Είναι σημαντικό να προλαμβάνετε τις απότομες και αιφνίδιες αυξήσεις του επιπέδου σακχάρου στο αίμα, είτε είστε υγιείς είτε ανήκετε κι εσείς στη μερίδα του πληθυσμού που πάσχει από διαβήτη ή προδιαβήτη (στις ΗΠΑ τα άτομα αυτά φθάνουν τα 122 εκατομμύρια). Ωστόσο, με όλες τις αντιφατικές συμβουλές που κυκλοφορούν, μπορεί να είναι δύσκολο να εξακριβώσει κανείς ποιες τροφές και συνήθειες πρέπει να αποφεύγει.
Ανυπόστατοι ισχυρισμοί
Στο διαδίκτυο θα βρείτε πολλές αναφορές σε παράγοντες οι οποίοι υποτίθεται ότι αυξάνουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Σας παρουσιάζουμε εδώ μερικούς ισχυρισμούς, τους οποίους πρέπει να γνωρίζετε, επειδή απλώς δεν ευσταθούν.
Στρες οφειλόμενο στον πόνο από ηλιακά εγκαύματα. Η αύξηση του επιπέδου των ορμονών του στρες έχει ως παρενέργεια την αύξηση του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα, και το ηλιακό έγκαυμα αυξάνει ελαφρώς το επίπεδο αυτών των ορμονών. «Ωστόσο, όταν σκεφτούμε ποιοι είναι οι παράγοντες που προκαλούν στρες, θα δούμε ότι οι κυριότεροι είναι η καρδιακή προσβολή, η βαριά λοίμωξη όπως η Covid-19 ή τα τρίτου βαθμού εγκαύματα – αλλά όχι τα εγκαύματα από τον ήλιο. Θα πρέπει να αποφεύγετε τα ηλιακά εγκαύματα, επειδή βλάπτουν το δέρμα σας, όχι επειδή θα αυξήσουν το επίπεδο στρες και σακχάρου στο αίμα σας», αναφέρει ο δρ David M. Nathan, διευθυντής του Διαβητολογικού Κέντρου και του Κέντρου Κλινικών Ερευνών στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Αφυδάτωση, η οποία αυξάνει τη συγκέντρωση του σακχάρου στο αίμα. «Θα πρέπει να έχετε αφυδατωθεί τόσο πολύ, που θα χρειαστεί να νοσηλευτείτε, ώστε να ισχυριστούμε ότι η αφυδάτωση αύξησε το επίπεδο σακχάρου», εξηγεί ο δρ Nathan.
Κορτικοστεροειδή ρινικά εκνεφώματα. Τα δισκία κορτικοστεροειδών μπορεί να αυξήσουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα. Μην ανησυχείτε για τα κορτικοστεροειδή ρινικά εκνεφώματα που χορηγούνται για αλλεργίες, όπως η προπιονική φλουτικαζόνη. «Δεν επηρεάζουν καθόλου το επίπεδο σακχάρου», σημειώνει ο δρ Nathan. «Ο βλεννογόνος δεν απορροφά αρκετή ποσότητα στεροειδών».
Αναπόδεικτοι ισχυρισμοί
Οι ακόλουθοι ισχυρισμοί σχετικά με παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν απότομα το επίπεδο σακχάρου στο αίμα αποτελούν εικασίες και δεν έχουν αποδειχθεί.
Καφές με καφεΐνη. Η καφεΐνη αυξάνει ελάχιστα το επίπεδο των ορμονών του στρες. «Όμως, η όποια επίδραση της καφεΐνης στο επίπεδο σακχάρου στο αίμα είναι αρκετά μικρή. Ο κίνδυνος που συνδέεται με την κατανάλωση καφέ είναι η χρήση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης, η οποία αυξάνει το επίπεδο σακχάρου στο αίμα», επισημαίνει ο δρ Nathan.
Τεχνητά γλυκαντικά. Υπάρχουν αναφορές στο διαδίκτυο σύμφωνα με τις οποίες η κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών συνδέεται με αυξημένο επίπεδο σακχάρου. Τι γνωρίζουμε: «Εάν πίνετε αναψυκτικά με ζάχαρη, το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας θα εκτοξευθεί. Αντίθετα, η κατανάλωση αναψυκτικών που δεν περιέχουν ζάχαρη αλλά τεχνητά γλυκαντικά δεν προκαλεί απότομη αύξηση του σακχάρου», αναφέρει ο δρ Nathan. Υπάρχουν ασαφή στοιχεία πως η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας αναψυκτικών με τεχνητά γλυκαντικά μπορεί να αυξήσει ελαφρώς το αρχικό επίπεδο σακχάρου σας, κατάσταση που διαφέρει όμως από τις απότομες αυξήσεις των επιπέδων σακχάρου του αίματος.
