Ολοι έχουμε βιώσει αυτές τις περίεργες στιγμές των ηλικιωμένων, αυτά τα επεισόδια στιγμιαίας απώλειας της μνήμης, όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε κάποιο όνομα ή το σημείο όπου παρκάραμε το αυτοκίνητο.
Αυτά τα σύντομα «κολλήματα» του μυαλού μπορεί να μη σας προβληματίζουν, αν δεν είναι συχνά. Τι γίνεται, όμως, όταν συνεχώς ξεχνάτε μικρολεπτομέρειες; Το στρες της ανησυχίας που σας προκαλούν τα κενά μνήμης μπορεί να έχει επιπτώσεις πάνω σας και να θολώνει ακόμη περισσότερο τη σκέψη σας.
«Όταν είστε στρεσαρισμένοι, η συγκέντρωσή σας αποσπάται από αυτό που κάνετε εκείνη τη στιγμή και μπορεί να αρχίσετε να σκέφτεστε τον στρεσογόνο παράγοντα ή να ανησυχείτε γι’ αυτόν. Αυτό μπορεί να μειώσει τη νοητική σας διαύγεια και να σας δυσκολέψει ακόμη περισσότερο να συγκεντρωθείτε, κάνοντας ακόμη πιο έντονα τα ήπια κενά μνήμης», σχολιάζει η δρ Stephanie Buss, γνωστική νευρολόγος και διευθύντρια της Memory Disorders A2Z Clinic (Κλινική Διαταραχών της Μνήμης Α-Ω) στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Είναι απαραίτητο να αγχωθείτε;
Είναι φυσικό να ανησυχείτε για την απώλεια μνήμης. «Η ανησυχία σας μπορεί να πηγάζει από το γεγονός ότι έχετε δει μέλη της οικογένειάς σας ή φίλους σας να λαμβάνουν διάγνωση ήπιας γνωστικής δυσλειτουργίας ή άνοιας ή από το γεγονός ότι παρατηρείτε αλλαγές στη γνωστική σας λειτουργία στην πάροδο του χρόνου», λέει η δρ Buss.
Το στρες της ανησυχίας που σας προκαλούν τα κενά μνήμης μπορεί να θολώνει περισσότερο τη σκέψη σας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η ικανότητα σκέψης σας έχει πρόβλημα. Τα μικρά κενά μνήμης μπορεί να είναι φυσιολογικά με την αύξηση της ηλικίας. Μπορεί, για παράδειγμα, να σας διαφεύγει για λίγο κάποιο όνομα (έχετε αυτή την αίσθηση ότι το έχετε στην άκρη της γλώσσας σας) ή να μπαίνετε μέσα σε ένα δωμάτιο και να κοντοστέκεστε για κάποια δευτερόλεπτα ξεχνώντας γιατί πήγατε εκεί.
«Ανησυχούμε περισσότερο για τα μεγάλα κενά μνήμης –όπως όταν κάποιος ξεχνά ολόκληρα τμήματα μιας συζήτησης ή πρόσφατα ή επερχόμενα γεγονότα–, για τις αλλαγές στην ικανότητα ομιλίας ή αντίληψης ή για αλλαγές στη συγκέντρωση ή στην οργάνωση οι οποίες επηρεάζουν την καθημερινή ζωή. Οποιαδήποτε μείωση της ικανότητάς σας να εκτελείτε πολύπλοκες εργασίες, όπως είναι η διαχείριση των φαρμάκων, η εργασία, η οδήγηση, το μαγείρεμα ή η διαχείριση των οικονομικών, συνιστά επίσης αιτία ανησυχίας και αξιολόγησης», δηλώνει η δρ Buss.
Σημαντικά βήματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος
Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι βασικός για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε είδους στρες και για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου καθώς μεγαλώνουμε. Τι περιλαμβάνει άραγε ένας υγιεινός τρόπος ζωής;
«Η σωματική δραστηριότητα είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες. Προάγει την υγιή γήρανση της γνωστικής λειτουργίας, μειώνει το στρες και βοηθά τον ύπνο και τη διάθεση», αναφέρει η δρ Buss.
