Για τους περισσότερους από εμάς, το βασικό σενάριο όσον αφορά την κατοικία, σε βάθος χρόνου, είναι αρκετά απλό: να ζούμε στο σπίτι μας, ανεξάρτητοι, για το μεγαλύτερο δυνατό διάστημα. Το εναλλακτικό σενάριο είναι πιο περίπλοκο. Τι θα συμβεί όταν θα χρειαστούμε βοήθεια για τα ψώνια, για τη συντήρηση του σπιτιού, τις επισκέψεις στον γιατρό και τη διατήρηση της κοινωνικής μας ζωής; Η απάντηση για κάποιους ανθρώπους είναι μια τάση που ξεκινά από την κοινωνία των πολιτών και ονομάζεται «εικονικό χωριό».
Το μοντέλο του εικονικού χωριού
Ενα εικονικό χωριό δεν είναι συγκεκριμένος τόπος. Πρόκειται για μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι ζουν στα σπίτια τους, κοντά ο ένας στον άλλο, και έχουν συμφωνήσει να αλληλοβοηθιούνται. Δημιουργούν μια μορφή αυτοδιαχειριζόμενου μη κερδοσκοπικού οργανισμού, ο οποίος παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής ως μέλος σε οποιοδήποτε νοικοκυριό στην περιοχή που καλύπτει, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει μία ή περισσότερες γειτονιές.
Τα μέλη ενός χωριού προσφέρονται εθελοντικά, βάσει των προσόντων τους, να παρέχουν υπηρεσίες όπως:
- Διαχείριση της τηλεφωνικής γραμμής βοήθειας του χωριού
- Μετακίνηση
- Μικροθελήματα
- Επισκευές στο σπίτι
- Φιλικές επισκέψεις και τηλεφωνικές κλήσεις επικοινωνίας
- Κοινωνικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις
- Ομάδες για άσκηση
- Τεχνική υποστήριξη
- Παραπομπές σε προ-ελεγχθείσες υπηρεσίες και προμηθευτές
Δεδομένου ότι η διαχείριση ενός χωριού γίνεται από εθελοντές (παρότι μπορεί να υπάρχει αμειβόμενο προσωπικό ενός ή δύο ατόμων), η συνδρομή μπορεί να είναι δωρεάν ή να ανέρχεται μέχρι τα 1.200 δολάρια ετησίως. Ενδεχομένως να υπάρχουν επίσης χρεώσεις για ορισμένες υπηρεσίες, όπως οι επισκευές.
Οφέλη για την υγεία
Η ζωή σε ένα εικονικό χωριό σάς διευκολύνει να παραμείνετε ανεξάρτητοι και προσφέρει την ασφάλεια ενός διαθέσιμου συστήματος υποστήριξης.
«Το χωριό δεν θα αντικαταστήσει μια δομή υποβοηθούμενης διαβίωσης ή έναν οίκο ευγηρίας, εάν τα έχετε ανάγκη, μπορεί όμως να συμβάλει στην αναβολή αυτής της μετάβασης», λέει η δρ Susanne Hartmann, ειδική Γηριατρικής στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Beth Israel Deaconess Medical Center. «Πολλοί από τους ασθενείς μου μετακομίζουν σε κέντρα υποβοηθούμενης διαβίωσης, γιατί η μετακίνηση γίνεται μεγάλο πρόβλημα. Μπορεί, επίσης, να χρειάζονται να προσλάβουν έναν αποκλειστικό φροντιστή, γιατί πλέον δεν είναι ασφαλείς ζώντας μόνοι. Εάν ένα χωριό μπορεί να λύσει ζητήματα μετακίνησης ή να τους βοηθήσει να βρουν έναν φροντιστή, μπορεί να μη χρειάζεται να εγκαταλείψουν το σπίτι τους».
Ένα εικονικό χωριό επίσης διατηρεί τους κοινωνικούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων, γεγονός που αποτρέπει την απομόνωση και τη μοναξιά –παράγοντες που σχετίζονται με τη χρόνια νόσο, την έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας και τον πρόωρο θάνατο.
