Φανταστείτε να βλέπατε ξαφνικά παράξενα σχήματα φωτός: μπορεί να τρεμοπαίζουν, να διαγράφουν ζιγκ ζαγκ στον αέρα, να αναβοσβήνουν σε διάφορα χρώματα ή να λαμπυρίζουν σε σχήματα σαν αυτά που θα μπορούσατε να δείτε μέσα σε ένα καλειδοσκόπιο. Αυτά τα οπτικά φαινόμενα εμφανίζονται από το πουθενά και εξαφανίζονται λίγο μετά. Αν τα βλέπετε περιοδικά, μπορεί να είναι αποτέλεσμα ορισμένων τύπων ημικρανίας.
Τι είναι η ημικρανία;
Η ημικρανία είναι μια πάθηση που κατά κανόνα χαρακτηρίζεται από μια εξουθενωτική κεφαλαλγία, συνήθως στη μία πλευρά του κεφαλιού, η οποία μπορεί να διαρκέσει ώρες ή ημέρες. Συχνά συνοδεύεται από ναυτία, έμετο, ομίχλη εγκεφάλου και ευαισθησία στο φως και στους ήχους.
Περίπου στο 30% των ατόμων που έχουν ημικρανία, το επεισόδιο ξεκινά με αυτό που είναι γνωστό ως αύρα – ασυνήθιστα φωτεινά σχήματα ή αλλοίωση της όρασης και στα δύο μάτια, συχνά στο ήμισυ μόνο του οπτικού πεδίου κάθε ματιού. «Πιστεύεται ότι προκαλείται από ένα κύμα εγκεφαλικής δραστηριότητας που διακόπτει προσωρινά τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου», εξηγεί η δρ Tais Estrela, νευρο-οφθαλμίατρος στο νοσοκομείο Massachusetts Eye and Ear, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Η αύρα συνήθως φεύγει εντός μιας ώρας και κατά κανόνα ακολουθείται από κεφαλαλγία.
Αύρα ημικρανίας χωρίς κεφαλαλγία
Σε ορισμένα άτομα που εμφανίζουν αύρα ημικρανίας, η κεφαλαλγία δεν έρχεται ποτέ. Ωστόσο, βλέπουν και πάλι παράξενα, αιφνίδια σχήματα φωτός ή μαυρίζει η όρασή τους, ενώ μπορεί επίσης να έχουν και άλλα συμπτώματα ημικρανίας, όπως ναυτία και ευαισθησία στο φως.
Αυτός ο τύπος ημικρανίας, που ονομάζεται «σιωπηρή ημικρανία», μπορεί και πάλι να καθιστά το άτομο δυσλειτουργικό. Την πρώτη φορά που θα βιωθεί, μια κρίση σιωπηρής ημικρανίας μπορεί να εκληφθεί λανθασμένα ως αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο – ένα συμβάν το οποίο μπορεί επίσης να προκαλέσει αλλαγές στην όραση ή απώλεια της όρασης.
Οφθαλμική ημικρανία
Ένας άλλος τύπος ημικρανίας που προκαλεί οφθαλμικές διαταραχές που οδηγούν σε δυσλειτουργικότητα είναι αυτός που πλήττει τον αμφιβληστροειδή (ιστό στο πίσω μέρος του οφθαλμού, μέσω του οποίου στέλνονται φωτεινά σήματα στον εγκέφαλο). Αυτός ο τύπος ονομάζεται αμφιβληστροειδική ή οφθαλμική ημικρανία.
Η ημικρανία είναι μια πάθηση που κατά κανόνα χαρακτηρίζεται από μια εξουθενωτική κεφαλαλγία η οποία μπορεί να διαρκέσει ώρες ή ημέρες.
Όπως και η αύρα ημικρανίας, η οφθαλμική ημικρανία επίσης προκαλεί την εμφάνιση φώτων που τρεμοπαίζουν ή απώλεια όρασης, αλλά συνήθως μόνο στον έναν οφθαλμό και για πολύ διαφορετικό λόγο. «Μια θεωρία σχετικά με την οφθαλμική ημικρανία είναι ότι μπορεί να προκαλείται από μια σύντομη στένωση των αιμοφόρων αγγείων του αμφιβληστροειδούς. Το φαινόμενο αυτό δεν προκαλεί πόνο στο μάτι και μπορεί να μη συνοδεύεται από την κλασική κεφαλαλγία της ημικρανίας», αναφέρει η δρ Estrela.
