Χάρη στις εθνικές εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού, περισσότερος κόσμος αναγνωρίζει σήμερα ότι η καρδιοπάθεια είναι η κορυφαία αιτία θανάτου για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες. Και για τα δύο φύλα, η καρδιαγγειακή νόσος ευθύνεται για έναν στους τρεις θανάτους στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συνολικά στις ΗΠΑ, κάθε 40 δευτερόλεπτα κατά μέσον όρο, ένας άνθρωπος παθαίνει καρδιακή προσβολή – που είναι η πιο κοινή εκδήλωση αυτής της νόσου. Ίσως έχετε ακούσει ότι οι γυναίκες είναι πιθανότερο να εμφανίσουν «άτυπα» συμπτώματα καρδιακής προσβολής συγκριτικά με τους άνδρες. Αλλά τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαΐου 2020 του επιστημονικού περιοδικού Journal of the American Heart Association βάζει τα πράγματα στις πραγματικές τους διαστάσεις.
Για την έκθεσή τους οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από 27 ξεχωριστές μελέτες, οι οποίες περιλάμβαναν περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ή ΟΣΣ). Το ΟΣΣ αφορά την ανεπαρκή αιμάτωση της καρδιάς και είναι ένας ευρύς όρος που περιλαμβάνει την καρδιακή προσβολή και την ασταθή στηθάγχη (ξαφνικό πόνο στον θώρακα που εμφανίζεται σε κατάσταση ηρεμίας).
«Ως επί το πλείστον, τα συμπτώματα που έχουν οι άνδρες και οι γυναίκες κατά τη διάρκεια μιας καρδιακής προσβολής είναι σχεδόν τα ίδια», λέει η δρ Michelle O’Donoghue, ειδική καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνουν αυτό που η ίδια και άλλοι ειδικοί παρατηρούν εδώ και χρόνια, σχολιάζει (δείτε «Κοινά και λιγότερο κοινά συμπτώματα της καρδιακής προσβολής» στη σελ. 3). Η θέση της φραγμένης αρτηρίας της καρδιάς μπορεί να επηρεάσει τα συμπτώματα που αισθάνονται οι ασθενείς. Για παράδειγμα, η απόφραξη αρτηρίας στο πρόσθιο τμήμα της καρδιάς μπορεί να προκαλέσει δυσφορία στο στήθος, ενώ μια απόφραξη αγγείου στο κάτω μέρος της καρδιάς είναι πιθανότερο να προκαλέσει ναυτία και εμετό, εξηγεί.
Πόνος στο στήθος ή… κάτι άλλο;
Ωστόσο, ο όρος «πόνος στο στήθος» μερικές φορές μπερδεύει τον κόσμο. «Οι ασθενείς σπάνια περιγράφουν την αίσθηση που έχουν ως πόνο. Συνήθως την περιγράφουν ως αίσθημα πίεσης, δυσφορίας ή ακόμη και σαν κάψιμο», λέει η δρ O’Donoghue. Οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να αναγνωρίσουν το σύμπτωμα ως καρδιοπάθεια και τείνουν να πιστεύουν ότι πρόκειται για καούρα ή για κάποιο άλλο πρόβλημα υγείας, προσθέτει.
Στην πράξη, και το ιατρικό προσωπικό ίσως είναι λιγότερο πιθανό να αναγνωρίσει μια καρδιακή προσβολή στις γυναίκες. Το 2018, μια εθνική μελέτη της επείγουσας ανταπόκρισης σε 2,4 εκατομμύρια περιστατικά στηθάγχης για μια περίοδο τεσσάρων ετών διαπίστωσε ότι οι γυναίκες ήταν λιγότερο πιθανό να μεταφερθούν στο νοσοκομείο με χρήση της σειρήνας και των φώτων από ό,τι οι άνδρες. Μεταξύ των ατόμων που υπέστησαν καρδιακή ανακοπή, οι γυναίκες ήταν επίσης λιγότερο πιθανό να επανέλθουν σε σχέση με τους άνδρες. Μια άλλη πρόσφατη μελέτη από τον Καναδά εξέτασε περισσότερα από 25.500 άτομα που προσήλθαν στα επείγοντα με στηθάγχη. Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι γιατροί ήταν λιγότερο πιθανό να αναγνωρίσουν σωστά την καρδιακή προσβολή στις γυναίκες, ακόμη και όταν τα συμπτώματά τους –μαζί με τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων που υποδήλωναν καρδιακή προσβολή– ήταν παρόμοια με εκείνα των ανδρών.
