Oταν ο γιατρός σάς λέει ότι έχετε γλαύκωμα, το πιθανότερο είναι ότι πρόκειται για γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας, τη συχνότερη μορφή αυτής της οφθαλμικής πάθησης που περιορίζει την όραση. Είναι επίσης πιθανό να σας έχει συνταγογραφήσει οφθαλμικές σταγόνες που αναστέλλουν την εξέλιξη της νόσου: είναι, κατά κανόνα, η πρώτη γραμμή θεραπείας. Ορισμένα άτομα, ωστόσο, μπορεί να ωφεληθούν από την αρχή από μια διαδικασία που συνήθως επιλέγεται ως δεύτερο βήμα.
Τι είναι το γλαύκωμα;
Υπάρχουν πολλές μορφές γλαυκώματος. Oλες προκαλούν βλάβη στο οπτικό νεύρο που μεταφέρει οπτικά σήματα στον εγκέφαλο. Η βλάβη συχνά αναπτύσσεται όταν το σύστημα παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού υπολειτουργεί, με αποτέλεσμα την αυξημένη πίεση στον οφθαλμό. Κανονικά, το υγρό περνά από τον οπίσθιο στον πρόσθιο θάλαμο του οφθαλμού και αποχετεύεται μέσα από έναν ιστό ο οποίος ονομάζεται δοκιδωτό δίκτυο και λειτουργεί ως «σουρωτήρι» (διηθητικός ηθμός). Στις περισσότερες περιπτώσεις γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας, το δίκτυο φράσσεται από υπολείμματα. Τότε, το υγρό επιστρέφει, γεγονός που αυξάνει σταδιακά την πίεση μέσα στον οφθαλμό, προκαλώντας βλάβη στο οπτικό νεύρο.
Κάποιες φορές, αναπτύσσεται βλάβη στο οπτικό νεύρο παρότι η «γωνία» παροχέτευσης παραμένει ανοιχτή και το υδατοειδές υγρό και η πίεση του οφθαλμού δεν αυξάνονται. Αυτός ο τύπος γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας ονομάζεται γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης.
Σε κάθε περίπτωση, στο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας δεν εμφανίζονται συμπτώματα προτού αναπτυχθεί βλάβη στο οπτικό νεύρο. Για τον λόγο αυτόν είναι σημαντικό να γίνονται τακτικά οφθαλμολογικές εξετάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ένα απλό τεστ για τον εντοπισμό του γλαυκώματος πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων. Όταν η βλάβη του οπτικού νεύρου προχωρήσει, ένα άτομο με γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας θα παρατηρήσει κυρίως απώλεια της πλευρικής όρασης.
Θεραπεία
Στόχος της θεραπείας του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας είναι να μειώσει την πίεση στον οφθαλμό –ακόμα και αν η πίεση δείχνει φυσιολογική– και να σταματήσει τη βλάβη στο οπτικό νεύρο.
Η θεραπεία ξεκινά με συνταγογραφούμενες οφθαλμικές σταγόνες, οι οποίες βελτιώνουν την παροχέτευση του υδατοειδούς υγρού στον οφθαλμό ή το μειώνουν. Πρέπει να χρησιμοποιούνται καθημερινά, ενδεχομένως δύο φορές την ημέρα ή και περισσότερο. «Αν ένας τύπος οφθαλμικών σταγόνων δεν ελέγχει την οφθαλμική πίεση, μπορούμε να προσθέσουμε και άλλον. Κάποιοι άνθρωποι χρειάζονται τρεις τύπους συγχρόνως», δηλώνει η δρ Lucy Shen, ειδική στο γλαύκωμα στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ νοσοκομείο Massachusetts Eye and Ear.
Εάν οι οφθαλμικές σταγόνες δεν μειώνουν αρκετά την ενδοφθάλμια πίεση ή γίνονται δύσκολα ανεκτές (προκαλούν αίσθηση καύσου, ξηροφθαλμία ή αλλεργικές αντιδράσεις), η θεραπεία θα πρέπει να προχωρήσει σε μια διαδικασία με λέιζερ χαμηλής ενέργειας, που ονομάζεται εκλεκτική δοκιδοπλαστική με λέιζερ (SLT). Πραγματοποιείται στο ιατρείο και διαρκεί μόνο μερικά λεπτά. «Η SLT χρησιμοποιεί παλμικό φως, το οποίο ωθεί τα φλεγμονώδη κύτταρα να καθαρίσουν τα υπολείμματα που φράσσουν το δοκιδωτό πλέγμα. Αυτό βελτιώνει την παροχέτευση και μειώνει την ενδοφθάλμια πίεση κατά περίπου 20% έως 30% για έως πέντε χρόνια», εξηγεί η δρ Shen.
