Η αναισθησία, αυτό το δώρο της σύγχρονης ιατρικής, χρησιμοποιείται για εκατοντάδες τύπους διαδικασιών. Δεν προορίζεται μόνο για τις χειρουργικές επεμβάσεις. Τα φάρμακα που δεν μας αφήνουν να αισθανθούμε πόνο χορηγούνται επίσης για θεραπείες ρουτίνας (όπως η αφαίρεση μιας ελιάς ή ενός θηλώματος) και για προληπτικές εξετάσεις (όπως η κολονοσκόπηση).
Ωστόσο, η αναισθησία δεν χρησιμοποιείται ελαφρά τη καρδία. «Πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη μας την ασφάλεια, ιδίως για ηλικιωμένους ασθενείς με υποκείμενες παθήσεις», επισημαίνει ο δρ Satya Krishna Ramachandran, αναισθησιολόγος στο Beth Israel Deaconess Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Τα φάρμακα που δεν μας αφήνουν να αισθανθούμε πόνο χορηγούνται και για θεραπείες ρουτίνας (όπως η αφαίρεση μιας ελιάς ή ενός θηλώματος) ή και για προληπτικές εξετάσεις (όπως η κολονοσκόπηση).
Δείτε κάποιες σημαντικές ερωτήσεις που πρέπει να κάνετε όταν ο γιατρός σάς λέει ότι χρειάζεστε οποιονδήποτε τύπο αναισθητικού φαρμάκου.
1. Τι είδους αναισθησία θα λάβω και ποια θα είναι η δράση της;
Υπάρχουν τέσσερις κύριοι τύποι αναισθησίας.
Τοπική αναισθησία. Η αναισθησία αυτή προκαλεί μούδιασμα σε μια μικρή περιοχή του σώματος και σταματά τον πόνο στην πηγή του. Χορηγείται με ένεση και χρησιμοποιείται για μικρές χειρουργικές επεμβάσεις και διαδικασίες, όπως η αφαίρεση ενός δερματικού καρκινώματος.
Περιοχική αναισθησία. Η αναισθησία αυτή προκαλεί μούδιασμα σε ένα ολόκληρο τμήμα του σώματος, όπως ένα άνω ή κάτω άκρο ή όλο το σώμα κάτω από τον θώρακα. Χορηγείται με ένεση ή μέσω ενός μικρού καθετήρα (σωλήνα) σε μια συστάδα νεύρων. Το αναισθητικό εμποδίζει τα σήματα πόνου να φθάσουν στον εγκέφαλο. Μπορεί να είστε ξύπνιοι ή σε καταστολή στη διάρκεια της διαδικασίας. Η περιοχική αναισθησία χρησιμοποιείται συνήθως για χειρουργική επέμβαση στην κοιλιά ή για καισαρική τομή.
Παρακολουθούμενη αναισθησία ή ενδοφλέβια (IV) καταστολή. Προκαλεί μια κατάσταση χαλάρωσης χωρίς πόνο. Τα φάρμακα χορηγούνται απευθείας σε μια φλέβα για να σας προκαλέσουν μια κατάσταση υπνηλίας. Αυτός ο τύπος αναισθησίας χρησιμοποιείται συνήθως για την κολονοσκόπηση.
Γενική αναισθησία. Αναστέλλει προσωρινά την ικανότητα του εγκεφάλου να αισθάνεται πόνο και σας προκαλεί απώλεια συνείδησης. Λαμβάνετε έναν συνδυασμό φαρμάκων με ενδοφλέβια χορήγηση ή με εισπνοές μέσω μιας μάσκας και στη συνέχεια ένας αναισθησιολόγος ελέγχει συνεχώς τις λειτουργίες του σώματός σας καθ’ όλη τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης.
2. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από αυτό το αναισθητικό;
Παρόλο που τα αναισθητικά γενικά θεωρούνται ασφαλή, έχουν κάποιες πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Ένα τοπικό αναισθητικό μπορεί να προκαλέσει πόνο ή κνησμό στο σημείο της ένεσης.
Τα υπόλοιπα αναισθητικά (περιοχική, παρακολουθούμενη και γενική αναισθησία) μπορεί να προκαλέσουν ρίγη για μία ώρα (καθώς το επίπεδο του αναισθητικού μειώνεται) ή ναυτία, αποχαύνωση ή κεφαλαλγία για μερικές ώρες ή μια πτώση της αρτηριακής πίεσης η οποία μπορεί να προκαλέσει λιποθυμία. Υπάρχουν και κάποιες εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις πιο σοβαρών σωματικών επιπλοκών.
Τα άτομα που είναι 65 ετών και άνω και λαμβάνουν περιοχική, παρακολουθούμενη ή γενική αναισθησία πολλές φορές εμφανίζουν αποπροσανατολισμό (παραλήρημα) και μπορεί επίσης να αναπτύξουν μειωμένη ικανότητα σκέψης μετά τη χειρουργική επέμβαση.