Ασυνήθιστη καρδιακή προσβολή
Η καρδιακή προσβολή συνήθως είναι αποτέλεσμα της αιφνίδιας ρήξης μιας πλάκας με χοληστερόλη σε μια στεφανιαία αρτηρία, η οποία στη συνέχεια δημιουργεί έναν θρόμβο. Ωστόσο, περίπου 5 έως 10% των ατόμων παρουσιάζουν καρδιακή προσβολή χωρίς να έχει εντοπιστεί απόφραξη στις αρτηρίες τους. Έχουν τα συνήθη συμπτώματα της καρδιακής προσβολής, αλλά η αγγειογραφία (μια ειδική ακτινογραφία των αρτηριών της καρδιάς) δεν εμφανίζει ενδείξεις απόφραξης. Μια τέτοιου είδους προσβολή είναι γνωστή ως MINOCA, δηλαδή έμφραγμα μυοκαρδίου χωρίς αποφρακτική στεφανιαία νόσο (Myocardial Infarction with NOnobstructive Coronary Arteries). Αυτός ο ασυνήθιστος τύπος καρδιακής προσβολής έχει πολλές πιθανές αιτίες, μεταξύ των οποίων ο προσωρινός σπασμός μιας αρτηρίας της καρδιάς (σπασμός στεφανιαίων), αποφράξεις μικρών αρτηριών που δεν είναι ορατές στην αγγειογραφία ή σχίσιμο μεταξύ των στιβάδων που σχηματίζουν το τοίχωμα ενός από τα αγγεία της καρδιάς (αυτόματος διαχωρισμός στεφανιαίων αγγείων).
Το MINOCA είναι συχνότερο στις γυναίκες και στα νεαρότερα άτομα από ό,τι στους άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας. Και πάλι, όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αφορά τους άνδρες. Η έρευνα υποδηλώνει ότι οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 60% των περιστατικών, που σημαίνει ότι περίπου 40% παρατηρείται σε άνδρες.
Η ηλικιακή διαφορά
Μια αξιοσημείωτη διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι η μέση ηλικία της πρώτης καρδιακής προσβολής. Για τους άνδρες είναι τα 65 έτη, ενώ για τις γυναίκες τα 72. Θα μπορούσαν να παίζουν ρόλο τα υψηλότερα ποσοστά ανθυγιεινών συνηθειών στους μεσήλικες άνδρες – συμπεριλαμβανομένων του καπνίσματος και του στρες; Είναι μια πιθανότητα. Μερικές μελέτες υποστηρίζουν, επίσης, ότι οι γυναίκες χωρίς ιστορικό καρδιοπάθειας είναι πιθανότερο να ακολουθήσουν προληπτικά μέτρα για να αποτρέψουν τη νόσο, όπως να λαμβάνουν φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση. Αλλά οι λόγοι για τους οποίους η καρδιακή νόσος εμφανίζεται αργότερα στη ζωή των γυναικών, πολύ απλά, δεν είναι καλά κατανοητοί, εν μέρει γιατί οι γυναίκες δεν εκπροσωπούνταν επαρκώς στις κλινικές μελέτες, λέει η δρ O’Donoghue.
Τι να συγκρατήσετε
Τα κύρια μηνύματα για άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας είναι να γνωρίζουν τα κοινά, αλλά και τα λιγότερο συνήθη συμπτώματα της καρδιακής προσβολής και να καλούν το 166 εάν πιστεύουν ότι οι ίδιοι ή κάποιος τρίτος υφίσταται καρδιακή προσβολή. Η δρ O’Donoghue παροτρύνει επίσης τον κόσμο να υπερασπίζεται τον εαυτό του. «Εάν αισθάνεστε ότι κάτι δεν πάει καλά και ότι οι απαντήσεις που παίρνετε δεν είναι ικανοποιητικές, συνεχίστε να κάνετε ερωτήσεις», συμβουλεύει.
Κοινά και λιγότερο κοινά συμπτώματα της καρδιακής προσβολής
Στο σύνολό τους, τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής τείνουν να είναι πολύ παρόμοια μεταξύ των δύο φύλων, σύμφωνα με πρόσφατη ανασκόπηση. Τα δύο συχνότερα αναφερόμενα συμπτώματα (πόνος στο στήθος και εφίδρωση) είναι ελαφρώς συχνότερα στους άνδρες, αλλά οι γυναίκες παρουσιάζουν τα συμπτώματα αυτά σχεδόν το ίδιο συχνά. Παρότι, επίσης, άλλα συμπτώματα (όπως ναυτία και εμετός, δύσπνοια) συνήθως είναι πιθανότερο να εμφανιστούν στις γυναίκες, πολλοί άνδρες μπορεί να έχουν τα συμπτώματα αυτά, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Άλλα λιγότερο κοινά συμπτώματα που οι γυναίκες παρουσιάζουν κάπως πιο συχνά από ό,τι οι άνδρες είναι η κόπωση, ο πόνος ανάμεσα στις ωμοπλάτες, η ζάλη, ο πόνος στον αυχένα ή στο σαγόνι, η ταχυπαλμία και η λιποθυμία. Όσον αφορά άλλα σπάνια συμπτώματα (πόνος στο στομάχι, δυσπεψία, πόνος στο δεξί χέρι ή στον ώμο), τα ποσοστά επικράτησης είναι παρόμοια.
