Αν παρατηρήσετε μια επώδυνη αίσθηση σαν κράμπα στο ένα ή και στα δύο πόδια σας κατά το περπάτημα, μη βιαστείτε να την αποδώσετε σε υπερκόπωση ή στην ηλικία. Θα μπορούσε να είναι περιφερική αρτηριακή νόσος (ΠΑΝ), η οποία αναπτύσσεται όταν στις αρτηρίες εκτός του εγκεφάλου και της καρδιάς –συνήθως των ποδιών– συσσωρεύονται λιπώδεις εναποθέσεις, οι οποίες μειώνουν τη ροή του αίματος σε αυτή την περιοχή.
Εκτιμάται ότι 1 άτομο στα 10, ηλικίας άνω των 55 ετών, έχει ΠΑΝ στα κάτω άκρα. Οι ίδιοι παράγοντες που προκαλούν ανάπτυξη αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες της καρδιάς (στεφανιαία νόσο) οδηγούν επίσης σε εναποθέσεις πλάκας στις αρτηρίες των κάτω άκρων: μεγαλύτερη ηλικία, κάπνισμα, υψηλή χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση και διαβήτης.
Οι γιατροί αναφέρουν τον κλασικό πόνο της ΠΑΝ ως διαλείπουσα χωλότητα. Ο πόνος συνήθως εμφανίζεται στις γάμπες, αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστεί στους μηρούς, στα ισχία ή στους γλουτούς και σταματά με την ανάπαυση. «Ορισμένες φορές οι πάσχοντες δεν παρατηρούν τον πόνο παρά μόνο όταν έχουν περπατήσει 1,5 χιλιόμετρο. Ωστόσο, κάποιοι από τους ασθενείς μου μου λένε ότι ο πόνος ξεκινά ακόμη και πριν φτάσουν στην εξώπορτα του κτιρίου», δηλώνει η δρ Anahita Dua, συνδιευθύντρια του Κέντρου Περιφερικής Αρτηριακής Νόσου στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Αλλα συμπτώματα και επιπλοκές
Αλλα συμπτώματα και επιπλοκέςΠαρότι το κάπνισμα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για ΠΑΝ, ο διαβήτης είναι επίσης ανησυχητικός. Ο διαβήτης τείνει να εξασθενίζει και να βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία. Εάν δεν ελέγχεται καλά, ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε περιφερική νευροπάθεια, η οποία προκαλεί μούδιασμα στα χέρια και στα πόδια. Ως αποτέλεσμα, ο πόνος από την ΠΑΝ μπορεί να μη γίνει αντιληπτός.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα άτομα με ΠΑΝ παρατηρούν και άλλες αλλαγές, όπως ψυχρότητα ή αποχρωματισμό στο ένα ή και στα δύο άκρα πόδια (το τμήμα του ποδιού από τον αστράγαλο και κάτω), αργή επούλωση των πληγών στο άκρο πόδι ή αργή ανάπτυξη των τριχών ή των νυχιών στα πόδια. Όλα αυτά αποτελούν ενδείξεις κακής κυκλοφορίας στο άκρο πόδι και μπορεί να υποδηλώνουν μια πιο σοβαρή πάθηση, που ονομάζεται κρίσιμη ισχαιμία των κάτω άκρων (CLTI) και η οποία, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό. Η CLTI απαιτεί άμεση αντιμετώπιση με επέμβαση διάνοιξης της αρτηρίας προκειμένου να αποκατασταθεί η ροή του αίματος [αγγειοπλαστική και τοποθέτηση stent ή επέμβαση παράκαμψης (bypass)].
Τα άτομα με ΠΑΝ θα πρέπει να περπατούν τουλάχιστον 30 λεπτά το λιγότερο τρεις φορές την εβδομάδα.
Ωστόσο, οι άνθρωποι μπορούν να αποφύγουν αυτή τη σκληρή μοίρα αν η κατάσταση διαγνωστεί έγκαιρα. Προκειμένου να ελέγξουν για τυχόν παρουσία ΠΑΝ, οι γιατροί χρησιμοποιούν μια εξέταση που ονομάζεται σφυροβραχιόνιος δείκτης (ΑΒΙ), η οποία συγκρίνει την αρτηριακή πίεση στον βραχίονα με την αρτηριακή πίεση στον αστράγαλο. Αν οι αρτηρίες σας είναι καθαρές, οι δύο τιμές θα πρέπει να είναι σχετικά παραπλήσιες. Η χαμηλότερη πίεση στον αστράγαλο υποδηλώνει ΠΑΝ. Μπορεί επίσης να χρειαστεί υπερηχογράφημα και άλλες εξετάσεις.