Δεν είναι σαφές γιατί η χειρουργική επέμβαση με αναισθησία συνδέεται με γνωστικά συμπτώματα. Οι γιατροί θεωρούν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται σε προϋπάρχουσα αγγειοπάθεια (νόσο των αιμοφόρων αγγείων), σε μη διαγνωσμένη έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας ή σε φλεγμονή του εγκεφάλου που προκαλείται από την αντίδραση στρες του σώματος στη χειρουργική επέμβαση. «Στους ηλικιωμένους ασθενείς, ο εγκέφαλος χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να αναρρώσει από αυτό το στρες», παρατηρεί ο δρ Ramachandran. «Δεν υπάρχουν όμως στοιχεία που να δείχνουν ότι η ίδια η αναισθησία προκαλεί έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας».
3. Μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος παραληρήματος;
Αν ανησυχείτε για το μετεγχειρητικό παραλήρημα ή τη μειωμένη ικανότητα σκέψης, ζητήστε μια αξιολόγηση κινδύνου πολύ πριν από την επέμβαση. Ορισμένοι παράγοντες ενισχύουν την πιθανότητα παραληρήματος, όπως τα καρδιαγγειακά προβλήματα, η έκπτωση της γνωστικής λειτουργίας, η χρήση πολλών φαρμάκων, ο κακός ύπνος, ο υποσιτισμός ή τα προηγούμενα επεισόδια παραληρήματος μετά από χειρουργική επέμβαση.
«Αν έχετε πολλές παθήσεις, θα πρέπει να κάνουμε τον κατάλληλο προγραμματισμό. Μπορεί να χρησιμοποιήσουμε διαφορετικά φάρμακα, να συμβουλευτούμε έναν ειδικό για πιθανές αλλαγές πριν από την επέμβαση ή να προγραμματίσουμε θεραπεία επαναπροσανατολισμού», λέει ο δρ Ramachandran. (Η θεραπεία επαναπροσανατολισμού περιλαμβάνει ειδική νοσηλευτική φροντίδα μετά τη χειρουργική επέμβαση, η οποία σας βοηθά σε συνεχή βάση να προσανατολιστείτε, να σηκωθείτε από το κρεβάτι και να κινηθείτε.)
Επίσης, στη διάρκεια της διαδικασίας η ιατρική ομάδα μπορεί να χρησιμοποιήσει τη λεγόμενη επεξεργασμένη ηλεκτροεγκεφαλογραφική παρακολούθηση, μια τελευταία εξέλιξη στην αναισθησιολογική φροντίδα. «Με την τεχνική αυτή, η επίδραση του αναισθητικού στα εγκεφαλικά κύματα παρακολουθείται σε μια οθόνη, γεγονός που βοηθά τους αναισθησιολόγους να καθορίσουν αν πρέπει να γίνει προσαρμογή της δόσης», εξηγεί ο δρ Ramachandran.
Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε αν οι κίνδυνοι της αναισθησίας και της χειρουργικής επέμβασης υπερτερούν του οφέλους της διαδικασίας ή αν σε μια μικρή διαδικασία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα τοπικό αναισθητικό ή μια κρέμα που προκαλεί μούδιασμα, αντί για πιο ισχυρούς τύπους αναισθητικών.
4. Τι άλλο πρέπει να κάνω για να προετοιμαστώ;
Για την τοπική αναισθησία δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία.
Για την περιοχική, παρακολουθούμενη ή γενική αναισθησία, θα πρέπει να νηστέψετε για έξι έως οκτώ ώρες πριν από τη διαδικασία. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να διακόψετε τη λήψη ορισμένων φαρμάκων κάποιες ημέρες πριν. Ζητήστε από τον γιατρό σας οδηγίες με βάση τις δικές σας συγκεκριμένες περιστάσεις.
Επιπλέον, εάν έχετε εμφανίσει στο παρελθόν ανεπιθύμητες ενέργειες λόγω αναισθησίας, όπως ναυτία (ιδίως ταξιδιωτική ναυτία), ρωτήστε αν ο αναισθησιολόγος μπορεί να σας δώσει κάποιο φάρμακο για να περιορίσει το σύμπτωμα. Η συζήτηση αυτή μπορεί να γίνει λίγο μετά την άφιξή σας στο χειρουργικό κέντρο.
«Αντίθετα με ό,τι ίσχυε για τη χρήση αναισθησίας πριν από 50 χρόνια, σήμερα γνωρίζουμε πώς να την κάνουμε πιο προβλέψιμη», δηλώνει ο δρ Ramachandran. «Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μια χαρά, αλλά είναι και πάλι σημαντικό να λαμβάνουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις».
