Διστάζετε να εκτελέσετε τη συνταγή για στατίνες που σας έγραψε ο γιατρός σας, επειδή φοβάστε ότι το φάρμακο θα σας προκαλέσει μυϊκούς πόνους και άλλες παρενέργειες; Δεν είστε βέβαια οι μόνοι, αλλά η αλήθεια είναι ότι όλα τα φάρμακα έχουν παρενέργειες και οι στατίνες δεν είναι χειρότερες από άλλα φάρμακα.
Οι φόβοι για τις παρενέργειες των στατινών ίσως στερούν από πολλούς ανθρώπους ένα φάρμακο που μπορεί να σώσει ζωές.
Το φαινόμενο nocebo –η αντίθετη όψη του γνωστού φαινομένου placebo– παρατηρείται όταν κάποιος εμφανίζει αρνητικές επιδράσεις εξαιτίας ενός φαρμάκου, εικονικού φαρμάκου ή άλλης θεραπείας, λόγω της προσδοκίας που έχει για την ανάπτυξή τους. Καθώς είναι διαδεδομένη η άποψη ότι οι στατίνες προκαλούν μυαλγίες, δημιουργήθηκε η υποψία ότι οι στατίνες πυροδοτούν ένα ισχυρό φαινόμενο nocebo.
Πρόσφατη μελέτη επιβεβαίωσε αυτή την υποψία (βλ. «Μελέτη για την αξιολόγηση των ανεπιθύμητων ενεργειών των στατινών»). «Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν αυτό που οι γιατροί παρατηρούσαν από πολύ καιρό: οι μυϊκοί πόνοι για τους οποίους παραπονούνται οι ασθενείς όταν λαμβάνουν στατίνη δεν οφείλονται απαραίτητα στο φάρμακο», δηλώνει ο δρ Christopher Cannon, καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Κάποια μυϊκά άλγη μπορούν να αποδοθούν στο φαινόμενο nocebo, το οποίο έχει τεκμηριωθεί σε αρκετές άλλες μελέτες, επισημαίνει. Κάτι άλλο που μπορεί να συμβαίνει είναι το εξής: όταν οι γιατροί συνταγογραφούν στατίνες, ενθαρρύνουν επίσης και άλλες συμπεριφορές που κάνουν καλό στην καρδιά, όπως την άσκηση.
Η έναρξη ενός νέου προγράμματος ασκήσεων μπορεί να κάνει τους μυς να πονούν, ιδίως εάν είστε αγύμναστοι.
Οι πραγματικές διαστάσεις
Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, ορισμένα μυϊκά συμπτώματα μπορούν να αποδοθούν στις στατίνες, αν και η συχνότητα εμφάνισής τους κυμαίνεται από 5 έως 10%.
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν ανήκετε σε αυτήν τη μειοψηφική κατηγορία; Το πρόβλημα μπορεί να προκαλείται από τη στατίνη εάν ο πόνος:
– είναι πρόσφατος: ο πόνος ή η αδυναμία εμφανίζεται μέσα σε διάστημα ενός μηνός από την έναρξη της στατίνης (τα προβλήματα που ξεκινούν μετά από αρκετούς μήνες είναι λιγότερο πιθανό να έχουν προκληθεί από τη στατίνη),
– είναι συμμετρικός: το μυϊκό πρόβλημα πλήττει και τις δύο πλευρές του σώματος (αν, για παράδειγμα, ο πόνος εμφανίζεται μόνο στο ένα πόδι, είναι λιγότερο πιθανό να οφείλεται στη στατίνη),
– είναι ανεξήγητος: δεν υπάρχει κάποια άλλη προφανής αιτία για τον μυϊκό πόνο ή τη μυϊκή αδυναμία, όπως ένα νέο πρόγραμμα ασκήσεων ή κάποιος τραυματισμός.
Προσωπικό πείραμα
«Όταν ένας ασθενής αναφέρει μυϊκά άλγη εξαιτίας μιας στατίνης, συχνά του προτείνω το εξής πείραμα: Σταμάτησε τη στατίνη για έναν μήνα, δες πώς αισθάνεσαι και στη συνέχεια πάρε ξανά το φάρμακο. Εάν τα συμπτώματα επιστρέψουν, τότε θα ξέρουμε τι ήταν αυτό που τα προκαλούσε», αναφέρει ο δρ Cannon.
Ακόμη και στους ανθρώπους που πράγματι επηρεάζονται από τη στατίνη, τα μυϊκά συμπτώματα συνήθως φεύγουν εάν οι ασθενείς αλλάξουν σε κάποια άλλη στατίνη, πάρουν χαμηλότερη δόση ή πάρουν το φάρμακο μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα.
Μην αλλάξετε όμως την αγωγή σας χωρίς την άδεια του γιατρού σας, προειδοποιεί ο δρ Christopher Cannon.
Ενας βασιλικός πόνος;
Το 2011, ο διάσημος επιδημιολόγος δρ Rory Collins χρίστηκε ιππότης για τη συμβολή του στην επιστήμη, η οποία περιλάμβανε σημαντικές μελέτες για τα αίτια και τη θεραπεία της καρδιακής προσβολής. Στη διάρκεια της τελετής, όταν ο Sir Collins ανέφερε τη δουλειά του για τις στατίνες, ο πρίγκηπας Κάρολος ρώτησε: «Δεν είναι εκείνα τα φάρμακα που προκαλούν όλες αυτές τις παρενέργειες;».