Όταν εμφανίζονται λάμψεις
Η ξαφνική εμφάνιση φωτεινών σχημάτων για πάνω από μερικά λεπτά δεν πρέπει να αποδίδεται αυτομάτως σε ημικρανία. Τα φώτα μπορεί να υποδηλώνουν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο εάν οι αλλαγές στην όραση συνοδεύονται από αδυναμία ή κρέμασμα του προσώπου στη μία πλευρά του σώματος, σύγχυση ή δυσκολία στην ομιλία. Εάν τα φώτα εμφανίζονται στο ένα μόνο μάτι, μπορεί να έχει διακοπεί η ροή του αίματος στις αρτηρίες του αμφιβληστροειδούς ή να έχει αποκολληθεί ο αμφιβληστροειδής, κάτι που μπορεί να προκαλέσει οριστική απώλεια της όρασης. Και στις δύο περιπτώσεις θα πρέπει να μεταβείτε σε τμήμα επειγόντων περιστατικών.
Αν βιώνετε επεισόδια εμφάνισης φωτεινών σχημάτων εδώ και κάποιο καιρό –είτε καθημερινά είτε περιστασιακά–, κλείστε ένα ραντεβού με τον οφθαλμίατρο το συντομότερο δυνατό για να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτό οφείλεται σε ημικρανία.
Θεραπεία
Οι γιατροί χρησιμοποιούν διάφορες προσεγγίσεις για να αποτρέψουν τα επεισόδια οφθαλμικής ή σιωπηρής ημικρανίας. Για παράδειγμα, μπορεί να συνταγογραφήσουν φάρμακα όπως η βεραπαμίλη (ένας αποκλειστής των διαύλων ασβεστίου) ή η τοπιραμάτη (ένα αντιεπιληπτικό φάρμακο), ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της ημικρανίας. Οι γιατροί μπορεί επίσης να προτείνουν συμπληρώματα μαγνησίου. «Η θεωρία λέει ότι το μαγνήσιο βοηθά να μειωθούν η συχνότητα και η βαρύτητα των κρίσεων ημικρανίας, ενδεχομένως αναστέλλοντας τις χημικές ουσίες που μεταδίδουν τον πόνο στον εγκέφαλο», λέει η δρ Estrela.
Κάποια φάρμακα που ονομάζονται τριπτάνες μπορεί να βοηθήσουν να μετριαστεί μια κρίση σιωπηρής ημικρανίας μετά την έναρξή της, ιδίως αν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα αύρας ημικρανίας. Ωστόσο, δεν έχουμε τρόπο να σταματήσουμε μια κρίση οφθαλμικής ημικρανίας την ώρα που συμβαίνει.
Τι μπορείτε να κάνετε
Για πολλά άτομα, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουν ένα επεισόδιο οφθαλμικής ή σιωπηρής ημικρανίας είναι να περιμένουν να περάσει. «Ξεκουραστείτε και αποφύγετε την οπτική διέγερση, η οποία κάνει τα πράγματα χειρότερα», συνιστά η δρ Estrela. «Πηγαίνετε σε ένα σκοτεινό, ήσυχο δωμάτιο και πιείτε λίγο νερό εάν είστε αφυδατωμένοι».
Άλλες προσεγγίσεις είναι ο διαλογισμός, η μείωση του στρες και η αποφυγή των εκλυτικών παραγόντων που φαίνεται ότι προκαλούν τα συμπτώματα, όπως η αφυδάτωση, η έλλειψη ύπνου, το αλκοόλ και τα νιτρικά (στη σάλτσα σόγιας, για παράδειγμα) ή τα συντηρητικά (σε πολλές συσκευασμένες τροφές).
Εάν δεν είστε σίγουροι για τους παράγοντες που πυροδοτούν την ημικρανία σας, η δρ Estrela προτείνει να καταγράψετε τις περιστάσεις πριν από κάθε επεισόδιο, έτσι ώστε να βρείτε τον κοινό παρονομαστή, ή να δακτυλογραφήσετε τις περιστάσεις σε μια εφαρμογή για smartphone, ώστε ο αλγόριθμος να βρει αυτός τον κοινό παρονομαστή.
