Η μείωση του αυξημένου επιπέδου της χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (LDL), ή αλλιώς «κακής» χοληστερόλης, είναι αποδεδειγμένο ότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης της καρδιοπάθειας.
Υπάρχει ένας καλός λόγος που η LDL θεωρείται επιβλαβής. Υπερβολική ποσότητα LDL μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αρτηριών και να οδηγήσει στον σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας. Εάν αυτή η πλάκα διακόψει τη ροή του αίματος προς την καρδιά ή τον εγκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ένα άλλο είδος χοληστερόλης, η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη (HDL), αναφέρεται κοινώς ως «καλή» χοληστερόλη. Αλλά αυτό το προσωνύμιο είναι παραπλανητικό. Παρότι η HDL παίζει έναν ρόλο στην καρδιακή υγεία, η συνολική της συμβολή είναι υπερτιμημένη και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
Ενώ το επίπεδο της HDL συμβάλλει στην εκτίμηση του κινδύνου τού κατά πόσο είναι πιθανό να παρουσιάσετε καρδιαγγειακή νόσο, η αντίληψη για τον ρόλο της έχει αλλάξει με βάση την έρευνα. Το επίπεδο της HDL σας επηρεάζει λίγο –ή και καθόλου– τη θεραπευτική αγωγή που επιλέγεται να συνταγογραφηθεί για τη μείωση του κινδύνου καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού επεισοδίου. «Είναι ακόμη πάρα πολλά αυτά που δεν γνωρίζουμε ή δεν κατανοούμε γύρω από την HDL. Αλλά τα δεδομένα είναι σαφή: η διαχείριση του επιπέδου της LDL είναι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία», λέει ο δρ Jorge Plutzky, διευθυντής Προληπτικής Καρδιολογίας στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Γιατί η HDL δεν είναι πάντοτε «καλή»
Ορισμένα σωματίδια της HDL συγκεντρώνουν περίσσεια χοληστερόλης από την κυκλοφορία του αίματος και από τα τοιχώματα των αρτηριών και τα οδηγούν στο ήπαρ, όπου αυτά διασπώνται σε αβλαβή σωματίδια. Με αυτή την έννοια, η HDL θεωρείται «καλή».
Όμως η «υπόθεση HDL» δεν είναι τόσο απλή. Η HDL δεν είναι ένα μοναδικό σωματίδιο, αλλά μια οικογένεια διαφορετικών σωματιδίων σε ποικίλα σχήματα και μεγέθη. Μπορεί να είναι μικρά, μεσαία ή μεγάλα. Μερικά είναι σφαιρικά, ενώ άλλα έχουν το σχήμα ντόνατ. Αυτή η ποικιλομορφία σημαίνει ότι κάθε σωματίδιο HDL δεν δρα με τον ίδιο τρόπο. Ορισμένα είναι εξαιρετικά στο να συλλέγουν την περίσσεια χοληστερόλης και άλλα όχι. Μερικά μάλιστα μεταφέρουν τη χοληστερόλη σε λάθος κατεύθυνση: την απομακρύνουν από το ήπαρ και την οδηγούν στην κυκλοφορία του αίματος.
Η αύξηση της HDL δεν οδηγεί σε καλύτερη έκβαση. Η γενετική διαδραματίζει τον μείζονα ρόλο στον καθορισμό του επιπέδου HDL χοληστερόλης του ατόμου. Οι άνδρες που κληρονομούν γονίδια τα οποία οδηγούν σε επίπεδο κάτω από 40 mg/dL έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι τιμές HDL χοληστερόλης μεταξύ 40 και 80 mg/dL αποτελούν το καλύτερο εύρος για τους άνδρες.
Είναι η περισσότερη HDL καλύτερη;
Ενώ η μείωση της LDL μπορεί να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού και άλλων καρδιαγγειακών προβλημάτων, η αύξηση του επιπέδου της HDL δεν έχει τα ίδια θετικά αποτελέσματα.
