Αν το να βυθιστείτε στο κρύο νερό έως τον λαιμό σάς φαίνεται αναζωογονητικό, μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να το δοκιμάσετε, ιδίως από τη στιγμή που μπορείτε πλέον να βρείτε πισίνες με κρύο νερό σε γυμναστήρια, κέντρα ευεξίας και ξενοδοχεία. Ή πάλι μπορεί το φυσικό περιβάλλον να σας φαίνεται πιο ελκυστικό (βλ. «Βουτιές στο κρύο νερό στο απέραντο γαλάζιο»). Τα θεωρούμενα οφέλη για την υγεία –λιγότερο στρες, καλύτερος ύπνος και ενισχυμένη ανοσία– συνδέονται όλα με καλύτερη καρδιαγγειακή υγεία.
Ωστόσο, οι ισχυρισμοί αυτοί δεν συνοδεύονται από ισχυρές αποδείξεις. Επιπλέον, αυτή η συνήθεια που προκαλεί ρίγη δεν συνιστάται για όσους έχουν καρδιαγγειακή νόσο – ιδίως για άτομα με διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, σύμφωνα με τον δρα Prashant Rao, αθλίατρο – καρδιολόγο στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Αυτή η συνήθεια που προκαλεί ρίγη δεν συνιστάται για όσους έχουν καρδιαγγειακή νόσο – ιδίως για άτομα με διαταραχές του καρδιακού ρυθμού.
«Είμαι πολύ προσεκτικός όταν πρόκειται να συστήσω τη θεραπεία με κρύο νερό, ιδίως από τη στιγμή που οι σκοποί που θέλω να εξυπηρετήσω καλύπτονται πολύ καλύτερα με άλλες παρεμβάσεις, όπως η άσκηση», υποστηρίζει. Παρόλο που κάποιοι αθλητές και φανατικοί με την καλή φυσική κατάσταση χρησιμοποιούν τη θεραπεία κρύου νερού μετά από εντατική προπόνηση, για να μειώσουν τους πόνους και να βοηθήσουν το σώμα να επανέλθει, δεν είναι σαφές ότι αυτή η πρακτική βελτιώνει την απόδοση, προσθέτει. «Μάλιστα, τα λίγα στοιχεία που διαθέτουμε υποδηλώνουν ότι η κρυοθεραπεία μετά από άσκηση μπορεί να επιδρά αρνητικά στη μυϊκή δύναμη και ισχύ που κερδίζεται με την άσκηση», επισημαίνει ο δρ Rao.
Πιθανά οφέλη
Η θεραπεία με κρύο νερό μπορεί να μειώνει προσωρινά το στρες, να βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου και να ενισχύει ελαφρώς την ποιότητα ζωής, σύμφωνα με ανάλυση 11 μελετών που δημοσιεύθηκε στις 29 Ιανουαρίου 2025 στο PLOS One. Δεν υπήρχαν όμως αρκετά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη βελτίωση της διάθεσης ή της ανοσίας. Στις δέκα από τις μελέτες, οι συμμετέχοντες βυθίζονταν τουλάχιστον έως τον θώρακα σε νερό που είχε θερμοκρασία 15°C ή χαμηλότερη, για τρία έως 20 λεπτά. Στην εντέκατη μελέτη έκαναν κρύα ντους, διάρκειας 30 έως 90 λεπτών, για έναν μήνα.
Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2024 στο Journal of Thermal Biology εστίαζε στις καρδιαγγειακές επιδράσεις της έκθεσης υγιών ατόμων στο κρύο. Οι συγγραφείς εξέτασαν 24 μελέτες που έλεγχαν είτε τη βύθιση σε κρύο νερό είτε την κρυοδιέγερση, κατά την οποία οι συμμετέχοντες εξετίθεντο σε εξαιρετικά κρύο αέρα (–50°C) για αρκετά λεπτά.
Οι συγγραφείς συμπέραναν ότι η έκθεση στο κρύο φαίνεται ότι ενισχύει τη δράση του παρασυμπαθητικού συστήματος – του τμήματος του αυτόνομου νευρικού συστήματος που προάγει την αντίδραση «ξεκούρασης και ανάρρωσης». Το όφελος αυτό προερχόταν κυρίως από τη βελτίωση της μεταβλητότητας της καρδιακής συχνότητας (HRV), ενός μέτρου της μεταβολής των μεσοδιαστημάτων ανάμεσα στους χτύπους της καρδιάς. Η υψηλότερη μεταβλητότητα αντικατοπτρίζει την ικανότητα της καρδιάς να ανταποκρίνεται γρήγορα στις ταχείες αλλαγές του περιβάλλοντος και έχει συνδεθεί με καλύτερη καρδιακή υγεία. Ωστόσο, η HRV μετριέται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου και, επομένως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια. Επίσης, οι βελτιώσεις της HRV δεν φαίνεται να συνδέονται σταθερά με καλύτερες καρδιαγγειακές εκβάσεις, αναφέρει ο δρ Rao.
Δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με το ποια είναι η καλύτερη θερμοκρασία, χρονική συγκυρία ή διάρκεια για τη βύθιση σε κρύο νερό, γεγονός που μπορεί να μειώνει την ικανότητά μας να κατανοήσουμε πλήρως τα πιθανά οφέλη, προσθέτει. Προς το παρόν, μην περιμένετε να έχετε κάποια οφέλη για την καρδιά.
Προσοχή στο κρύο νερό
Παρότι μπορεί να αισθάνεστε πιο χαλαροί μετά από μια βουτιά σε κρύο νερό, το αρχικό σοκ όταν το κρύο νερό έρχεται σε επαφή με το δέρμα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, προκαλώντας μια αντίδραση πάλης ή «φυγής» του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. «Αυτό προκαλεί την έκλυση ισχυρών νευροδιαβιβαστών, όπως επινεφρίνης (αδρεναλίνης) και νορεπινεφρίνης, στην κυκλοφορία του αίματος, γεγονός που επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση», παρατηρεί ο δρ Rao. Τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν το δέρμα στενεύουν, γεγονός που βοηθά στη διατήρηση της θερμότητας, αλλά έχει ως αποτέλεσμα να αποστέλλεται ακόμη περισσότερο αίμα προς τον θώρακα, γεγονός που επιβαρύνει την καρδιά.
Το αρχικό σοκ όταν το κρύο νερό έρχεται σε επαφή με το δέρμα προκαλεί μια αντίδραση πάλης ή «φυγής» του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, γεγονός που επιταχύνει τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση.
Η επιπλέον αδρεναλίνη μπορεί επίσης να διαταράξει τον σταθερό ρυθμό της καρδιάς. Παρόλο που αυτό δεν αποτελεί συνήθως πρόβλημα για κάποιον με υγιή καρδιά, οποιοσδήποτε με διαταραχή του καρδιακού ρυθμού, όπως κολπική μαρμαρυγή, θα πρέπει να αποφεύγει τις βουτιές στο κρύο νερό. Το ίδιο ισχύει για τα άτομα με προβλήματα του κυκλοφορικού συστήματος, όπως περιφερική αρτηριοπάθεια (στένωση αρτηριών στα πόδια ή στους βραχίονες) ή σύνδρομο Raynaud, μια πάθηση που ορίζεται ως προκαλούμενη από το κρύο στένωση των αρτηριών στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών.
Βουτιές στο κρύο νερό στο απέραντο γαλάζιο
Συνήθως θεωρούμε ότι οι 21°C είναι μια ευχάριστη θερμοκρασία. Αυτό όμως ισχύει για τον αέρα, όχι για τη θερμοκρασία του νερού. Το νερό στις αθλητικές πισίνες ρυθμίζεται συνήθως σε θερμοκρασία 25° έως 28°C. Για τους περισσότερους ανθρώπους, οτιδήποτε κάτω από τους 21°C είναι σίγουρα κρύο. Προτού αποφασίσετε να βουτήξετε σε μια λίμνη (ή άλλον μεγάλο υδάτινο όγκο), θα πρέπει να γνωρίζετε πού πάτε να μπείτε. Οι θερμοκρασίες στις λίμνες ποικίλλουν πολύ – ελέγξτε τις εθνικές ή τοπικές πηγές ενημέρωσης στο διαδίκτυο. Η καλοκαιρινή θερμοκρασία στις μεγάλες λίμνες στα σύνορα με τον Καναδά κυμαίνεται από τους 16° έως τους 26°C. Πρόκειται για μια ευχάριστη θερμοκρασία, σε σύγκριση με τις θερμοκρασίες που αντιμετωπίζει κανείς συνήθως στη λεγόμενη «βουτιά της πολικής αρκούδας», ένα έθιμο με το οποίο γιορτάζεται η Πρωτοχρονιά σε πολλές κοινότητες σε όλη τη χώρα. Στη «βουτιά της πολικής αρκούδας» στο λιμάνι της Βοστώνης (μια παράδοση που κρατά από το 1904), η θερμοκρασία του νερού κυμαίνεται γύρω στους 5°C.
