Η ενεργή επιτήρηση είναι μια δημοφιλής επιλογή για άνδρες που έχουν καρκίνο του προστάτη χαμηλού κινδύνου, ο οποίος ορίζεται ως όγκος που περιορίζεται στον προστατικό αδένα και δεν είναι πιθανό να αυξηθεί ή να εξαπλωθεί.
Η επιτήρηση περιλαμβάνει παρακολούθηση για τυχόν αλλαγές στο επίπεδο του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) στο αίμα και τακτική δακτυλική εξέταση του ορθού για αναζήτηση τυχόν μη φυσιολογικών περιοχών στον προστάτη.
Στη διάρκεια της ενεργής επιτήρησης, κάνετε εξέταση PSA και δακτυλική εξέταση ορθού κάθε έξι μήνες και βιοψία προστάτη περίπου κάθε δύο χρόνια. Αν το επίπεδο του PSA αυξηθεί, ο γιατρός σας θα συστήσει πιθανότατα μαγνητική τομογραφία προστάτη ή άμεση βιοψία προστάτη προκειμένου να διαπιστωθεί αν ο καρκίνος έχει γίνει πιο επιθετικός. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, εσείς και ο γιατρός σας μπορείτε να αποφασίσετε αν θα συνεχίσετε την ενεργή επιτήρηση κάνοντας άλλη μία βιοψία μετά από έξι μήνες ή ένα έτος ή αν θα προχωρήσετε σε θεραπεία, όπως ακτινοθεραπεία, ορμονοθεραπεία ή χειρουργική επέμβαση.
Μια δημοφιλής επιλογή
Η ενεργή επιτήρηση είναι δημοφιλής γιατί δεν απαιτεί καμία άμεση θεραπευτική παρέμβαση και συχνά είναι εξίσου ασφαλής (ή και ασφαλέστερη) από την άμεση έναρξη θεραπείας.
Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή έχει και τα μειονεκτήματά της, όπως το πιθανό άγχος που συνοδεύει την αναμονή με παρατήρηση, την αναγκαιότητα για επαναλαμβανόμενες εξετάσεις PSA (οι οποίες δεν δίνουν πάντα οριστικά αποτελέσματα), καθώς και τον πόνο και τον κίνδυνο από τις επαναλαμβανόμενες βιοψίες.
Δύο νέοι υπολογιστές που έχουν αναπτυχθεί στο διαδίκτυο θα μπορούσαν να βοηθήσουν με αυτά τα ζητήματα. Οι υπολογιστές αυτοί εκτιμούν πόσο πιθανό είναι ένας καρκίνος του προστάτη χαμηλού κινδύνου να εμφανίσει εξέλιξη και καταδεικνύουν πιο λεπτές διαφορές, που μπορεί να έχουν μεγάλη σημασία για την προσέγγιση της μεθόδου επιτήρησης.
«Eχοντας αυτές τις πληροφορίες στη διάθεσή τους, οι άνδρες μπορούν να συζητήσουν με τον γιατρό τους σχετικά με το πώς θα προχωρήσουν όσον αφορά τη στρατηγική ενεργής επιτήρησης», δηλώνει ο δρ Andrew Wagner, ουρολόγος-ογκολόγος στο Αντικαρκινικό Κέντρο του συνεργαζόμενου με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center.
Σημαντικοί αριθμοί
Οι δύο υπολογιστές αναπτύχθηκαν από ερευνητές στο πλαίσιο της μελέτης PASS (Μελέτη Ενεργής Επιτήρησης του Προστάτη). Μπορείτε να βρείτε και τους δύο υπολογιστές στην ιστοσελίδα www.canarypass.org/calculators
Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο από άνδρες που έχουν κάνει τουλάχιστον μία βιοψία προστάτη. Οι υπολογιστές χρησιμοποιούν τα αποτελέσματα των επόμενων βιοψιών στη διάρκεια της επιτήρησης, σε συνδυασμό με άλλες παραμέτρους, όπως:
– η ηλικία
– ο δείκτης μάζας σώματος
– το επίπεδο PSA
– το μέγεθος του προστάτη (το μεγαλύτερο μέγεθος συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου)
– το διάστημα από τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη, σε χρόνια.