«Συνιστούμε επίσης έντονα να παραμένετε κοινωνικά ενεργοί και συνδεδεμένοι με τους φίλους και την οικογένειά σας, με τακτική επικοινωνία. Ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου είναι επίσης οι γνωστικές δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, τα παζλ, τα παιχνίδια ή η ακρόαση μουσικής, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ισχυρές όταν συνδυάζονται με κοινωνικές δραστηριότητες». Ο ύπνος είναι επίσης σημαντικός για την υγεία του εγκεφάλου. Χρειάζεστε έναν καλό νυχτερινό ύπνο (τουλάχιστον επτά με εννέα ώρες κάθε βράδυ) για να βοηθήσετε τον εγκέφαλό σας να παγιώσει τις πληροφορίες μετατρέποντάς τες σε μνήμες και να απομακρύνει τα απόβλητα που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η δρ Buss συμβουλεύει να δίνετε προτεραιότητα στην υγιεινή του ύπνου και να τηρείτε μια σταθερή ώρα βραδινής κατάκλισης.
Θα πρέπει επίσης να ακολουθείτε υγιεινή διατροφή, να κόψετε το κάπνισμα και να θέσετε υπό έλεγχο τυχόν υποκείμενες παθήσεις (ιδίως την υψηλή αρτηριακή πίεση).
Η αντιμετώπιση του στρες θα βοηθήσει επίσης τον εγκέφαλό σας. Ο διαλογισμός, η γιόγκα, το τάι τσι, οι ασκήσεις βαθιών αναπνοών και η ενσυνειδητότητα (να είστε παρόντες και συνδεδεμένοι κάθε στιγμή) μπορούν να προκαλέσουν μια αντίδραση χαλάρωσης – το αντίθετο της αντίδρασης του στρες.
«Η αντιμετώπιση οποιουδήποτε άγχους και κατάθλιψης μπορεί επίσης να βοηθήσει. Μπορεί να βελτιώσει τη συγκέντρωση, τον ύπνο και την κινητοποίησή σας για συμμετοχή σε υγιεινές δραστηριότητες», αναφέρει η δρ Buss.
Δοκιμάστε αυτές τις στρατηγικές ενίσχυσης της μνήμης
Μπορεί επίσης να ανησυχείτε λιγότερο για τα κενά μνήμης αν μάθετε να χρησιμοποιείτε κάποιες πρακτικές μεθόδους για τη συγκράτηση των πληροφοριών.
«Για παράδειγμα, όταν γνωρίζετε κάποιο νέο πρόσωπο, χρησιμοποιήστε αμέσως το όνομά του στη συζήτηση, γιατί αυτό θα σας βοηθήσει να το θυμάστε αργότερα», προτείνει η δρ Buss.
«Επίσης, κρατάτε ένα απλό, βασικό ημερολόγιο και ανατρέχετε συχνά σε αυτό. Αυτό είναι ευκολότερο από το να σημειώνετε πληροφορίες σε διάφορα σημεία».
Συνιστά επίσης να τοποθετείτε πάντα τα κλειδιά ή τα γυαλιά σας σε ένα ορισμένο σημείο μέσα στο σπίτι, να παίρνετε τα φάρμακά σας την ίδια ώρα κάθε μέρα και να χρησιμοποιείτε σημειωματάρια, ατζέντες και άλλα εργαλεία για να οργανώνετε και να αποθηκεύετε πληροφορίες, έτσι ώστε να μπορείτε να τις βρείτε εύκολα, αντί να βασίζεστε εξ ολοκλήρου στη μνήμη σας.
Πότε πρέπει να ζητήσετε βοήθεια
«Μη διστάσετε να αναφέρετε τις ανησυχίες σας στον γιατρό σας, ο οποίος θα σας βοηθήσει να ξεχωρίσετε τι είναι φυσιολογικό και τι απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση», προτείνει η δρ Stephanie Buss.
«Θα μπορούσατε να εμπλέξετε και τα αγαπημένα σας πρόσωπα σε αυτή τη συζήτηση. Μπορεί να έχουν παρατηρήσει κενά μνήμης τα οποία δεν αντιληφθήκατε. Πάντως, εάν ανησυχείτε, μην περιμένετε. Είναι πιθανό να χρειάζεστε απλώς μια γρήγορη εξέταση μνήμης και μια συζήτηση με τον γιατρό σας σχετικά με τους παράγοντες του τρόπου ζωής που βελτιώνουν τη μνήμη».
Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες, διαβάστε την Ειδική Έκθεση Υγείας του Χάρβαρντ με τίτλο “Improving Memory” («Βελτίωση της μνήμης»).