Περιοδοντική νόσος. Η ουλίτιδα, το πρώιμο στάδιο της περιοδοντικής νόσου, αποτελεί επιπλοκή του διαβήτη. Αλλά δεν γνωρίζουμε κατά πόσον η παρουσία ουλίτιδας επιδεινώνει τον διαβήτη. «Θα μπορούσε να προκαλεί στρεσογόνο αντίδραση, αλλά και πάλι θα μιλούσαμε για αμελητέα επίδραση στο επίπεδο σακχάρου στο αίμα», σημειώνει ο δρ Nathan.
Ισχυρισμοί που ίσως ευσταθούν
Ορισμένοι ισχυρισμοί σχετικά με τους παράγοντες που αυξάνουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα, οι οποίοι διατυπώνονται στο διαδίκτυο, έχουν κάποια βάση.
Παράλειψη του πρωινού. «Τα άτομα που παραλείπουν το πρωινό και προσλαμβάνουν όλες τις θερμίδες τους σε ένα ή δύο γεύματα είναι πιθανότερο να πάρουν βάρος. Και η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας θερμίδων σε ένα γεύμα είναι πιθανότερο να εκτοξεύσει στα ύψη το επίπεδο σακχάρου στο αίμα σας, σε αντίθεση με την κατανομή των θερμίδων που προσλαμβάνετε στη διάρκεια της ημέρας», αναφέρει ο δρ Nathan. «Η αύξηση βάρους είναι ο μοναδικός μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου εμφάνισης διαβήτη».
Ελλιπής ύπνος. Η έλλειψη ύπνου για μερικές νύχτες μπορεί να επηρεάσει ελαφρώς το επίπεδο σακχάρου στο αίμα, αλλά, σύμφωνα με τον δρα Nathan, η βραχύχρονη έλλειψη ύπνου δεν προκαλεί ούτε επιδεινώνει τον διαβήτη. Η κακή ποιότητα ύπνου επί μακρόν αποτελεί παράγοντα κινδύνου για διαβήτη.
Το «φαινόμενο της αυγής». Μια σειρά από ορμόνες αυξάνονται στη διάρκεια της νύχτας και εμποδίζουν την ινσουλίνη να μεταφέρει γλυκόζη από το αίμα στα κύτταρα, αυξάνοντας έτσι το επίπεδο σακχάρου στο αίμα έως την ώρα της πρωινής σας αφύπνισης. Αυτό συμβαίνει σε όλους μας, θεωρείται όμως πρόβλημα μόνο στα άτομα με διαβήτη τύπου 1.
Επαρκώς τεκμηριωμένοι παράγοντες απότομης αύξησης
Γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι ορισμένοι παράγοντες αυξάνουν το επίπεδο σακχάρου στο αίμα με την πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Αυτούς ακριβώς τους παράγοντες που πυροδοτούν την αύξηση –όπως η υπερφαγία, η καθιστική ζωή και η παχυσαρκία– θα πρέπει να έχετε υπόψη σας, σημειώνει ο δρ Nathan, όχι τους παράγοντες οι οποίοι ενέχουν αμελητέο ή καθόλου κίνδυνο.«Είναι ευκολότερο να προτιμήσετε έναν καφέ χωρίς καφεΐνη από το να διαχειριστείτε τον τρόπο ζωής σας», αναφέρει.
«Μην επικεντρώνεστε όμως σε λεπτομέρειες. Εστιάστε στους κύριους λόγους για τους οποίους τόσοι άνθρωποι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι. Η υπερφαγία και η έλλειψη άσκησης ευθύνονται για το υπερβολικό βάρος, την παχυσαρκία και την πανδημία του διαβήτη».
Ποια είναι η συμβουλή για τον μακροπρόθεσμο έλεγχο του επιπέδου του σακχάρου στο αίμα; «Αλλάξτε τον τρόπο ζωής σας. Καταναλώστε μικρότερες μερίδες. Μειώστε τις θερμίδες και τα πρόσθετα σάκχαρα στη διατροφή σας, αυξήστε την καθημερινή δραστηριότητα και χάστε βάρος», συμβουλεύει ο δρ Nathan.
«Πρόκειται για φυσικά μέτρα, χωρίς χρήση φαρμάκων, τα οποία καλό θα ήταν να ακολουθήσετε.