Παραδείγματος χάριν, τα αποτελέσματα μελετών που περιλαμβάνουν μια κατηγορία φαρμάκων τα οποία είναι δυνατό να αυξήσουν το επίπεδο της HDL, τους λεγόμενους αναστολείς της πρωτεΐνης μεταφοράς εστέρων χοληστερόλης (CETP), ήταν απογοητευτικά. Παρότι τα φάρμακα αυτά μπορούν να αυξήσουν το επίπεδο της HDL (κατά ποσοστό που φτάνει το 60% σε ορισμένες περιπτώσεις), το υψηλότερο επίπεδο HDL δεν είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή στένωση αρτηριών. Το γεγονός αυτό αναφέρεται ως ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ο FDA δεν έδωσε έγκριση σε κανένα από τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας.
Επιπλέον, μια μελέτη του 2022 που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό JAMA Cardiology διαπίστωσε ότι μεταξύ των ασθενών με στεφανιαία νόσο, εκείνοι που είχαν πολύ υψηλό επίπεδο HDL (80 mg/dL και άνω) είχαν σχεδόν τις ίδιες πιθανότητες θανάτου από καρδιοπάθεια με άτομα με πολύ χαμηλή HDL (30 mg/dL και κάτω).
Πώς να προσεγγίσετε την HDL
Δεδομένου ότι το επίπεδο της HDL σας καθορίζεται πρωταρχικά από γενετικούς παράγοντες, το ερώτημα είναι αν μπορείτε να αντισταθμίσετε τον αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο όταν η HDL σας βρίσκεται στο κατώτερο άκρο του φυσιολογικού ή ακόμη και κάτω από αυτό. «Το επίπεδο της HDL συχνά ανεβαίνει λίγο όταν το άτομο καταναλώνει μια υγιεινή διατροφή βασισμένη σε φυτικής προέλευσης τροφές και όταν ασκείται τακτικά», λέει ο δρ Plutzky. «Όμως, εάν ακολουθείτε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, ελαττώνεται και το επίπεδο της LDL και συνεπώς μειώνεται ο κίνδυνός σας για καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό. Είναι αυτή η στάση ζωής και όχι το ελαφρώς υψηλότερο επίπεδο HDL που μπορεί να προκύπτει από αυτήν, που αποτελεί τον αιτιώδη παράγοντα».
Μην εκπλαγείτε εάν ο γιατρός σας και άλλοι ειδικοί εξακολουθούν να αναφέρονται στην HDL ως «καλή» χοληστερόλη, καθώς η κατανόηση της πολυπλοκότητας της HDL προχωρά. Προς το παρόν, ο δρ Plutzky συμβουλεύει να αποφεύγετε η τιμή της HDL να σας αποσπά την προσοχή˙ αντίθετα, να εστιάζετε στο επίπεδο της LDL χοληστερόλης σας. «Όποιο και να είναι το επίπεδο της HDL σας, όλοι οι καρδιαγγειακοί παράγοντες κινδύνου σας θα προσδιορίσουν το επίπεδο-στόχο της LDL», επισημαίνει. «Η διαχείριση του επιπέδου της LDL αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα».
Με εστίαση στην LDL
Εάν πάσχετε από καρδιαγγειακή νόσο ή ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου γι’ αυτήν, θα πρέπει να στοχεύετε σε επίπεδο LDL κάτω από 70 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dL), αν και ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν τον πολύ χαμηλό στόχο των 55 mg/dL. Η επίτευξη μιας τιμής κάτω από 100 mg/dL με αλλαγές του τρόπου ζωής μπορεί να αποτελεί έναν λογικό στόχο για άτομα μεσαίου κινδύνου, αλλά πολλοί καρδιολόγοι σήμερα συνιστούν την επιπλέον προσπάθεια για επίτευξη μιας τιμής κάτω από 70 mg/dL για όλους τους ενήλικες. Αλλαγές του τρόπου ζωής όπως η διατροφή, η άσκηση και η διαχείριση του βάρους, καθώς και η λήψη μιας στατίνης αποτελούν τις συνήθεις προσεγγίσεις για μείωση της LDL.
