Μετά από δεκαετίες έντονου στομαχικού καύσου και άλλων συμπτωμάτων γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ) –μιας πολύ συχνής πάθησης κατά την οποία τα οξέα του στομάχου ανεβαίνουν (παλινδρομούν) στον οισοφάγο– η Κλαίρη ήταν πολύ ταλαιπωρημένη. Όταν είχε πλέον περάσει τα 80, είχε σταματήσει πια να προσπαθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Έτρωγε τροφές που ήξερε ότι θα της προκαλούσαν συμπτώματα, δεν έπαιρνε τα φάρμακά της σύμφωνα με τις οδηγίες και αγνοούσε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής που της είχε συστήσει ο γιατρός της.
Όταν η Κλαίρη άρχισε να έχει δυσκολίες στην κατάποση, θεώρησε ότι ήταν άλλο ένα σύμπτωμα ΓΟΠ και το αγνόησε και αυτό. Αυτή τη φορά, όμως, ήταν κάτι πολύ χειρότερο: ήταν καρκίνος του οισοφάγου, η έκτη κατά σειρά αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως.
Τα περισσότερα περιστατικά ΓΟΠ δεν οδηγούν σε καρκίνο του οισοφάγου, δηλώνει μια ειδικός του Χάρβαρντ. Όμως η υποτροπιάζουσα ή επίμονη παλινδρόμηση οξέων πρέπει να αξιολογείται και να αντιμετωπίζεται – όχι μόνο επειδή η ΓΟΠ που δεν αντιμετωπίζεται μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στον οισοφάγο, αλλά και γιατί τα συμπτώματα που θεωρείτε ως «απλή ΓΟΠ» μπορεί να υποδηλώνουν άλλα προβλήματα υγείας, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι απειλητικά για τη ζωή.
«Είναι σημαντικό να γνωρίζετε με τι έχετε να κάνετε – αν είναι ΓΟΠ ή κάτι άλλο», επισημαίνει η δρ Elena Fradkov, γαστρεντερολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Mount Auburn Hospital. «Αν έχετε κάτι τόσο σοβαρό όσο μια καρδιακή προσβολή, αυτό δεν πρέπει να σας διαφύγει».
Παθήσεις που μοιάζουν
Ο στομαχικός καύσος (καούρες στο στομάχι) είναι ίσως το πιο διαδεδομένο σύμπτωμα της ΓΟΠ. «Μπορεί όμως επίσης να έχετε όξινη ή μεταλλική γεύση στο στόμα, βραχνάδα, πόνο στον θώρακα, ξηρόβηχα ή οπισθορρινική καταρροή (εκκρίσεις από τη μύτη)», λέει η δρ Fradkov.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι κοινά και σε αρκετές άλλες παθήσεις, όπως οι εξής:
Κοίλη οισοφαγικού τρήματος. Αυτή η πάθηση, κατά την οποία ένα τμήμα του στομάχου περνάει στον θώρακα μέσα από το άνοιγμα (τρήμα) του διαφράγματος (της μυϊκής μεμβράνης που διαχωρίζει τη θωρακική κοιλότητα από την κοιλιακή χώρα), «μπορεί να προκαλέσει ΓΟΠ ή απλώς να συνυπάρχει μαζί της, συνήθως χωρίς να προκαλεί από μόνη της συμπτώματα», αναφέρει η δρ Fradkov. «Κανονικά, το διάφραγμα βρίσκεται εκεί που συναντώνται ο οισοφάγος και το στομάχι», εξηγεί. «Όταν υπάρχει κοίλη οισοφαγικού τρήματος, το πάνω μέρος του στομάχου μοιάζει με σωληνάριο οδοντόπαστας το οποίο έχει συμπιεστεί στη μέση». Αυτό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα που σχετίζονται με ΓΟΠ.
Λειτουργική δυσπεψία. Αυτή είναι μια πιο επιστημονική ονομασία για την ενόχληση ή τον πόνο στο στομάχι ή τη χρόνια δυσπεψία που δεν μπορεί να αποδοθεί σε κάποια συγκεκριμένη αιτία. «Δεν υπάρχει παλινδρόμηση οξέων στον οισοφάγο», λέει η δρ Fradkov. «Αλλά οι άνθρωποι που πάσχουν από αυτήν μπορεί να έχουν παρ’ όλα αυτά συμπτώματα ΓΟΠ».
Μείνοντας όρθιες μετά τα γεύματα, η δύναμη της βαρύτητας βοηθά στη μετακίνηση των τροφών και των ποτών προς τα κάτω, και το περιεχόμενο του στομάχου δεν μπορεί να παλινδρομήσει και να κινηθεί προς τα πάνω, στον οισοφάγο.
Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα. Τα ηωσινόφιλα είναι ένας τύπος λευκών αιμοσφαιρίων τα οποία εμπλέκονται στις αλλεργικές αντιδράσεις. Όταν συγκεντρώνονται στον οισοφάγο, αυτή η αλλεργική κατάσταση του προκαλεί φλεγμονή, με συνέπεια δυσκολία στην κατάποση και άλλα συμπτώματα παρόμοια με ΓΟΠ. «Η κύρια διαφορά είναι ότι στην ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα η κλασική δυσκολία στην κατάποση είναι συνήθως πολύ μεγαλύτερη ή ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται ότι η τροφή κολλάει στον οισοφάγο», αναφέρει η δρ Fradkov, «ενώ τα τυπικά συμπτώματα της ΓΟΠ περιλαμβάνουν καούρα, μεταλλική γεύση στο στόμα, βραχνάδα ή άσχημη αναπνοή».
Σπασμοί του οισοφάγου. Ορισμένα φάρμακα, όπως και η κατανάλωση παγωμένων ή καυτών τροφών, μπορούν να προκαλέσουν ακούσιες συσπάσεις του οισοφάγου. Όπως και η ΓΟΠ, αυτοί οι σπασμοί μπορούν να προκαλέσουν πόνο, δυσκολία στην κατάποση και την αίσθηση ότι η τροφή έχει κολλήσει στον θώρακα.
Καρδιακή προσβολή. Η καρδιακή προσβολή μερικές φορές περιλαμβάνει καούρες στο στέρνο σε συνδυασμό με τον πιο τυπικό πόνο στον θώρακα. «Μπορεί να νομίζετε ότι είναι απλά ΓΟΠ, αλλά αν έχετε επίσης εφίδρωση, δυσκολία στην αναπνοή ή πόνο που αντανακλά στην πλάτη, θα πρέπει να πάτε στο νοσοκομείο», λέει η δρ Fradkov.
Στρατηγικές πρόληψης
Ανάλογα με την ηλικία σας και τυχόν άλλα προβλήματα υγείας, για τη διάγνωση της ΓΟΠ μπορεί να απαιτούνται διάφορες εξετάσεις, συμπεριλαμβανομένης της ενδοσκόπησης, κατά την οποία ο γιατρός εξετάζει απευθείας την επικάλυψη (βλεννογόνο) του οισοφάγου χρησιμοποιώντας μια κάμερα τοποθετημένη σε έναν καθετήρα τον οποίο διοχετεύει προς τα κάτω στον λαιμό σας. «Μερικές φορές μπορούμε να δούμε τη φλεγμονή στον οισοφάγο», λέει η δρ Fradkov. «Αυτό θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση ΓΟΠ ή θα μας επιτρέψει να αποκλείσουμε άλλες αιτίες».
Αν τα συμπτώματά σας προκαλούνται πράγματι από ΓΟΠ, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει μη συνταγογραφούμενα ή συνταγογραφούμενα φάρμακα. Όμως οι παρακάτω αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν συνήθως να σας βοηθήσουν να αντιμετωπίσετε τα περισσότερα από τα συμπτώματά σας ή και όλα, λέει η δρ Fradkov.
Αποφύγετε τους συνηθισμένους παράγοντες πρόκλησης. Το αλκοόλ, ο καφές, η σοκολάτα, η σάλτσα ντομάτας, τα ανθρακούχα αναψυκτικά, η μέντα, τα εσπεριδοειδή και οι χυμοί τους και οι τηγανητές, λιπαρές ή όξινες τροφές είναι οι συνήθεις ύποπτοι.
Τρώτε μικρότερες ποσότητες, πιο συχνά. Αντί για τρία μεγάλα γεύματα κάθε μέρα, μοιράστε την κατανάλωση τροφής σε πέντε ή έξι μικρότερα γεύματα και τρώτε πιο αργά.
Μείνετε όρθιες μετά τα γεύματα. Με αυτόν τον τρόπο η δύναμη της βαρύτητας βοηθά στη μετακίνηση των τροφών και των ποτών προς τα κάτω, και δεν δίνεται η δυνατότητα στο περιεχόμενο του στομάχου να παλινδρομήσει και να κινηθεί προς τα πάνω, στον οισοφάγο. Αποφύγετε την κατανάλωση τροφής για δύο με τρεις ώρες πριν από τη βραδινή κατάκλιση και δοκιμάστε να ανυψώσετε το πάνω μέρος του σώματός σας τοποθετώντας μια σφήνα αφρού κάτω από το στρώμα σας.
Ελέγξτε το βάρος σας. Τα παραπανίσια κιλά, ιδίως στην κοιλιά, ασκούν πίεση στον σφιγκτήρα που βρίσκεται στο κάτω μέρος του οισοφάγου και κρατά την τροφή στο στομάχι. «Είναι απλώς θέμα μηχανικής», σχολιάζει η δρ Fradkov. «Όσο περισσότερη κοιλιακή μάζα έχετε, τόσο περισσότερο αυτή θα σπρώχνει την τροφή στο στομάχι και θα την πιέζει προς τα πάνω».
