Οι περισσότεροι άνθρωποι μάλλον δεν έχουν ακούσει ποτέ για τη λιποπρωτεΐνη α – αυτό δεν προκαλεί έκπληξη. Οι καρδιολόγοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια ότι το υψηλό επίπεδο αυτών των λιπωδών σωματιδίων στην κυκλοφορία του αίματος δημιουργεί κίνδυνο για το καρδιαγγειακό σύστημα. Ωστόσο, δεν μπορούσαν να κάνουν και πολλά από άποψη θεραπείας, οπότε ο ευρείας κλίμακας έλεγχος για τη λιποπρωτεΐνη α –γνωστή επίσης ως Lp(a)– δεν είχε νόημα.
Αυτό μπορεί σύντομα να αλλάξει χάρη στις πρόσφατες εξελίξεις. Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει ότι κάποια ενέσιμα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερόλης, τα οποία είναι γνωστά ως αναστολείς του PCSK9, όπως η εβολοκουμάμπη ή η αλιροκουμάμπη, ενδέχεται να μειώνουν την Lp(a) έως και 25%. Έως πέρυσι, ωστόσο, δεν ήταν σαφές κατά πόσο η μείωση αυτή βοηθούσε πράγματι τα άτομα με υψηλή Lp(a).
«Τώρα, διαθέτουμε στοιχεία που δείχνουν ότι ακόμη και μια μέτρια μείωση της Lp(a) μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ενός ατόμου για καρδιακή προσβολή και άλλα σοβαρά καρδιακά προβλήματα», δηλώνει η καρδιολόγος δρ Donna Polk, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Αρκετές μεγάλες μελέτες νέων φαρμάκων για τη μείωση της Lp(a) βρίσκονται σήμερα σε εξέλιξη και τα αποτελέσματα αναμένονται εντός των επόμενων ετών.
Ένα φάρμακο, το οποίο δρα απενεργοποιώντας το γονίδιο που προκαλεί την παραγωγή Lp(a) από τα κύτταρα του ήπατος, μείωσε το επίπεδο της Lp(a) στο αίμα έως και 80%, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι στο περιοδικό The New England Journal of Medicine.
Ας γνωρίσουμε την Lp(a)
Η Lp(a) είναι κάτι σαν την κακή δίδυμη αδερφή της LDL (κακής) χοληστερόλης, η οποία είναι περισσότερο γνωστή. Η Lp(a) αποτελείται από ένα μόριο που μοιάζει με την LDL, συν μια επιπλέον πρωτεΐνη γύρω από την LDL.
Αυτή η πρόσθετη πρωτεΐνη αυξάνει τη δυνατότητα της Lp(a) να εισχωρήσει στα τοιχώματα των αρτηριών και να τα καταστρέψει. Επίσης, η Lp(a) ευνοεί την ανάπτυξη θρόμβων αίματος και φλεγμονής περισσότερο από ό,τι η LDL.
Ως αποτέλεσμα, τα άτομα με υψηλές τιμές Lp(a) έχουν τάση για καρδιακές προσβολές, καθώς και για στένωση της αορτής και απόφραξη των αρτηριών των κάτω άκρων (περιφερειακή αρτηριοπάθεια).
Η τιμή της Lp(a) καθορίζεται από τα γονίδια, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η τιμή μένει σχετικά σταθερή σε όλη τη διάρκεια της ζωής.
Οι συνήθειες διατροφής και άσκησης δεν έχουν σχεδόν καμία επίδραση στο επίπεδο της Lp(a) στην κυκλοφορία του αίματος. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν χαμηλές τιμές, εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 20% έχει τιμές Lp(a) που αυξάνουν τον κίνδυνο.
Επειδή η Lp(a) είναι κληρονομική, τα άτομα με υψηλό επίπεδο συχνά έχουν κάποιον παππού ή γιαγιά, γονέα ή αδερφό/αδερφή που υπέστη καρδιακή προσβολή ή αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο σε σχετικά νέα ηλικία, συνήθως στην ηλικία των 50-60 ετών ή και νωρίτερα.
Πολλές φορές, τα άτομα αυτά δεν δείχνουν να είναι πιθανοί υποψήφιοι για ανάπτυξη καρδιακής νόσου, επειδή δεν έχουν άλλους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου, όπως διαβήτη ή υψηλή LDL χοληστερόλη.
Ποιος πρέπει να κάνει εξέταση Lp(a);
Αν και μπορεί να αναρωτηθείτε μήπως θα έπρεπε να κάνετε εξέταση Lp(a) «καλού κακού», η δρ Polk δεν το συνιστά. Υπάρχουν όμως εξαιρέσεις. Η ίδια και άλλοι ειδικοί μπορεί να συστήσουν εξέταση Lp(a) –η οποία γίνεται με εντολή ιατρού– στις εξής ομάδες ατόμων:
– Άτομα τα οποία έχουν πατέρα, μητέρα, αδερφή ή αδερφό που ανέπτυξε καρδιαγγειακή νόσο (για παράδειγμα, καρδιακή προσβολή, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριοπάθεια ή στένωση αορτής) σε σχετικά νεαρή ηλικία (55 ετών και κάτω για τους άνδρες, 65 ετών και κάτω για τις γυναίκες).
– Άτομα με καρδιοπάθεια τα οποία έχουν φυσιολογικά (άνευ θεραπείας) επίπεδα LDL, HDL και τριγλυκεριδίων.
– Στενοί συγγενείς (αδέρφια, τέκνα και γονείς) οποιουδήποτε ατόμου με αυξημένο επίπεδο Lp(a).
Παρότι δεν υπάρχουν φάρμακα ειδικά εγκεκριμένα για την αντιμετώπιση της υψηλής Lp(a), η δρ Polk συχνά συνταγογραφεί στατίνες, ακόμη και σε άτομα των οποίων τα επίπεδα LDL είναι ελαφρώς μόνο αυξημένα ή φυσιολογικά.
Επίσης, συνιστά τα κλασικά μέτρα πρόληψης της καρδιοπάθειας, όπως φυτοφαγική κυρίως διατροφή, τακτική άσκηση και διαχείριση του στρες. Η χαμηλή δόση ασπιρίνης είναι άλλη μία πιθανή θεραπεία, καθώς μπορεί να αντισταθμίσει τη δράση της Lp(a) που προάγει την ανάπτυξη θρόμβων.
«Μην πάρετε όμως ασπιρίνη από μόνοι σας, χωρίς να συζητήσετε πρώτα με τον γιατρό σας για όλους τους πιθανούς κινδύνους και τα οφέλη», προειδοποιεί η δρ Polk.