Βρείτε ένα χωριό
Για όσους ενδιαφέρονται να βρουν ένα χωριό στην περιοχή τους στις ΗΠΑ, η ιστοσελίδα του Village to Village (www.vtvnetwork. org) είναι διαθέσιμη. Περιλαμβάνει έναν χάρτη των χωριών από άκρη σε άκρη στις Ηνωμένες Πολιτείες και πληροφορίες επικοινωνίας.
Πληροφορίες για τα εικονικά χωριά στις ΗΠΑ είναι επίσης διαθέσιμες στα τοπικά κέντρα ηλικιωμένων ή στα Γραφεία για τη Γήρανση της περιφέρειάς τους (Area Agency on Aging), τα οποία αποτελούν μέρος ενός δικτύου περισσότερων από 600 γραφείων που χρηματοδοτούνται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση με σκοπό τον συντονισμό υπηρεσιών υποστήριξης ηλικιωμένων και την παροχή παραπομπών στους ηλικιωμένους. Η αναζήτηση ενός γραφείου είναι δυνατή στη διεύθυνση: www.health.harvard.edu/ecl
Είναι καλή ιδέα να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για το κατά πόσον το μοντέλο του εικονικού χωριού θα ήταν κατάλληλο για τη δική σας υγεία και δυνατότητες, και όσο νωρίτερα το κάνετε, τόσο το καλύτερο. «Η συμμετοχή ενώ είστε ακόμα ενεργοί νοητικά και σωματικά θα σας προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία να ζήσετε στο σπίτι σας για μεγαλύτερο διάστημα», λέει η δρ Hartmann. «Ωφελείται κανείς σε κάθε ηλικία όταν ανήκει σε μια κοινότητα και διαθέτει ένα ισχυρό κοινωνικό δίκτυο».
Η νέα τάση των εικονικών χωριών
Το πρώτο εικονικό χωριό ιδρύθηκε το 2002 στη γειτονιά Beacon Hill της Βοστώνης. Δύο δεκαετίες αργότερα, υπάρχουν 280 χωριά από τη μία ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών στην άλλη, ενώ ακόμη 80 είναι υπό κατασκευή, με ολοένα και πιο διαφοροποιημένα δημογραφικά χαρακτηριστικά.
«Υπάρχει ένα εικονικό χωριό στο Oakland της Καλιφόρνιας, το οποίο αποτελείται κυρίως από Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής. Υπάρχει ένα χωριό Αφροαμερικανών στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον, το οποίο λάμβανε χρηματοδότηση από την τοπική κυβέρνηση. Όλοι μας κάνουμε την ίδια ερώτηση, που είναι πώς θα επιζήσουμε και θα ζήσουμε στην κοινότητά μας, και ποιες υπηρεσίες χρειαζόμαστε», δηλώνει η Barbara Sullivan, εκτελεστική διευθύντρια του Δικτύου Village to Village. Το VTV είναι η μη κερδοσκοπική ομάδα στις ΗΠΑ που παρέχει καθοδήγηση για τη δημιουργία ενός εικονικού χωριού και για την υποστήριξη των υπηρεσιών του.
Η αύξηση του αριθμού των εικονικών χωριών προσέλκυσε και την προσοχή των ερευνητών του Χάρβαρντ, οι οποίοι αναμένουν συνέχιση της αυξητικής τάσης. «Ο πληθυσμός των 80 και άνω θα διπλασιαστεί μέσα στα επόμενα δώδεκα έτη. Αυτή είναι μια ηλικία κατά την οποία η ανικανότητα αυξάνεται απότομα και παρατηρούμε μια αυξημένη ανάγκη για υπηρεσίες όπως οι μετακινήσεις. Αυτό αποτελεί, κατά την άποψή μου, ένα δείγμα των επερχόμενων αναγκών», λέει η Jennifer Molinsky, η οποία είναι επικεφαλής της έρευνας σχετικά με τις προκλήσεις στέγασης του γηράσκοντος πληθυσμού στο Κέντρο Μελετών Στέγασης του Χάρβαρντ (Joint Center for Housing Studies).
