεμβατικές εξετάσεις προτού προχωρήσουν σε βιοψία. Για να αποφασίσετε ποιο θα είναι το επόμενο βήμα σας, είναι καλύτερα να συμβουλευθείτε έναν ουρολόγο.
«Η συζήτηση με έναν ουρολόγο για τις διαθέσιμες επιλογές μπορεί να βοηθήσει τους άνδρες να αποφύγουν μια περιττή και ενοχλητική διαδικασία, με πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες», δηλώνει ο δρ Marc Garnick, ουρολόγος ειδικευμένος στον καρκίνο στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
Ας δούμε ποιες είναι αυτές οι εξετάσεις και πώς μπορούν να καθοδηγήσουν εσάς και τον γιατρό σας στη λήψη απόφασης σχετικά με τη διενέργεια βιοψίας.
Εξετάσεις αίματος βασισμένες στο PSA
Υπάρχουν παραλλαγές της εξέτασης PSA που μπορούν να βοηθήσουν τον γιατρό σας να κάνει πιο ακριβή εκτίμηση του κινδύνου σας για καρκίνο του προστάτη.
Ελεύθερο PSA. Το PSA κυκλοφορεί στο αίμα σε δύο μορφές: είτε συνδεδεμένο με πρωτεΐνες είτε μη συνδεδεμένο (ονομάζεται επίσης «ελεύθερο»). Η συνήθης εξέταση PSA μετράει τόσο το συνδεδεμένο όσο και το μη συνδεδεμένο PSA, δηλαδή το συνολικό PSA. Αντιθέτως, η εξέταση ελεύθερου PSA μετράει μόνο το μη συνδεδεμένο PSA.
Η εξέταση αυτή, η οποία συνήθως γίνεται σε συνδυασμό με τη συνήθη εξέταση PSA, υπολογίζει το ελεύθερο PSA ως ποσοστό του συνολικού PSA. Το χαμηλότερο ποσοστό υποδηλώνει υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου. Οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν βιοψία εάν το επίπεδο ελεύθερου PSA είναι 15% ή χαμηλότερα. Ο καρκίνος του προστάτη είναι λιγότερο πιθανός εάν το επίπεδο του ελεύθερου PSA είναι πάνω από 25%.
Δείκτης Υγείας του Προστάτη (PHI). Ο PHI χρησιμοποιεί τις τιμές του συνολικού PSA, του ελεύθερου PSA και του proPSA (μιας υποκατηγορίας του ελεύθερου PSA) για να υπολογίσει τον κίνδυνο για καρκίνο του προστάτη.
Έρευνα δείχνει ότι οι άνδρες που έχουν υψηλό συνολικό PSA και proPSA, αλλά χαμηλό ελεύθερο PSA, έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν πιο επιθετικό καρκίνο του προστάτη.
Μαγνητική τομογραφία
Στη μαγνητική τομογραφία (MRI) χρησιμοποιείται ένας μεγάλος μαγνήτης και ένας πομπός ραδιοκυμάτων για να δημιουργηθεί μια εικόνα υψηλής ανάλυσης ολόκληρου του προστάτη.
Ο καρκινικός ιστός έχει διαφορετικές μαγνητικές ιδιότητες από τον φυσιολογικό ιστό και η εξέταση MRI μπορεί να εντοπίσει αυτές τις διαφορές. Βοηθά επίσης στον εντοπισμό του όγκου και στον προσδιορισμό του μεγέθους του.
«Εάν η MRI δεν δείχνει παρουσία καρκίνου, ορισμένοι γιατροί συνιστούν να συνεχίσετε να παρακολουθείτε το επίπεδο PSA», αναφέρει ο δρ Garnick.
«Εάν η MRI δείξει πιθανό καρκίνο, η εικόνα μπορεί να βοηθήσει να καθοριστεί σε ποιο σημείο του προστάτη θα πρέπει να γίνει βιοψία».
Ακόμα και αν η εικόνα MRI είναι φυσιολογική, ο γιατρός σας ενδέχεται και πάλι να προτείνει βιοψία εάν άλλα αποτελέσματα εξετάσεων είναι ασαφή, όπως για παράδειγμα μια τιμή ελεύθερου PSA μεταξύ 15 και 25%.
Εξετάσεις ούρων
Αν υπάρχει καρκίνος του προστάτη, μπορεί να απελευθερωθούν βιολογικά ίχνη του στα ούρα. Υπάρχουν δύο εξετάσεις ούρων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αναζήτηση και τη μέτρηση αυτών των βιολογικών δεικτών καρκίνου του προστάτη.
«Αυτές οι εξετάσεις ούρων μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με την MRI προκειμένου να καθοριστεί η ανάγκη για βιοψία», αναφέρει ο δρ Garnick.
PCA3. Τα φυσιολογικά προστατικά κύτταρα παράγουν χαμηλά επίπεδα μιας πρωτεΐνης που είναι γνωστή ως PCA3. Όταν τα προστατικά κύτταρα γίνουν καρκινικά, το γονίδιο που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση αυτής της πρωτεΐνης γίνεται υπερδραστήριο, με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται μεγαλύτερες ποσότητες PCA3 στα ούρα.
HOXC6 και DLX1 mRNA (εξέταση ούρων SelectMDx). Τα αυξημένα επίπεδα αυτών των δύο βιολογικών δεικτών στα ούρα σχετίζονται με καρκίνο του προστάτη που έχει περισσότερες πιθανότητες να εξαπλωθεί. Τα πολύ χαμηλά επίπεδα στα ούρα υποδηλώνουν λιγότερο επιθετικό καρκίνο και παρέχουν περισσότερη άνεση για καθυστέρηση της βιοψίας του προστάτη.
Παρακολούθηση του καρκίνου του προστάτη
Οι ειδικοί στον καρκίνο χρησιμοποιούν συχνά την MRI και μετρήσεις βιολογικών δεικτών στα ούρα, σε συνδυασμό με την εξέταση PSA, για να παρακολουθήσουν τους άνδρες που έχουν επιλέξει την ενεργή επιτήρηση – δηλαδή, την παρακολούθηση ενός καρκίνου του προστάτη χαμηλού κινδύνου για τυχόν αλλαγές, αντί για την άμεση χορήγηση θεραπείας. «Ο περιοδικός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει εάν ο καρκίνος έχει γίνει πιο επιθετικός και κατά πόσο πρέπει να γίνει βιοψία», δηλώνει ο δρ Marc Garnick, ουρολόγος ειδικευμένος στον καρκίνο στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