Η χειρουργική επέμβαση στον οφθαλμό είναι επίσης μια επιλογή για την αντιμετώπιση του γλαυκώματος ανοιχτής γωνίας, μπορεί όμως να προκαλέσει θάμπωμα του φακού του οφθαλμού (καταρράκτη). Ετσι, συχνά πραγματοποιείται στη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης που απαιτείται για την αφαίρεση υπάρχοντος καταρράκτη ή επιλέγεται σε άτομα με προχωρημένο γλαύκωμα.
Η βλάβη συχνά αναπτύσσεται όταν το σύστημα παροχέτευσης του υδατοειδούς υγρού υπολειτουργεί, με αποτέλεσμα την αυξημένη πίεση στον οφθαλμό.
Αλλαγή στο μοντέλο θεραπείας
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με πρόσφατα διαγνωσμένο ήπιο έως μέτριο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας μπορούν τώρα να παραλείψουν τη φάση των οφθαλμικών σταγόνων και να επιλέξουν κατευθείαν την SLT. Οι γιατροί άρχισαν να προσφέρουν αυτή την προσέγγιση όταν μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στις 9 Μαρτίου 2019 στην ηλεκτρονική έκδοση του The Lancet, διαπίστωσε ότι η SLT ήταν ασφαλής και αποτελεσματική ως αρχική θεραπεία και είχε περισσότερα οφέλη από τις οφθαλμικές σταγόνες. «Τα άτομα που έλαβαν από την αρχή SLT είχαν παρόμοιες μετρήσεις ενδοφθάλμιας πίεσης στην πάροδο του χρόνου με τα άτομα που χρησιμοποιούσαν σταγόνες και σε ποσοστό μεγαλύτερο από 70% συνέχισαν να μη χρειάζονται σταγόνες για τρία έτη. Επίσης, η SLT είχε καλύτερη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας από τις οφθαλμικές σταγόνες», δηλώνει η δρ Lucy Shen. «Ήταν κάτι που πραγματικά άλλαξε τα δεδομένα και μας έκανε να σκεφτόμαστε διαφορετικά σχετικά με το πότε πρέπει να προσφέρουμε την SLT».
Ποιο είναι το όφελος από τη διακοπή των σταγόνων; «Απαλλάσσει από μια επιβάρυνση τα άτομα που δεν μπορούν να ανεχτούν τα φάρμακα ή τα άτομα που δυσκολεύονται να χορηγήσουν στον εαυτό τους τις οφθαλμικές σταγόνες, να τις πληρώσουν ή να θυμηθούν να τις χρησιμοποιήσουν», δηλώνει η δρ Shen.
Αλλα πλεονεκτήματα: Στις ΗΠΑ, το ασφαλιστικό σύστημα Medicare καλύπτει την SLT. Επιπλέον, η χρήση της SLT δεν αποκλείει άλλες θεραπευτικές επιλογές στο μέλλον. «Εάν χρειαστείτε οφθαλμικές σταγόνες ή χειρουργική επέμβαση αργότερα, θα μπορείτε και πάλι να τα λάβετε», παρατηρεί η δρ Shen.
Τα μειονεκτήματα της SLT
Οπως κάθε θεραπευτική μέθοδος, η SLT έχει κάποια μειονεκτήματα. «Το ένα είναι ότι μπορεί να μην έχει αποτέλεσμα», αναφέρει η δρ Shen. «Από την εμπειρία μου, το 80% των ασθενών ανταποκρίνονται σε αυτήν. Νέες μελέτες όμως έχουν διαπιστώσει ότι, ακόμα και αν κάποιος δεν ανταποκριθεί στην SLT την πρώτη φορά, μπορεί να την ξαναδοκιμάσει με ασφάλεια και μπορεί να έχει αποτέλεσμα».
Τα θετικά αποτελέσματα της SLT εξασθενούν μετά από τρία έως πέντε χρόνια. Οταν συμβεί αυτό, μπορεί να χρειαστεί να επαναλάβετε τη διαδικασία ή να χρησιμοποιήσετε οφθαλμικές σταγόνες.
«Υπάρχει επίσης κίνδυνος να αυξηθεί η πίεση όταν κάνετε SLT. Όμως, ο κίνδυνος αυτός είναι εξαιρετικά χαμηλός και σπάνια συμβαίνει σε έμπειρα χέρια», δηλώνει η δρ Shen.
Είστε κατάλληλοι υποψήφιοι;
Εξαρτάται από τον τύπο του γλαυκώματος, την ενδοφθάλμια πίεση, τον βαθμό βλάβης του οπτικού νεύρου και το οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος.
Πέραν αυτών, «ο ιδανικός υποψήφιος για SLT έχει ήπιο ή μέτριο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας και δεν έχει χρησιμοποιήσει ακόμη οφθαλμικές σταγόνες. Δεν γνωρίζουμε γιατί, αλλά ορισμένες οφθαλμικές σταγόνες μειώνουν την πιθανότητα να έχει η SLT αποτέλεσμα», δηλώνει η δρ Shen.