Πρόληψη της ΠΑΝ
Οι ίδιες συμβουλές σχετικά με τον τρόπο ζωής που ισχύουν για την πρόληψη της καρδιακής προσβολής ισχύουν και για την ΠΑΝ: διακοπή του καπνίσματος, υγιεινή διατροφή και τακτική άσκηση. Για τα άτομα με διαλείπουσα χωλότητα, το περπάτημα είναι μακράν ο καλύτερος τρόπος επιβράδυνσης της ΠΑΝ και μείωσης των επιπλοκών της, δηλώνει η δρ Dua. Αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο, δεδομένης της φυσικής μας τάσης να αποφεύγουμε τον πόνο, αλλά μακροπρόθεσμα θα αποζημιωθείτε για την προσωρινή ενόχληση.
Το περπάτημα ευνοεί τη ροή του αίματος στις μικρότερες αρτηρίες των κάτω άκρων, ενώ επίσης δημιουργεί νέους διαύλους (παράπλευρη κυκλοφορία) που μεταφέρουν το αίμα γύρω από τις φραγμένες περιοχές, κάτι που τελικά ανακουφίζει από τον πόνο. «Φανταστείτε μια λεωφόρο στην οποία υπάρχει μποτιλιάρισμα, αλλά οι τροχονόμοι διοχετεύουν την κυκλοφορία σε μικρότερους δρόμους γύρω από το σημείο της απόφραξης. Με την πάροδο του χρόνου, η ροή της κυκλοφορίας θα είναι ίδια σαν να είχε ανοίξει η κεντρική λεωφόρος», εξηγεί η δρ Dua.
Τα άτομα με ΠΑΝ θα πρέπει να περπατούν τουλάχιστον 30 λεπτά το λιγότερο τρεις φορές την εβδομάδα. Περπατήστε συνεχόμενα μέχρι να νιώσετε πόνο στα πόδια, ξεκουραστείτε έως ότου υποχωρήσει και μετά συνεχίστε. «Με τον καιρό, θα είστε σε θέση να περπατάτε όλο και περισσότερο προτού ξεκινήσει ο πόνος», σχολιάζει η δρ Dua.
Η επιτηρούμενη ασκησιοθεραπεία (η οποία πραγματοποιείται σε κυλιόμενο διάδρομο ή σε οποιονδήποτε χώρο που επιτρέπει το συνεχές περπάτημα) επιβλέπεται από ασκησιοθεραπευτή ή νοσηλευτή και έχει αποδεδειγμένα οφέλη στα άτομα με ΠΑΝ. Ωστόσο, παρότι το ασφαλιστικό πρόγραμμα Medicare στις ΗΠΑ καλύπτει αυτή τη θεραπεία από τα μέσα του 2017, δεν είναι ευρέως διαθέσιμη και χρησιμοποιείται σπάνια. Τα στοιχεία που αποδεικνύουν τα οφέλη των προγραμμάτων βάδισης στο σπίτι ή έξω από αυτό αυξάνονται. Ωστόσο, τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν φυσικοθεραπευτές ή άλλους επαγγελματίες υγείας που παρέχουν καθοδήγηση, συμβουλές και υποστήριξη και ίσως είναι δύσκολο να έχει κάποιος πρόσβαση σε αυτή την υπηρεσία.
Μια άλλη ενδεχομένως ελπιδοφόρος επιλογή είναι μια εφαρμογή για smartphone που βοηθά τα άτομα με ΠΑΝ να παρακολουθούν την πρόοδό τους στο περπάτημα και παρέχει καθοδήγηση και εκπαίδευση. Σύμφωνα με την Εταιρεία Αγγειακής Χειρουργικής των ΗΠΑ, η εφαρμογή αυτή βρίσκεται ακόμη στο στάδιο του ελέγχου και της επικύρωσης, αλλά μπορεί να είναι διαθέσιμη στο άμεσο μέλλον.