Και οι δύο υπολογιστές βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στον αριθμό των δειγμάτων βιοψίας που λήφθηκαν, στο πόσα από αυτά έδειξαν καρκίνο, καθώς και στη βαθμολογία επιθετικότητας του καρκίνου στις θετικές βιοψίες (ονομάζεται «βαθμολογία κατά Gleason»).
Αν και οι υπολογιστές έχουν κάποιες διαφορές, και οι δύο παρέχουν μια επί τοις εκατό πιθανότητα η επόμενη βιοψία να δείξει ή να μη δείξει χαρακτηριστικά μιας πιο επιθετικής μορφής του καρκίνου του προστάτη. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να βοηθήσουν τον άνδρα και τον γιατρό του να αποφασίσουν εάν θα παραμείνουν στο τρέχον σχέδιό τους, αν θα περιμένουν περισσότερο για να κάνουν την επόμενη βιοψία ή αν θα ξεκινήσουν θεραπεία για τον καρκίνο τώρα.
Χρήση των πληροφοριών
Οι υπολογιστές έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 27 Αυγούστου 2020 στην ηλεκτρονική έκδοση του JAMA Oncology εφάρμοσε τους υπολογιστές σε 533 άνδρες με καρκίνο του προστάτη χαμηλού κινδύνου που ακολουθούσαν ενεργή επιτήρηση.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αποτελέσματα βοήθησαν να προσαρμοστεί καλύτερα η προσέγγιση στους ειδικούς κινδύνους των ανδρών.
«Οι άνδρες μπορούν να ακολουθήσουν λιγότερο εντατική παρακολούθηση και, ενδεχομένως, να έχουν λιγότερες βιοψίες και λιγότερο άγχος», παρατηρεί ο δρ Wagner.
Λάβετε υπόψη ότι οι υπολογιστές προσφέρουν μόνο μια εκτίμηση της έκβασης. Για παράδειγμα, μια 10% πιθανότητα εξέλιξης του καρκίνου έως την επόμενη βιοψία ή κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια θεωρείται σχετικά χαμηλή.
«Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι ο καρκίνος σας δεν θα γίνει περισσότερο επιθετικός», επισημαίνει ο δρ Wagner. «Σημαίνει απλώς ότι μπορείτε να εξετάσετε το ενδεχόμενο να παραλείψετε μία βιοψία και να περιμένετε περισσότερο για να δείτε εάν χρειάζεται να ξεκινήσετε θεραπεία».
Οι άνδρες ενθαρρύνονται να ζητούν από τους γιατρούς τους βοήθεια για τη χρήση των υπολογιστών PASS. Εναλλακτικά, μπορούν να χρησιμοποιήσουν μόνοι τους τους υπολογιστές, εφόσον έχουν τις απαραίτητες πληροφορίες.
Ποιες είναι οι πιθανότητες;
Ποια ποσοστά κινδύνου που προκύπτουν από τους υπολογιστές θεωρούνται «καλά»; Αυτό ποικίλλει από άτομο σε άτομο και δεν μπορεί να χαρακτηριστεί μόνο από έναν αριθμό, αλλά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα την ηλικία, άλλα ζητήματα υγείας και την ανοχή του ατόμου στον κίνδυνο, παρατηρεί ο δρ Andrew Wagner, ουρολόγος-ογκολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center. «Ορισμένοι άνδρες μπορεί να είναι ικανοποιημένοι με οτιδήποτε λιγότερο από 50%, ενώ άλλοι θέλουν λιγότερο από 10%». «Γενικά, έχουμε διαπιστώσει ότι, αν ο κίνδυνος εξέλιξης του καρκίνου είναι μικρότερος από 20%, οι περισσότεροι άνδρες δεν έχουν πρόβλημα να συνεχίσουν με ενεργή επιτήρηση».
